To τελευταίο Zastava Yugo εγκατέλειψε την παραγωγική γραμμή, με κατεύθυνση το μουσείο της ιστορικής εταιρείας! Περισσότερα από 700.000 κατασκευάστηκαν στο εργοστάσιο του Κραγκούγιεβατς, από το 1979 μέχρι σήμερα, ενώ εξαγωγές έγιναν σε πολλές χώρες του κόσμου, μεταξύ των οποίων οι ΗΠΑ! Πολλές χιλιάδες κυκλοφορούν ακόμη στο έδαφος της πρώην Γιουγκοσλαβίας, αλλά και αλλού, ακόμη και στην Ελλάδα.
Το Yugo υπήρξε ένα πολύ καλό μικρό αυτοκίνητο. Αξιόπιστο, οικονομικό, με φτηνά ανταλλακτικά και ελάχιστη συντήρηση. Με το τέλος της παραγωγής του, κλείνει ένα ακόμη κεφάλαιο των επιτευγμάτων της κάποτε μεγάλης και ισχυρής Γιουγκοσλαβίας. Ως «Fiat Automobil Srbja», η Zastava περνά κι αυτή σε μια νέα φάση. Θα παράγει μοντέλα της Fiat, εν μέσω της μεγάλης κρίσης που πλήττει παγκόσμια το αυτοκίνητο…
«Εργαλείο», αλλά και… είδωλο!
Οι Σέρβοι αντιμετώπιζαν πάντα το Yugo με την πατροπαράδοτη συνταγή τους: ένα μείγμα αγάπης και πικρού χιούμορ: «Γιατί δεν ανάβεις ποτέ το θερμαινόμενο πίσω τζάμι; – Επειδή θα μείνεις από μπαταρία»! «Πότε δεν ξεκινάει το Yugo στο φανάρι; -Όταν πατήσει τσίχλα»! «Τι είναι ένα Yugo πάνω σε βουνό; – Θαύμα»! «Πώς διπλασιάζεις την τιμή του; – Φουλάρεις το ρεζερβουάρ»!
Η 20ή Νοέμβρη 2008 ήταν για τη Σερβία άλλη μια ιστορική μέρα. Το Yugo αποτέλεσε γι’ αυτούς κάτι σαν «σήμα κατατεθέν» της μεγάλης Γιουγκοσλαβίας και η διακοπή της παραγωγής του σημαίνει άλλον ένα σταθμό στο θάψιμο της παλιάς πραγματικότητας. Οι τέσσερις και πλέον δεκαετίες του γιουγκοσλαβικού σοσιαλισμού είναι χαραγμένες ανεξίτηλα στο μυαλό και την καρδιά όλων των πρώην Γιουγκοσλάβων, κι όχι μόνο των Σέρβων. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με το Yugo!
Αλλά, πέρα απ’ αυτό, το μικρό «παλιομοδίτικο» αυτοκινητάκι έχει περάσει στις ένδοξες σελίδες της εξέλιξης του αυτοκινήτου, δίπλα στον σκαραβαίο, το 2CV και το Trabant. Είναι τα αυτοκίνητα – εργαλεία, τέρατα αντοχής, χρηστικότητας και οικονομίας, με κινητήρες αθάνατους, που ακόμη και σήμερα λειτουργούν άψογα. Αυτοκίνητα που επισκευάζονται πανεύκολα, με πάμφθηνα ανταλλακτικά, αλλά και «σκυλιά» στους κακοτράχαλους δρόμους. «Φετίχ» για τους υπερήφανους κατόχους τους, αποτελούν τον αντίποδα του αυτοκινήτου – βιτρίνα, που απαιτεί πολύ χρήμα και λίγο μυαλό!
«Λένε πως οι πυραμίδες είναι ένα θαύμα. Λένε πως τα μεγάλα ποτάμια της Ινδίας είναι ένα θαύμα. Αλλά το πιο μεγάλο θαύμα ήταν όταν ο μπαμπάς πάρκαρε το Yugo στην αυλή μας»! Ίσως αυτό το νοσταλγικό σερβικό απόφθεγμα να αποτελεί το μεγαλύτερο βραβείο τιμής στο Yugo. To οποίο, για να μην κλείσουμε απαισιόδοξα αυτή την τρυφερή αναφορά μας, θα κυκλοφορεί για πολλά ακόμη χρόνια, σε πολλές χώρες του κόσμου. Ελπίζω ότι και το δικό μου (πολύ πρόσφατο απόκτημα…) θα είναι ένα απ’ αυτά!
Χρήστος Φωτιάδης