Άξονες πολιτικής και στόχοι
Η ανάδειξη την πρόσφατη περίοδο των αρχών της βιώσιμης ανάπτυξης επανέφερε στο προσκήνιο τη συζήτηση για την ανάπτυξη βέλτιστων μεθοδολογιών και τεχνικών για την προσαρμογή του αστικού κτιριακού χώρου στο γενικότερο περιβάλλον.
Έτσι οι αντιλήψεις για τον προσανατολισμό των χώρων, την κυκλοφορία του αέρα, την ηλιοπροστασία του, τη διαρρύθμιση των χώρων κ.ά., ώστε νε επιτυγχάνεται ο φυσικός φωτισμός και αερισμός καθώς και η χρήση φυσικών πηγών ενέργειας, κερδίζουν συνεχώς έδαφος. Στην πραγματικότητα οι αρχές αυτές που συνήθως αναφέρονται σαν αρχές της Βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής είναι γνωστές από την αρχαιότητα.
Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι στην αρχαία ελληνική πόλη της Ολύνθου, όλα τα κτίρια της πόλης είχαν νότιο προσανατολισμό ώστε να γίνεται η μέγιστη δυνατή εκμετάλλευση της ηλιακής ενέργειας ενώ παράλληλα να επιτυγχάνεται ο φυσικός φωτισμός και αερισμός των χώρων.
Μπορεί να βελτιωθεί το μικρόκλιμα μιας μεγάλης πόλης όπως το Αιγάλεω; Η απάντηση είναι θετική δεδομένης της επιστημονικής γνώσης και εμπειρίας. Έχει ήδη πραγματοποιηθεί και πραγματοποιείται συνεχώς σε πολλές μεγάλες πόλεις του κόσμου και μάλιστα από Έλληνες επιστήμονες. Οι σχετικές μεθοδολογίες είναι απλές.
Με την αύξηση του Αστικού Πράσινου, με την προστασία και ανάδειξη των ελεύθερων χώρων, με χρήση ψυχρών υλικών, με βελτιστοποίηση της κυκλοφορίας του αέρα καθώς και με μείωση της ανθρωπογενούς θερμότητας που εκλύεται από τα αυτοκίνητα και τα κλιματιστικά.
Τέτοιες δράσεις απαιτούν μια συνολική στρατηγική βελτίωσης του μικροκλίματος στην πόλη που όμως προϋποθέτει ένα ολοκληρωμένο επιστημονικό σχέδιο όπου κάθε μέτρο έχει μελετηθεί και αξιολογηθεί. Εμπειρικές και αποσπασματικές παρεμβάσεις τοπικού χαρακτήρα, χωρίς ολοκληρωμένη διάσταση, ελάχιστα συνεισφέρουν έστω και αν φαινομενικά είναι προς την ορθή κατεύθυνση.
Η ανάπτυξη της σχετικής γνώσης και τεχνολογίας, έχει επιτρέψει κατά τα τελευταία χρόνια, τον σχεδιασμό ολοκληρωμένων δράσεων για την θερμική αναβάθμιση των πόλεων. Τέτοιες εφαρμογές έχουν επιτρέψει την μείωση της θερμοκρασίας σε ανοικτούς αστικούς χώρους κατά αρκετούς βαθμούς. Τέτοιες εφαρμογές έχουν ήδη πραγματοποιηθεί σε πλήθος ευρωπαϊκών ασιατικών και αμερικανικών πόλεων χρησιμοποιώντας σε πολλές περιπτώσεις ελληνική τεχνολογία και τεχνογνωσία.
Οι δομές στις πόλεις έχουν συνήθως χρόνο ζωής μεγαλύτερο από πενήντα χρόνια. Συχνά ξεπερνούν και τα εκατό χρόνια. Επομένως κάθε απόφαση που λαμβάνεται κατά τον σχεδιασμό τους έχει μακροχρόνιες συνέπειες στο περιβάλλον και στον άνθρωπο. Δεν είναι δυνατόν με πρόσκαιρα οικονομικά κριτήρια να δομούμε χώρους και να στερούμε το πράσινο από τους πολίτες. Αξίζει λοιπόν να αντιμετωπίζεται η σχεδιαστική διαδικασία με μεγαλύτερο σεβασμό προς το περιβάλλον.
Είναι πλέον καιρός να προστατεύουμε ότι απόμεινε από την Αθήνα και παράλληλα να υιοθετήσουμε την σύγχρονη τεχνολογία και την επιστημονική μεθοδολογία στην καθημερινή πρακτική του λεκανοπέδιου της Αθήνας ώστε να βελτιώσουμε άμεσα την υπάρχουσα κατάσταση.
Οι δράσεις
Οι δράσεις που έχουν σχεδιαστεί και αναπτυχτεί από τον Δήμο Αιγάλεω της Αθήνας αποτελούν ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο δράσεων με σαφείς στόχους.
