Κελεύσματα ξεκάθαρα, απόψεις νου ελεύθερου και φιλοσοφημένου γεμάτες περιεχόμενο βιοτικής δράσης, αναδίδουν στην επεξεργασία όλα τα βάθη της ανθρώπινης ψυχής του δοκιμασμένου από την πείρα ζωής του ανθρώπου, τα χαϊκού «στο χάρτη των ιδανικών μου χαϊκού» του νέου βιβλίου της κ. Φιλίτσας (Φιλίας) Λέρτα – Αθανασέλλου του εκδοτικού οίκου «Δρόμων».
Η στιβαρότητα του λόγου κρύβει ένα δυνατό κόσμο νοημάτων και απόψεων καταμεριζόμενων σε πολύτιμα προσωπικά μαργαριτάρια θρήνου και ως εισαγωγικά σε θέματα προσφοράς, καλοσύνης, συγκράτησης θυμού, ψυχολογικών εκφάνσεων αφετηρίας πόνων, θλίψεων, ομολογιών, συγκαταθέσεων αποδοχής ή μη ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Μια βίωση γεγονότων και απόψεων κρυμμένων μέσα σε νοηματικούς στόχους με γνωμολογική διάθεση. Μια ποίηση από βάθους, προσωπική.
Είναι ένα πλέγμα, μια ανάσα, ένα ενσταντανέ αρπαγής ακουσμάτων σε στιγμιαία καταγραφή, μια αποτύπωση ενός μεγαλοπρεπούς ολόφωτου προβολέα στη σύλληψη των ρεαλιστικών δεδομένων, που περνούν μέσα από το φίλτρο των ελιγμών της σκέψης και αποτυπώνονται στις στροφές των χαϊκού.
Ο εσώτερος ρυθμός και οι καίριες λέξεις, που τον χαρακτηρίζουν, περιέχουν μια φανερή προσμονή -υπόσχεση- μελλοντικής υπαρκτικής αποκατάστασης με ανεξίτηλες λαβωματικές στην προσωπική συμβολή των συμβάντων. Πρέπει να βιώσεις τα γεγονότα που γράφεις, και να τα αναπαραστήσεις, όπως εντυπώνεις αυτά μέσα στον ψυχικό σου κόσμο. Να δημιουργείς ένα δικό σου ψυχικό κόσμο για τα αισθητά, όπως τα εντυπώνεσαι από την εξωτερική τους μορφή (εντύπωση=impression). Η λογοτεχνική αυτή τάση άνθισε στη Γαλλία με κύριο αντιπρόσωπό της τον Μπωντλαίρ, τον Βερλαίν κ.ά. Στους δικούς μας λογοτέχνες λίγοι ακολούθησαν το ρεύμα.
Ο νοηματικός κόσμος, οι αυστηρές προϋποθέσεις καταγραφής του, που εγκλείει το βαθύτερο νόημα της ουσιώδους σημασίας, παίρνει στα χαϊκού τις προεκτάσεις του. Και τώρα στη χώρα μας άρχισε να καλλιεργείται όλο και πιο δυνατά. Ίσως ο τύπος της σύνθεσής του ευνοείται πολλαπλά στην εποχή μας με τον επιγραμματισμό των απόψεών μας.
Διαβάζοντας τη νέα ποιητική συλλογή «Στο χάρτη των ιδανικών» της κ. Λέρτα Αθανασέλλου διαπιστώνεις πως «η νέηλυς ποίησις» των χαϊκού, βρήκε γόνιμο έδαφος στη νεοελληνική μας φιλολογία. Είναι ένα ποιητικό είδος γεννημένο το 16ο αιώνα «στη χώρα του ανατέλλοντος ηλίου». Ήταν αρχικά ένα είδος επιγράμματος με αφετηρία τα συμπόσια. Δίδονταν λέξεις και εσκάρωναν το ποίημα. Κάτι ανάλογο γινόταν και σε μας με τη δημιουργία του σονέτου, είδος ποίησης που είχε έρθει από τη Δύση, στις συγκεντρώσεις των λογοτεχνών μας. Έχει τη μορφή στη γραφή του ανά στροφή 5, 7, 5 συλλαβές. Στην Ιαπωνία τα χαϊκού απαγγέλλονταν. Όμως γύρω στα τέλη του 17ου αιώνα ο Ιάπωνας στιχουργός Μπάσο Ματσούο -πρωτεργάτης ιμπρεσιονιστής- ελάμπρυνε το είδος αυτό, που εξακολουθεί και σήμερα να αποτελεί ζωντανό είδος ποίησης εκεί, και βρήκε γόνιμο έδαφος στην νεοελληνική μας φιλολογία, καλλιεργούμενο με ένταση.
Μερικούς στίχους χαϊκού από την εκδοθείσα συλλογή θα παραθέσουμε ξεφυλλίζοντας το βιβλίο: «Γράφω τους στίχους, / για να εξευμενίσω/ τη μοναξιά μου» Μάνα, πατέρα/ θα Σας χρωστάει ό,τι/ η γη στον ήλιο»./ «Προσφέρεις ρόδα;/ στα χέρια σου θα μείνει/ το άρωμά τους./ Τις ιδέες μου, / δε θα τις φυλακίσουν,/ το σώμα μπορεί,/ των αδυνάτων/ το πιο μεγάλο όπλο,/ το ψέμα είναι/. Είναι θλιβερό, /να γίνεται τιμητής,/ ανάξιός σου./ «Νέγρε σ’ αγαπώ/ έχουν το ίδιο χρώμα/ τα δάκρυά μας. Η πιο μεγάλη/ δύναμη του ανθρώπου,/ είναι η παιδεία./ Πένα σ’ αγαπώ!/ μαζί σου, νιώθω ότι/ νικώ το χρόνο».
Το είδος αυτό της καλλιέργειας χαράζει νέα πορεία στη γραμματολογία μας. Είναι μια σαφής πορεία γνωμολογίας (με λίγους στίχους εννοείς πολλά), σάρωσης άλλων νεοσύστατων δειγμάτων τάσεως ειδών ποίησης κ.ά. Αυτό το είδος θέλει αγάπη, στοργή και αφοσίωση. Είναι καταστάλαγμα πλούσιας καλοσύνης του εκφράζοντος προς τον εκφραζόμενο. Κρύβει πολλή νουθεσία γίνεται αποφθεγματική ποίηση, παίρνει γνωμικό χαρακτήρα, χρειάζεται λίγες λέξεις για να ειπωθούν πολλά. Ο γνωμικός τους χαρακτήρας επιφαίνεται και αναμένεται να σημειωθεί στα από τους ανθρώπους πεπραγμένα. Κρύβουν έναν λακωνισμό και προλέγουν πορεία πράξης, δίκην πυξίδας. Αυτά όλα ενυπάρχουν στη νέα ποιητική συλλογή και υπόσχονται πλούσια εξέλιξη. Είναι ένα νέο κρασί στο παλαιό ασκί των ποιητών, που ο μεγάλος μας Παλαμάς μπορούσε να πει σε παρόμοιες περιπτώσεις. «Ας περάσει κι’ αυτό το παλαιό στη νέα εξέλιξη των πραγμάτων». Πρέπει κανείς να εμβαπτίζεται για να ανανεώνεται. Και η ποίηση αρέσκεται σ’ αυτό.