Διπλωματία των σεισμών, συγκινήσεις, φιλίες και φυσικό αέριο

Γράφει η Ερευνήτρια – Δημοσιογράφος Φανούλα Αργυρού.

Αίφνης με το αμείλικτο θανατηφόρο κτύπημα των σεισμών, βγήκαν από τα «κλουβιά» τους ο ένας μετά τον άλλο σαν κουρδισμένα παπαγαλάκια να διαλαλούν σε όλα τα «μήκη και πλάτη» από Ελλάδα, ΗΠΑ, ότι … Έλληνες και Τούρκοι είναι φίλοι, πρέπει να ξαναχτιστεί η εμπιστοσύνη μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, «συγκινητική» η εικόνα των εναγκαλισμών Δένδια-Τσαβούσογλου, κεφαλαιοποίηση από Τουρκία του κλίματος διπλωματικά για αγωγό μέσω Τουρκίας με την επίσκεψη Άντονυ Μπλίνκεν στη περιοχή, πολύτιμοι σύμμαχοι οι δύο χώρες των ΗΠΑ (οι οποίες έχουν παρουσία και συμφέροντα στο Αιγαίο και πρέπει να διασφαλίζονται οι σχέσεις μεταξύ συμμάχων) να δούμε αυτά που μας ενώνουν (δηλαδή αγωγούς μέσω Τουρκίας;) , όχι αυτά που μας χωρίζουν (δηλαδή τουρκική εισβολή και κατοχή ΚΔ) η γεωγραφία δεν θα αλλάξει αλλά πρέπει να βρούμε επιτέλους Ελλάδα και Τουρκία μια ΚΟΙΝΗ ΖΩΝΗ, να προσγειωθούμε και να προχωρήσουμε τα ζητήματα που μας διχάζουν επί δεκαετίες. Και πάει λέγοντας και που είμαστε ακόμα! (Δέστε συμμαζευμένα εδώ 16.2.2023 «iEpikaira»: «Από του σεισμούς… στην επίλυση του Κυπριακού και τέλος στην συνεκμετάλλευση!» https://i-epikaira.blogspot.com/2023/02/blog-post_408.html και εδώ: Νίκου Μελέτη -«Εν μέσω καταστροφής, «σφήνα» Άγκυρας στην ενεργειακή συνεργασία Ελλάδας – Ισραήλ» https://www.liberal.gr/amyna-diplomatia/en-meso-tis-katastrofis-i-agkyra-epiheirei-sfina-stin-energeiaki-synergasia και επίσης εδώ μεταξύ άλλων: Μύρνας Νικολαΐδου: «Πως η «Διπλωματία των Σεισμών» Μπορεί να Καταλήξει σε Πιέσεις για Συνεκμετάλλευση» https://www.energia.gr/article/199411/pos-h-diplomatia-ton-seismon-mporei-na-katalhxei-se-pieseis-gia-synekmetalleysh )

Τι … προσφέρει αλήθεια μια τραγωδία!

Αυτή η τραγωδία με σχεδόν 50,000 νεκρούς και εκατοντάδες χιλιάδες πληγωμένους , εκατομμύρια άστεγους στους δρόμους να κλαίνε την μαύρη τους μοίρα σε Τουρκία και Συρία με ορφανά βρέφη και παιδιά, δεν συγκινούν προφανώς όσο …το φυσικό αέριο της Ανατολικής Μεσογείου! Ενώ η τουρκική κατοχή του 37% και ο εποικισμός της Κυπριακής Δημοκρατίας συνεχίζεται !

Και αυτή η «συντονισμένη» συμπεριφορά, μου έφερε αβίαστα στο μυαλό κάποιες αναφορές/αποκαλύψεις στα αποδεσμευμένα βρετανικά επίσημα έγγραφα του Βρετανικού Κράτους. Όταν για να κατορθώσουν ένα στόχο κάποιες δυνάμεις διαβουλεύονταν (διαβουλεύονται;) μυστικά ότι μόνο με μια τραγωδία, ή πραξικόπημα, μπορούσαν να το κατορθώσουν!

