Γράφει ο Κερασιώτης Σεραφείμ, Συνταξιούχος Εκπαιδευτικός, Επίτιμος πρόεδρος Ο.Λ.Τ.Ε.Ε
Οι συντάξεις μειώθηκαν από το 2010 με πολλούς μνημονιακούς και όχι μόνο νόμους. Οι διαδοχικές μνημονιακές κυβερνήσεις υλοποίησαν άριστα το σχέδιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για μείωση των μισθών και συντάξεων (προπαντός των συντάξεων) στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Ολοκλήρωσης. Ο τρόπος με τον οποίο πέρασε η εξουσία από την Εθνική Κυβέρνηση της χώρας μας στην Ευρωπαϊκή, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα είναι τόσο προκλητικός και εμφανής που δεν κρατήθηκαν ούτε καν τα προσχήματα του σεβασμού προς μια κυβέρνηση ανεξάρτητου κράτους. Οι Ελληνικές κυβερνήσεις έρμες των καταστάσεων που δημιούργησε η τεχνητή κρίση του 2009 -2010 υπέκυψαν αμαχητί στα κελεύσματα της Τρόικα.
Η διαδοχή των κυβερνήσεων ώστε να μην υπάρχει καθυστέρηση των επιβεβλημένων σκληρών οικονομικών μέτρων στις πλάτες του Ελληνικού Λαού, έγινε με χειρουργικό τρόπο. Όλα τα αστικά κόμματα ή σχεδόν όλα ενεπλάκησαν στους κυβερνητικούς σχηματισμούς έτσι ώστε η μια κυβέρνηση να παίρνει την σκυτάλη από την προηγούμενη χωρίς να αγγίζει τα σκληρά οικονομικά και όχι μόνο μέτρα της προηγούμενης, υιοθετώντας τα στην πραγματικότητα και θεσπίζοντας νέα σκληρά μέτρα που της υπεδείκνυε η Τρόικα. Έτσι μέσα στα δέκα χρόνια (άλλη μια σκληρή δεκαετία) θεσπίστηκαν μέτρα που εξαθλίωσαν τους συνταξιούχους σε βαθμό που τους κατέστησαν ανήμπορους να αντιδράσουν.
Οι νόμοι που αφορούν τις περικοπές των συντάξεων από το 2010 μέχρι σήμερα τελειωμό δεν έχουν. Όλοι τους λειτουργούν εις βάρος των συνταξιούχων και διαδέχονται ο ένας τον άλλο με συμπληρωματικά και καταστροφικά μέτρα για τις συντάξεις σαν να είναι ο καθένας μέρος ενός ενιαίου νόμου που γράφεται με δόσεις και σκοπό έχει την συρρίκνωση των συντάξεων σε επιδοματικά ποσά.
1. Με το ν. 3845/10περικόπτονται τα δώρα, δηλαδή η 13η και 14η σύνταξη. Υποκαθίστανται με επιδόματα 800 συνολικά ευρώ με εξαιρέσεις. Τα επιδόματα αυτά έμελλε να καταργηθούν πλήρως, τρία χρόνια αργότερα.
2. Με τους ν. 3863/10 και 3865/10άλλαξε ο τρόπος υπολογισμού των συντάξεων, φέρνοντας κλιμακωτές μειώσεις από το 2015. Στο στόχαστρο μπήκαν οι κύριες άλλα και οι επικουρικές συντάξεις.
3. Οι ν. 3986/11 και 4002/11επιβάλλουν μειώσεις σε συνταξιούχους κάτω των 60 ετών 6%. Για κύριες συντάξεις μεγαλύτερες από 1700 που φτάνουν το 10% για κύριες συντάξεις υψηλότερες των 3.000 ευρώ. Η μείωση είναι μεγαλύτερη καθώς επιβάλλεται επί του συνολικού ποσού και όχι επί του τμήματος που υπερβάλει το όριο των 1700 ευρώ.
4. Επιβάλλεται Ειδική Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων με αναδρομική ισχύ από το 2010. Αφορά τις κύριες συντάξεις, με κλιμακωτές μειώσεις 3% για ποσά άνω των 1.400 ευρώ έως 13% για συντάξεις άνω των 3.500 ευρώ. Επίσης, προέβλεπε μειώσεις στις επικουρικές συντάξεις, κλιμακωτά, από 3% για ποσά άνω των 300 έως 10% για επικουρικές συντάξεις άνω των 650.
