Ένα στα πέντε άτομα υποφέρει ή είναι πιθανόν να υποφέρει από αλλεργία κατά τη διάρκεια της ζωής του. Και ενώ η επιστημονική έρευνα σημειώνει μεγάλη πρόοδο όσον αφορά τα αλλεργικά νοσήματα, η συχνότητά τους συνεχώς αυξάνεται, δημιουργώντας πολλά προβλήματα και απορίες στους ασθενείς που πάσχουν από αυτά και τις οικογένειές τους.
Οι αλλεργίες μπορεί να εκδηλωθούν με ποικίλους τρόπους. Συνήθως ταξινομούνται ανάλογα με το όργανο – στόχο, στο οποίο δηλαδή προκαλούνται τα συμπτώματα (μύτη, πνεύμονες, δέρμα) ή με το αίτιό τους (έντομα, τροφές, φάρμακα και άλλα). Έτσι έχουμε:
- Αναπνευστικές αλλεργίες
- Δερματικές αλλεργίες
- Αλλεργίες σε νυγμούς εντόμων
- Τροφικές αλλεργίες
- Φαρμακευτικές αλλεργίες
- Επαγγελματικές αλλεργίες, και άλλες
Στις αναπνευστικές αλλεργίες ανήκουν η αλλεργική ρινίτιδα στην οποία θα αναφερθώ και το αλλεργικό άσθμα.
Αλλεργική ρινίτιδα
Η αλλεργική ρινίτιδα μπορεί να είναι εποχική ή ολοετής. Η εποχική αλλεργική ρινίτιδα οφείλεται κυρίως σε γύρεις και τα συμπτώματά της εκδηλώνονται κατά την εποχή ανθοφορίας της υπεύθυνης γύρης, ενώ η ολοετής οφείλεται σε άλλα αλλεργιογόνα όπως τα ακάρεα της οικιακής σκόνης, οι μύκητες ή τα επιθήλια των ζώων.
Εποχική αλλεργική ρινίτιδα
Αν και πλήθος φυτών και δέντρων μπορούν να προκαλέσουν αλλεργία, οι σημαντικότερες αλλεργιογόνες γύρεις στη χώρα μας είναι η γύρη της ελιάς, της παριετάριας (περδικάκι) και των αγροστωδών (γρασίδι και λοιπά αγριόχορτα).
Οι ασθενείς που πάσχουν από εποχική αλλεργική ρινίτιδα εκδηλώνουν συμπτώματα όταν η συγκέντρωση της υπεύθυνης γύρης στην ατμόσφαιρα φτάσει ή ξεπεράσει ένα ορισμένο επίπεδο, διαφορετικό για τον κάθε ασθενή και την κάθε γύρη (μέσος όρος = 10-20 γυρεόκοκκοι/ κυβικό μέτρο αέρα).
Τα συμπτώματα της αλλεργικής ρινίτιδας διαφέρουν σε βαρύτητα σε κάθε ασθενή και είναι: ο κνησμός (φαγούρα) στη μύτη τα μάτια και τον φάρυγγα, το μπούκωμα, η καταρροή και τα φταρνίσματα. Τις περισσότερες φορές η αλλεργική ρινίτιδα συνοδεύεται και από αλλεργική επιπεφυκίτιδα, δηλαδή ερυθρότητα, δάκρυα και φαγούρα στα μάτια.
Η αλλεργική ρινίτιδα και το άσθμα συχνά συνυπάρχουν στον ίδιο ασθενή. Οι περισσότεροι ασθενείς με άσθμα έχουν αλλεργική ρινίτιδα (>80%) και αρκετοί ασθενείς με αλλεργική ρινίτιδα παρουσιάζουν άσθμα (τουλάχιστον το 50%). Το σημαντικότερο όμως είναι ότι η εκδήλωση αλλεργικής ρινίτιδας αποτελεί ένα σημαντικό παράγοντα κινδύνου για άσθμα. Μελέτες έχουν δείξει ότι η σωστή θεραπεία της αλλεργικής ρινίτιδας μπορεί να προλάβει την εκδήλωση άσθματος.
