Γράφει ο Δημήτρης Μασούρης (Σχολικός σύμβουλος φιλολόγων)
Ο αγιογράφος της Ναζαρηνής τέχνης
Δεν θα είμαι φυσικά ο μόνος, που από την παιδική μου ηλικία αποτύπωσα στην ψυχή και τη μνήμη μου την εικόνα της Κοίμησης της Παναγίας της Μαρουσιώτισσας στο τέμπλο του ναού της. Η παραστατική εικόνα δείχνει όλο το σεβασμό και την αγάπη, την ηρεμία και τη γαλήνη, την ψυχική ανάταση και την απέραντη στοργή του Χριστού με ανοιχτά τα χέρια του, περιστοιχούμενου από αγγέλους, την ώρα της υποδοχής της ψυχής της. Είναι μια εικόνα ομορφιάς, που σε υποβάλλει πνευματικά, οδηγώντας σε στη μεγάλη στιγμή της τερματικής ψυχικής νεφέλης της Θεομήτορος. Ένας θρίαμβος δόξας και τιμής, για την υποδοχή της ψυχής της στον ουρανό. Κατευθύνονται όλα κάτω από το νεύμα του Δοτήρα της ζωής, που παρακολουθεί άγρυπνα την ύπαρξη όλων των όντων ως Συμπαντικός Ηγήτορας. Μια πολυπρόσωπη εικόνα τάξης, ευαισθησίας και πειθαρχίας των εμφανιζομένων προσώπων, όπως επιβάλλει η ναζαρηνή τέχνη.
Αλλά όχι μόνο η εικόνα της Θεομήτορος αλλά και όλος ο ναός έχει αγιογραφηθεί και είναι πρότυπο ζωγραφικής του ΙΘ´ αιώνα στη ναζαρηνή τεχνοτροπία. Ονομάστηκε το είδος αυτό της αγιογραφίας «ναζαρηνή τέχνη» εξαιτίας της ιδεολογίας του κινήματος των ναζαρηνών, ένα κίνημα, που εκκολάφτηκε στην Ακαδημία της Βιέννης, συγκροτήθηκε ως τέχνη στο μοναστήρι του Αγίου Ισιδώρου και, που οι μοναχοί την ώρα της εργασίας τους στη ζωγραφική, προσευχόμενοι αναφέρονταν συχνά στο όνομα του Ναζωραίου.
Στην Ελλάδα την τέχνη αυτή μετέφερε ο θεωρητικός της ναζαρηνής σκέψης καθηγητής του Πολυτεχνείου Λουδοβίκος Θείρσιος και στο Μαρούσι την υλοποίησε ο Σπυρίδων Χατζηγιαννόπουλος καθώς και ο ίδιος υπογράφεται στην εικόνα της Παναγίας του τέμπλου. Όταν χτίστηκε ο Ναός (1870-1875) οι αμαρουσιώτες εκλεκτικοί, καθώς ήταν, αναζητούσαν αγιογράφο, τον καλλίτερο της εποχής εκείνης, και η Ιερά Μονή Ασωμάτων Πετράκη το έτος 1887 τους υπέδειξε τον Σπυρ. Χατζηγιαννόπουλο.
Ο Σπυρίδων Χατζηγιαννόπουλος, γεννημένος στο Φουρνά Ευρυτανίας (1832-1905), ήταν συνομήλικος του επίσης μεγάλου Τήνιου ζωγράφου Νικηφόρου Λύτρα. Είχε σπουδάσει την τέχνη της αγιογραφίας στο Μόναχο, ενώ επισκεπτόταν και το Άγιο Όρος. Ανάμεσα στα έτη 1887 – 1890 ανέλαβε να φιλοτεχνήσει τις δεσποτικές εικόνες και το Δωδεκάορτο του τέμπλου της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Μαρούσι, όμως παράλληλα αγιογραφούσε το ναό της Αγίας Ειρήνης στην οδό Αιόλου, τη Χρυσοσπηλιώτισσα˙ και για έξι μήνες είχε εργαστεί επίσης στην Παναγία στην Ύδρα. Για τούτο διαπιστώνεται και σήμερα ακόμη μια παραλληλότητα στις αγιογραφίες αυτές.
Διακρίνεται με το έμπειρο μάτι του κριτικού της αγιογραφίας η πίστη του αγιογράφου στην ορθόδοξη παράδοση, που επιθυμεί να συνεχίσει. Ο αγιογράφος δίνει έμφαση στο ιστορικοθρησκευτικό γεγονός. Ένα παράδειγμα τέτοιο είναι και η απεικόνιση της ομιλίας του Αποστόλου Παύλου στην Αθήνα. Ολοζώντανος ο πίνακας απλώνεται μπροστά μας. Ο πιστός βλέποντας αυτούς τους πίνακες βγάζει ένα δίδαγμα, αυτό που οι Ναζαρηνοί της Ευρώπης είχαν ως θεμέλιο λίθο˙ π.χ. ο ζωγραφικός πίνακας της ομιλίας του Αποστόλου Παύλου στην Εκκλησία της Παναγίας μας και εκείνη η όμοια στην είσοδο του Δημαρχείου της Αθήνας θα παρέχουν ένα απέραντο νόημα παραδειγματισμού ή μίμησης.
Βλέποντας τη σκηνή της Κοίμησης και τη συμμετοχή των προσώπων αισθάνεσαι να αναβαπτίζεσαι μέσα σε μία άνεση, να νιώθεις μία χαρά, μία πνευματική άνοδο να σε οδηγεί σε μία εσωτερική πληρότητα. Οι μορφές των παρευρισκομένων προσώπων γίνονται περισσότερο προσιτές και σε οδηγούν σε μία προσέγγιση χαράς και αγαλλίασης. Και αισθάνεσαι πως η προσφερόμενη δέηση της ψυχής σου θα φτάσει κοντά στην Παναγία και θα γίνει δεκτό το αίτημά σου μέσω εκείνης, που η ψυχή της ανεβαίνει τώρα στον Ύψιστο, που επιβλέπει τα ουράνια και γήινα επιτεύγματά του και τις ανθρώπινες ψυχικές αντοχές και τις επακόλουθες σαθρές αδυναμίες μας.
Ο πιστός πρέπει να έχει απόλυτη εμπιστοσύνη και πίστη σ’ Αυτήν, που γνωρίζει τις προθέσεις του ανθρώπου, στα άδυτα της ψυχής του. Το φως της λατρείας, που της προσφέρει ο ικέτης με το άναμμα του κεριού στη χάρη της, είναι μία μικρή ασήμαντη ευγνωμοσύνη απέναντι σ’ αυτές τις δικές της προσφορές στην ύπαρξη της ζωής του.