5. Ο ν. 4024/11φέρνει περαιτέρω μειώσεις για τους νέους συνταξιούχους. Οι συνταξιούχοι κάτω των 55 ετών υπέστησαν περικοπή 40% επί της κύριας σύνταξης για ποσά άνω των 1000 ευρώ. Οι συνταξιούχοι κάτω των 60 ετών υπέστησαν μείωση 20% επί της κύριας σύνταξης για ποσά άνω των 1200 ευρώ. Σε ότι αφορά τις επικουρικές συντάξεις για τους συνταξιούχους του ETEAΜ επιβάλλεται μείωση 30% για ποσά άνω των 150 ευρώ. Για τα υπόλοιπα επικουρικά του ιδιωτικού τομέα, οι μειώσεις ήταν 15%, ενώ για τους δημοσίους υπαλλήλους υπήρξε μείωση της δεύτερης επικουρικής κατά 20%.
6. Με το ν. 4051/12επιβάλλονται νέες περικοπές σε κύριες και επικουρικές συντάξεις. Ο νόμος είχε αναδρομική ισχύ από τον Ιανουάριο του 2012. Μειώνονται 12% οι κύριες συντάξεις άνω των 1300 ευρώ. Σε ότι αφορά τις επικουρικές, συντάξεις κάτω των 250 ευρώ αυτές μειώθηκαν κατά 10%. Για ποσά από 251 έως 300 ευρώ η μείωση ήταν 15% και για ποσά άνω των 300 ευρώ η μείωση ήταν 20%.
7. Ο ν. 4093/12φέρνει μειώσεις τόσο σε κύριες όσο και σε επικουρικές συντάξεις. Ο νόμος τέθηκε σε ισχύ από τον Ιανουάριο του 2013. Αυτήν τη φορά η μείωση υπολογίστηκε επί του συνόλου του εισοδήματος του συνταξιούχου από κύρια και επικουρικές συντάξεις. Τα ποσά από 1.000-1.500 ευρώ υπέστησαν μείωση 5%, 1.500-2.000 μείωση 10%, από 2.000-3.000 μείωση 15% και ποσά από 3.000 ευρώ και άνω μείωση 20%. Επίσης, καταργήθηκαν οριστικά τα επιδόματα δώρων στις κύριες και τα δώρα στις επικουρικές.
8. Εφαρμόζεται διάταξη του ν. 4254/12που προέβλεπε τη ρήτρα μηδενικού ελλείμματος στις επικουρικές συντάξεις του ΕΤΕΑ. Όσοι είχαν ενταχθεί τότε στο υπερεπικουρικό ταμείο υπέστησαν οριζόντιες μειώσεις της τάξης του 5,2%.
9. Με το ν.4336/2015 επήλθε σημαντική μείωση σε κύριες και επικουρικές συντάξεις, μέσω της αύξησης των εισφορών υπέρ ΕΟΠΥΥ στις κύριες συντάξεις από 4% σε 6% και της επιβολής εισφοράς 6% για πρώτη φορά στις επικουρικές.
10. Σταδιακή κατάργηση του ΕΚΑΣ από 1-1-2016 μέχρι 31-12-2019 και ολική κατάργηση από 1-1-2020 αφαιρώντας εισόδημα 900 εκατομμύρια ευρώ από 370.000 χαμηλοσυνταξιούχους και μέλη ορφανικών οικογενειών, που έπαιρναν μια χαμηλή σύνταξη.
11. Μειώσεις στα εφάπαξ για τα έτη ασφάλισης μέχρι 31/12/2013 κατά 15% τουλάχιστον με το νέο τρόπο υπολογισμού του εφάπαξ. Για τα έτη ασφάλισης από 1/1/2014 έχουμε άτοκη επιστροφή εισφορών.
12. Μείωση του αφορολόγητου από 9.545 € σε 8.636 € που επιβάρυνε το μισθωτό και το συνταξιούχο κατά 200 € ετησίως και περαιτέρω μείωση στα 5.681 € από 1-1-2020σύμφωνα με το άρ. 10 τουν.4442/2017.
13. Επανυπολογισμός των επικουρικών συντάξεων από 1/6/2016 και περικοπές σε συνταξιούχους με άθροισμα κύριας και επικουρικής σύνταξης στα 1.170 ευρώ καθαρά (1.300€ μικτά).
Αύξηση του κόστους εξαγοράς των πλασματικών ετών από 1-1-2017 και στους δημόσιους υπάλληλους. Συγκεκριμένα το ποσοστό εισφοράς από 6,67% επί των συντάξιμων αποδοχών, που ήταν μέχρι 31-12-2016, για αιτήσεις εξαγοράς που υποβάλλονται από 1-1-2017 διαμορφώνεται ως εξής:
Για το 2017 10%
Για το 2018 13,34%
Για το 2019 16,67%
και από το 2020 20%
(καταβάλλεται από τον ασφαλισμένο συνολικά η εισφορά ασφαλισμένου και εργοδότη, που ισχύει στον ιδιωτικό τομέα.)