Η επιστροφή της δημοκρατίας στην Ελλάδα με Κωνσταντίνο Καραμανλή

Τον Μάρτιο, λοιπόν, του 1969 δύο ακαδημαϊκοί, ο Peter Calvocoressi καθηγητής διεθνών σχέσεων του πανεπιστημίου του Sussex, (Αγγλία) και ο Jean Siotis Professor διεθνών σχέσεων Graduate από το πανεπιστήμιο της Γενεύης (Ελβετία) επεξεργάστηκαν σχέδιο επαναφοράς της δημοκρατίας στην Ελλάδα με τον Κ. Καραμανλή, ως τον επικρατέστερο για πρωθυπουργό. Το σχέδιο δόθηκε και στον βρετανό Υπ. Εξωτερικών και Κοινοπολιτείας, τον Φεβρουάριο του 1969. Οι συγγραφείς αναφέρθηκαν σε διάφορους τρόπους επαναφοράς της χώρας στη δημοκρατία, ένας από τους οποίους περιελάβανε και λύση μέσω μιας εθνικής τραγωδίας. Το πώς θα γινόταν αυτό, οι συγγραφείς το άφηναν στους ειδικούς. Χειρόγραφο σημείωμα αξιωματούχου του Φόρειν ΄Οφις στις 7.3.1969 προς συνάδελφό του : « … Θα δείτε ότι εισηγούνται όπως εμείς και οι σύμμαχοί μας, συνωμοτήσουμε στο να ρίξουμε την ελληνική κυβέρνηση με ένα στρατιωτικό πραξικόπημα και να επαναφέρουμε τη δημοκρατία με τον Καραμανλή ως τον ηγέτη ο οποίος θα χαίρει πλατιάς αποδοχής. Δεν πιστεύω να χρειάζεται να σχολιάσετε αυτή τη φαντασία (αναμφίβολα δημιούργημα απογοητευμένων πολιτικών στο εξωτερικό) , όμως αν έχετε το χρόνο, θα θέλαμε τις απόψεις σας πάνω σε ορισμένα σημεία όπως π.χ. στην αφοσίωση των Ελλήνων αξιωματικών και τους ισχυρισμούς για αυξανόμενο αντι-αμερικανισμό…»

Στις 23 Απριλίου 1969 ο Peter Calvocoressi είχε συνάντηση στο Φόρειν ΄Οφις με τον αξιωματούχο R. H. G. Edmonds και αποφάνθηκαν ότι θα ήταν χρήσιμο να γινόταν κάποια επαφή με τον Κ. Καραμανλή μέσω της βρετανικής πρεσβείας στο Παρίσι, κάτι που δεν είχαν κάνει μέχρι τότε. Ο κ. Edmonds το βρήκε λογικό, όμως επικίνδυνο, γιατί αν μαθευόταν ότι οι Βρετανοί προσέγγισαν τον Κ. Καραμανλή θα χαρακτηριζόταν ως «συνομωσία». Εισηγήθηκε όμως στη βρετανική πρεσβεία στο Παρίσι, να ενημερώνει το Φόρειν Όφις για οποιαδήποτε «κουτσομπολιά» κατόρθωνε να εξασφαλίσει για τις προθέσεις του Καραμανλή.

Ας πάμε όμως τέσσερα χρόνια πιο πίσω στο Τμήμα Σχεδιασμού του Φόρειν ΄Οφις. Επικεφαλής του οποίου τότε ήταν ο μ. Sir Crispin Tickell, το τμήμα του οποίου από τις αρχές Ιανουαρίου 1964 ξεκίνησε μελέτη για ανασύσταση της Κυπριακής Δημοκρατίας σε δύο συνιστώντα κράτη (“two consistuent states”) όπως ζητούσαν οι Τούρκοι της Κύπρου και η Άγκυρα. (Το 1990 ως αντιπρόσωπος του ΗΒ στο Συμβούλιο Ασφαλείας ο Sir Tickell πέρασε το διζωνικό 649/90 επί Γιώργου Βασιλείου.)

Ας δούμε τι εισηγήθηκε o αξιωματούχος R. L. Wade-Gery, δεύτερος στη τάξη στο Τμήμα εκείνο.

Πραξικόπημα αλλά εμείς να μην γνωρίζουμε τίποτα!