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Η διάγνωση της αλλεργικής ρινίτιδας τίθεται σύμφωνα με το ιστορικό του ασθενούς και μετά τη διενέργεια των δερματικών δοκιμασιών (Τest Αλλεργίας) από τον αλλεργιολόγο.
Τα test είναι μια απλή -που όμως απαιτεί εμπειρία- και απόλυτα αξιόπιστη μέθοδος διάγνωσης των αλλεργικών νοσημάτων κατά την οποία ο αλλεργιολόγος τοποθετεί μικρές σταγόνες από διάφορα αλλεργιογόνα στο δέρμα (στο χέρι ή την πλάτη). Στη συνέχεια προκαλεί έναν ελάχιστο νυγμό για να εισέλθει η σταγόνα στην επιδερμίδα και παρατηρεί την αντίδραση ώστε να διαπιστωθεί το υπεύθυνο αλλεργιογόνο.
Η διάγνωση της αλλεργικής ρινίτιδας είναι απαραίτητη για τη θεραπεία της, γιατί σε αυτή βασίζεται η αποφυγή των υπεύθυνων αλλέργιογόνων και η ανοσοθεραπεία με τα εκχυλίσματά τους.
Η εποχή ανθοφορίας είναι διαφορετική για τα διάφορα είδη φυτών και δένδρων αλλά και σε κάθε τόπο, ακόμη και στην ίδια χώρα. Επομένως γνωρίζοντας τη γύρη στην οποία οφείλονται τα συμπτώματα και την εποχή ανθοφορίας της, ο ασθενής μπορεί να προφυλαχτεί, σύμφωνα με τις οδηγίες του αλλεργιολόγου, ώστε τα συμπτώματά του να είναι ηπιότερα ή να μην εμφανιστούν.
Υπάρχει αποτελεσματική θεραπεία;
Για τη θεραπεία της αλλεργικής ρινίτιδας χρειάζεται:
- Αποφυγή των αλλεργιογόνων, σύμφωνα με την διάγνωση του αλλεργιολόγου
- Φαρμακευτική θεραπεία
- Ειδική ανοσοθεραπεία για τα υπεύθυνα αλλεργιογόνα
Η ειδική ανοσοθεραπεία ή απευαισθητοποίηση ή αλλιώς «εμβόλια της αλλεργίας» είναι η χορήγηση του υπεύθυνου αλλεργιογόνου, σε σταδιακά αυξανόμενες δόσεις, από τον ειδικό γιατρό, έτσι ώστε ο ασθενής να γίνει λιγότερο ευαίσθητος σε αυτό. Η ειδική ανοσοθεραπεία είναι αποτελεσματική στην αλλεργική ρινίτιδα και το άσθμα τόσο στους ενηλίκους όσο και στα παιδιά. Η επιτυχία της εξαρτάται από την σωστή διάγνωση και επιλογή του αλλεργιογόνου που ευθύνεται για τα συμπτώματα γι' αυτό και θα πρέπει να χορηγείται μόνο από εκπαιδευμένους ειδικούς γιατρούς με εμπειρία.
Η θεραπεία πρέπει να είναι έγκαιρη καθώς η ανοσοθεραπεία εμποδίζει την ανάπτυξη ευαισθησίας σε άλλα αλλεργιογόνα (γύρεις, ακάρεα, μύκητες, επιθήλια ζώων) τα οποία προκαλούν συμπτώματα στον αλλεργικό ασθενή. Επίσης η αποτελεσματική αντιμετώπιση της αλλεργικής ρινίτιδας από τον ειδικό γιατρό εμποδίζει την εξέλιξη της ρινίτιδας σε άσθμα.
Για τους παραπάνω λόγους όλοι οι αλλεργικοί ασθενείς θα πρέπει να ελέγχονται διαγνωστικά με test για βέλτιστο θεραπευτικό αποτέλεσμα και συνεπώς καλύτερη ποιότητα ζωής.
Άννα Π. Νάνου
Αλλεργιολόγος
Επιστ. Συνεργάτης Αλλεργιολογικού τμήματος Νοσ. Πάιδων "Π & Α Κυριακού"
Μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Αλλεργιολογίας & Κλινικής Ανοσολογίας (EAACI)