Μείωση της κατώτατης σύνταξης του πρώην ΙΚΑ από 486 ευρώ σε 392,7 ευρώ. (αφορά και υπαλλήλους που εργάζονται στο Δημόσιο και είχαν επιλέξει τις συνταξιοδοτικές διατάξεις του ΙΚΑ).
Αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών για την επικουρική σύνταξη (ETEA) κατά 1 ποσοστιαία μονάδα συνολικά (από 3% για ασφαλισμένο και 3% για εργοδότη, σε 3,5% για ασφαλισμένο και 3,5% για εργοδότη).
Αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών για το μέρισμα του Μετοχικού Ταμείου Πολιτικών Υπαλλήλων (Μ.Τ.Π.Υ) σε 4,5% από 4%, με αναδρομική ισχύ από 1-1-2017.
18.Με το ν.4387/2016, γνωστό και ως νόμο Κατρούγκαλου, οι νέοι συνταξιούχοι, που θα υποβάλλουν αίτηση από 13-5-2017, έχουν μείωση μέχρι 25% λόγω της αλλαγής του τρόπου υπολογισμού των συντάξεων. Συγκεκριμένα ένας εκπαιδευτικός που θα αποχωρήσει 31-12-2018 με 35 έτη ασφάλισης η κύρια σύνταξη δεν θα ξεπερνά τα 820 € καθαρά αντί των 992 € που ήταν με το προηγούμενο καθεστώς με όλες τις μνημονιακές κρατήσεις που επιβάλλονταν (μείωση 21%, η οποία θα γίνει μεγαλύτερη από1-1-2020 με την περαιτέρω μείωση του αφορολόγητου).
Με τον ίδιο ν.4387/2016οι συντάξεις χηρείας που εκδίδονται μετά την 13-5-2016, πέραν των ηλικιακών ορίων που για πρώτη φορά τίθενται για τη λήψη της σύνταξης από τους επιζώντες συζύγους(αν είναι 55 ετών και άνω θα παίρνουν κανονικά τη σύνταξη χηρείας, αν είναι 52 έως 55 ετών θα εισπράττουν τη σύνταξη για μια τριετία και θα επαναχορηγείται η σύνταξη στα 67 και αν είναι κάτω των 52 ετών θα χορηγείται η σύνταξη μόνο για 3 έτη και μετά θα διακόπτεται οριστικά) μειώνονται και το ποσοστό αναπλήρωσης από 70% της σύνταξης του θανόντος, που ήταν με την προηγούμενη νομοθεσία σε 50% και αν εργάζεται ή αυτοαπασχολείται σε 25% μετά την τριετία.
Μειώσεις από 1/1/2016 στα μερίσματα του Μετοχικού Ταμείου Πολιτικών υπαλλήλων μεσοσταθμικά κατά 35% και επιβολή ρήτρας βιωσιμότητας στο Ταμείο. Το μέρισμα του ΜΤΠΥ έγινε φιλοδώρημα αφού με 32 χρόνια ασφάλισης το μηνιαίο μέρισμα είναι κάτω των 100 €. Ακόμη μπαίνουν ηλικιακά όρια και στις συντάξεις χηρείας του Ταμείου για τους επιζώντες συζύγους όπως και για την κύρια σύνταξη.
Στις περιπτώσεις απασχόλησης συνταξιούχων η κύρια καιη επικουρική σύνταξη περικόπτεται κατά 60%, χωρίς καμιά πρόβλεψη για μικρότερο ποσοστό στις περιπτώσεις χαμηλοσυνταξιούχων.Με τον προηγούμενο συνταξιοδοτικό ν. 3865/2010, οι άνω των 55 ετών συνταξιούχοι αν εργάζονταν είχαν μείωση 70% στην κύρια σύνταξή τους μόνο για το ποσό που ξεπερνούσε τα 991 €.
Για όσους συνταξιοδοτούνται με βάση τις διατάξεις του ν.4387/2016η οικογενειακή παροχή δεν συγκαταβάλλεται με τη σύνταξη σύμφωνα με τις οικείες διατάξεις όπως ίσχυαν μέχρι την ψήφιση του ν.4387/2016 αλλά καταβάλλεται σύμφωνα με το ν.4093/2012 και καθορίζεται ανάλογα με το συνολικό οικογενειακό εισόδημα και τον αριθμό των εξαρτώμενων τέκνων.