Στις 20 Αυγούστου 1964, παραμονές του ναυαγίου των διαπραγματεύσεων Dean Acheson στη Γενεύη, ο αξιωματούχος R. L. Wade-Gery σε ένα άκρως απόρρητο εσωτερικό σημείωμά του, κατέθεσε κάποιες σκέψεις για το κυπριακό. Αναφερόμενος στην ιδέα πραξικοπήματος, που είχε εκφράσει τις ημέρες εκείνες, εν βρασμό ψυχής, ο τότε Έλληνας πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου, πιεζόμενος από τον Αμερικανό DeanAcheson να επέβαλλαν στην Κύπρο ένα είδος ΄Ενωσης με την Ελλάδα, αλλά με αντάλλαγμα μία βάση με 50 χρόνια lease στην Τουρκία και εν όψει των αντιδράσεων της Λευκωσίας, έγραψε μεταξύ άλλων:

«… Σίγουρα ένα πραξικόπημα πολιτικά θα ήταν αδύνατο για τους Έλληνες να το δικαιολογήσουν ή τους Τούρκους να το ανεχτούν, εάν φαινόταν ότι προερχόταν από μια επίσημη και δημόσια συμφωνία στη Γενεύη. Όμως, μπορεί να έλθει η στιγμή όπου ένα επιτυχημένο πραξικόπημα, μπορεί να ανοίξει το δρόμο για μια πραγματική λύση, αν λάμβανε χώρα βάση μιας παρασκηνιακής και μυστικής μισο-συμφωνίας στη Γενεύη. Η δυσκολία θα ήταν να κρατηθεί η ελληνο-τουρκική στρατιωτική δράση από το να βγει εκτός ελέγχου μέσα στην υψηλά φορτισμένη συναισθηματική ατμόσφαιρα που θα δημιουργηθεί. Δεδομένης της σημερινής έλλειψης εμπιστοσύνης μεταξύ ελληνικής και τουρκικής κυβέρνησης, αυτό μπορεί να γίνει κατορθωτό μόνο αν έχουμε χέρι εμείς και οι Αμερικανοί. Εμείς δεν πρέπει να γνωρίζουμε προκαταβολικώς τίποτα για το πραξικόπημα (θα είναι πραγματικά πολύ ανεπιθύμητο αν γνωρίζαμε) , όμως θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι να δράσουμε γρήγορα έτσι και λάβει χώρα. Εκείνο που χρειαζόμαστε, είναι να εξασφαλίσουμε τις μίνιμουμ αναγκαίες μυστικές μονομερείς υποσχέσεις από την κάθε πλευρά, ότι οι δυνάμεις των δεν θα επιτεθούν η μία της άλλης…» Η υπογράμμιση της λέξης πραξικόπημα από τον βρετανό αξιωματούχο.

Ο αξιωματούχος R. L. Wade-Gery, τότε μιλούσε για επιβολή λύσης με μια βάση της Τουρκίας στην περιοχή Καρπασίας, που ισοδυναμούσε σχεδόν με διπλή ένωση, αλλά και με παραχώρηση στην Τουρκία του Καστελόριζου. (Διαπραγματεύσεις Γενεύης με Αμερικανό D. Acheson). Το σενάριο εκείνο δεν πραγματοποιήθηκε τότε. Όμως η τολμηρή εκείνη πρόταση/σκέψη του ανώτερου αξιωματούχου Wade–Gery, προβληματίζει σοβαρά ως προς πιθανή αναθεώρηση και εφαρμογή της τον Ιούλιο του 1974, σε συνδυασμό με άλλα έγγραφα…

Σημειώνω ότι λίγες εβδομάδες αργότερα τον Σεπτέμβριο του 1964 οι Αρχηγοί των Επιτελείων στο βρετανικό υπ. Άμυνας είχαν προετοιμάσει και σχέδια πως θα αντιμετώπιζαν σε περίπτωση τουρκικής εισβολής, πρόσφυγες και πόσους, που θα ζητούσαν καταφύγιο στις βρετανικές βάσεις. Δεκέλεια -Ελλληνοκύπριοι μέχρι 20-25000, Τουρκοκύπριοι μέχρι 2000. Ακρωτήρι – Ελληνοκύπριοι μέχρι 10-15000, Τουρκοκύπριοι μέχρι 7000. Μέχρι και σχέδιο διάσωσης του Αρχ. Μακαρίου σε περίπτωση που ζητούσε βοήθεια/άσυλο από τους ίδιους, σχέδιο που εφαρμόστηκε κατά γράμμα το 1974…

(Πηγές στα βιβλία της γράφουσας από μελέτη των βρετανικών αποδεσμευμένων εγγράφων στο Βρετανό Εθνικό Αρχείο).