«Τα αντιβιοτικά είναι τα συνηθέστερα φάρμακα, που προκαλούν αλλεργικές αντιδράσεις με κυριότερο εκπρόσωπο την πενικιλίνη και τα παράγωγά της», επισημαίνει ο καθηγητής παθολογίας – ανοσολογίας στο ΑΠΘ, Μιχαήλ Δανιηλίδης με αφορμή τη διάλεξη με θέμα «Αλλεργικές αντιδράσεις στα αντιβιοτικά», την οποία θα δώσει στο πλαίσιο του 1ου ετήσιου συνεδρίου για τις «Σύγχρονες εξελίξεις της λοιμωξιολογίας».
Οι αλλεργικές αντιδράσεις καλύπτουν το 10-14% των συνολικών ανεπιθύμητων ενεργειών των φαρμάκων, ενώ ποσοστό 5% των ενηλίκων ασθενών παρουσιάζει τουλάχιστον ένα επεισόδιο φαρμακευτικής αλλεργίας κατά τη διάρκεια της ζωής του. Η εμφάνιση εξανθημάτων με ή χωρίς κνίδωση, η εμφάνιση αγγειοοιδήματος και σπανιότερα βαριάς αναφυλακτικής αντίδρασης, η οποία είναι η πιο σοβαρή μορφή, είναι οι συχνότερες κλινικές εκδηλώσεις των αλλεργικών αντιδράσεων σε αντιβιοτικά.
Σύμφωνα με τον κ. Δανιηλίδη, η πιθανότητα αλλεργικής αντίδρασης στην πενικιλίνη, είναι περίπου 2%, με πιο συχνή εκδήλωση τα εξανθήματα.
Σήμερα, οι θανατηφόρες αντιδράσεις είναι ασυνήθεις και ο κίνδυνος θανάτου από αναφυλαξία στην πενικιλίνη είναι ένας θάνατος ανά 50.000 – 75.000 άτομα. Η πιθανότητα αναφυλακτικών αντιδράσεων στις κεφαλοσπορίνες μπορεί μεν να είναι ακόμα μικρότερη, παρ’ όλα αυτά έχουν αναφερθεί θάνατοι μετά από χορήγηση της.
Απαραίτητη προϋπόθεση για την εμφάνιση αλλεργικών αντιδράσεων σε αντιβιοτικά είναι το ιστορικό προηγούμενης αλλεργικής αντίδρασης σε αυτό ή σε άλλο χημικά συγγενές αντιβιοτικό. Σε ορισμένες περιπτώσεις, άμεσες και βαριές αντιδράσεις σε αντιβιοτικά είναι δυνατόν να εμφανιστούν ακόμη και με πολύ μικρές δόσεις, ενώ οι περισσότερες συνήθως υποχωρούν με τη διακοπή του υπεύθυνου φαρμάκου.
Οι αντιδράσεις είναι δυνατόν να ταξινομηθούν με βάση τον υπερισχύοντα μηχανισμό σε τέσσερις κύριους τύπους: τις αναφυλακτικές, τις κυτταροτοξικές, τις ανοσοσυμπλεγματικές και τις αντιδράσεις επιβραδυνόμενης υπερευαισθησίας.
Εύη Τσερμπίνου