Οι όλες δράσεις περιλαμβάνουν:
• Προστασία Ανοικτών Χώρων: Ο Δήμος Αιγάλεω χρηματοδότησε μελέτες και εφαρμόζει πλήρη πολιτική προστασίας και ανάδειξης των Δημοσίων Ανοικτών Χώρων.
• Ανάπλαση περιοχών: Ο Δήμος Αιγάλεω έθεσε σαφείς προδιαγραφές για την ανάπλαση των δημοσίων χώρων με βιοκλιματικά κριτήρια. Ταυτόχρονα χρηματοδότησε πλήθος έργων ανάπλασης δημοσίων χώρων όπως δρόμοι, πλατείες κλπ. Σε όλες τις αναπλάσεις προτείνεται η χρήση προηγμένης τεχνολογίας όπως τα ψυχρά υλικά, οι ανανεώσιμες μορφές ενεργείας κλπ. Παράλληλα, προβλέπεται και προτείνεται η πειραματική αξιολόγηση κάθε έργου πριν και μετά την εκτέλεση του ώστε να διακριβωθεί η πραγματική συνεισφορά του.
• Χρήση προηγμένων υλικών στους δρόμους της πόλης: Ο Δήμος άρχισε να εφαρμόζει αρχικά σε πειραματικό επίπεδο και στην συνεχεία σε πραγματική κλίμακα ψυχρά και φωτοκαταλυτικα υλικά για το οδόστρωμα των μεγάλων αξόνων. Τα υλικά αυτά χρησιμοποιούνται ευρύτατα σε όλον τον κόσμο μειώνοντας δραματικά την επιφανειακή θερμοκρασία καθώς και την θερμοκρασία του περιβάλλοντος ενώ συμβάλλουν σημαντικά στην μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης
• Αύξηση και ποιοτική βελτίωση πράσινου: Ο Δήμος συμβάλλει σημαντικά τόσο στην ποσοτική όσο και ποιοτική βελτίωση του αστικού πράσινου χρηματοδοτώντας ειδικές δράσεις στα πλαίσια της ανάπλασης των διαφόρων αστικών περιοχών
• Χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας: Χρηματοδοτούνται έργα εγκατάστασης φωτοβολταικων συστημάτων τόσο για την τροφοδοσία του αστικού φωτισμού όσο και για την εγκατάσταση προτύπων φωτοβολταικων πεζοδρόμιων
• Εκπαίδευση και Πληροφόρηση: Ο Δήμος έχει αναπτύξει διεθνείς δραστηριότητες και συμμετέχει σε σημαντικά προγράμματα της Ευρωπαϊκής Κοινότητας σε θέματα εκπαίδευσης και επιμόρφωσης για την βιώσιμη ανάπτυξη του αστικού περιβάλλοντος σε συνεργασία με το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Προσδοκώμενα αποτελέσματα
Το ερώτημα είναι πως από εδώ που είμαστε αν θα πάμε μπροστά και πώς θα πάμε μπροστά. Αν θα βαδίσουμε χρησιμοποιώντας την εμπειρία των άλλων και τη γνώση που υπάρχει στη χώρα ή αν θα βαδίσουμε εμπειρικά. Αν θα κινητοποιήσουμε τις δημιουργικές δυνάμεις της πατρίδας μας η θα παρακολουθούμε παθητικά τις οποίες εξελίξεις. Αυτό, ξέρετε, είναι και το μόνιμο μεγάλο πρόβλημα που επικρατεί στην Ελλάδα με όσους ασχολούνται με τη δόμηση εν τη ευρεία έννοια. Εμπειρισμός και παθητικότητα ή κινητοποίηση των δημιουργικών στρωμάτων και επιστημονική υποστήριξη;
Σήμερα στην Ελλάδα επικρατεί ο εμπειρισμός και ο εμπειροτέχνης. Όσες φορές αντίθετα έχει επικρατήσει η επιστημονική υποστήριξη, έχουμε κάνει θαυμάσια πράγματα. Αν λοιπόν «νικήσουν» στην ελληνική πραγματικότητα οι δυνάμεις που μπορούν να προσφέρουν πραγματική και σύγχρονη τεχνική υποστήριξη, τότε θα πάμε μπροστά. Αν αντίθετα κυριαρχήσει η συντήρηση και ο εμπειρισμός, τότε θα συνεχίσει η παράγωγη μετρίου έργου, θα εκφυλιστούν οι οποίες νομοθετικές πρωτοβουλίες, και ασφαλώς κάποιοι θα αισθανθούν ότι εκπλήρωσαν τις οποίες τους υποχρεώσεις αλλά για μια ακόμα φορά η αληθινή πρόοδος θα ενταφιαστεί στην χώρα μας.
Ας πούμε όλοι όχι στις μικρές πολιτικές για μια μεγάλη πόλη.