Οι ήδη καταβαλλόμενες συντάξεις των παλιών συνταξιούχων, όσων συνταξιοδοτήθηκαν μέχρι 12-5-2016 επανυπολογίζονται σύμφωνα με το ν.4387/2016 για να εξισωθούν προς τα κάτω με αυτούς που συνταξιοδοτούνται μετά την 13-5-2016. Από 1-1-2019 θα υπάρξει μείωση έως 18% των καταβαλλόμενων συντάξεων των παλιών συνταξιούχων. Καταβαλλόμενη σήμερα κύρια σύνταξη παλιού συνταξιούχου 1080 € με 35 έτη υπηρεσίας, θα έχει μείωση περίπου160 – 170 €, που θα γίνει μεγαλύτερη από 1-1-2020 με τη μείωση του αφορολόγητου. Η επιπλέον του 18% μείωση θα συνεχίσει να καταβάλλεται ως προσωπική διαφορά για να περικοπεί σε κάποια άλλη ενδεχόμενη μείωση.
Για τους παλιούς συνταξιούχους που συγκαταβάλλεται με τη σύνταξή τους το επίδομα συζύγου των 35 €,το επίδομα αυτό περικόπτεται από 1-1-2019.
Ο Ν. 4670/2020 αναφορικά με τα ποσοστά αναπλήρωσης των κύριων συντάξεων προβλέπει ότι στα 30 έτη ασφάλισης το ποσοστό αναπλήρωσης παραμένει 26,37%, και για κάθε επιπλέον ημέρα ασφάλισης αυξάνεται, καθώς ο συντελεστής από 1,42% διαμορφώνεται στο 1,98%.
Στα 33 έτη ασφάλισης το ποσοστό αναπλήρωσης από 30,63% με το Ν. 4387/2016 θα φτάσει το 32,31%, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο Ν. 4670/2020, ενώ στα 35 έτη θα διαμορφωθεί στο 37,31% από 33,81% που είναι σήμερα. Στα 36 έτη ασφάλισης το ποσοστό αναπλήρωσης ήταν με το Ν. 4387/16 35,40%, ενώ σύμφωνα με το Ν. 4670/20 θα φτάσει 39,81%.
Στα 40 έτη ασφάλισης η αναπλήρωση της ανταποδοτικής σύνταξης ήταν 42,80% και διαμορφώνεται στο 50,01%, ενώ θα συνεχίσει να αυξάνεται για ασφάλιση 42 ετών με το ποσοστό αναπλήρωσης να φτάνει το 51,01% από 46,80% που προέβλεπε ο Ν. 4387/16.
Η προσαύξηση στη σύνταξη δεν έχει πλαφόν ανάλογα με τα έτη ασφάλισης. Σύμφωνα με τις νέες διατάξεις, για κάθε επιπλέον έτος πέρα των 40 ετών υπάρχει προσαύξηση στο ποσοστό αναπλήρωσης 0,50% κατ’ έτος.
Μετά τα 40 έτη η αύξηση της αναπλήρωσης ανακόπτεται σημαντικά.
Εδώ «κρύβεται» και η βασική αλλαγή συγκριτικά με το Ν. 4387/2016, ο οποίος διατηρούσε τον υψηλότερο κατ’ έτος συντελεστή (2 ποσοστιαίες μονάδες) για όλα τα χρόνια μετά τα 40. Αντίθετα, το νέο σύστημα δίνει μεγαλύτερη έμφαση σε όσους αποχωρούν με περισσότερα από 30 και έως 40 έτη ασφάλισης και μειώνει σημαντικά την ανταπόδοσή του μετά τα 40 έτη.
Ο Ν. 4670/20 εισάγει νέο επανυπολογισμό των παλαιών συντάξεων που είχαν ήδη εκδοθεί πριν το Ν. 4387/2016 στις 13 Μαΐου του 2016. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα να επανυπολογιστούν και να καταγραφούν νέα ποσά προσωπικών διαφορών για τους συνταξιούχους. Το αποτέλεσμα για τους παλαιούς συνταξιούχους θα είναι κυρίως λογιστικός συμψηφισμός, καθώς η όποια αύξηση κερδίσουν θα συμψηφιστεί με την προσωπική διαφορά που διατηρούν.
Οι αυξήσεις για τους παλιούς συνταξιούχους, που είχαν συνταξιοδοτηθεί πριν από το Ν. 4387/2016, θα δοθούν σύμφωνα με το προσχέδιο σε 5 ετήσιες δόσεις – αρχής γενομένης από 1/10/2019 και έως το 2024.
Στις διατάξεις του Ν. 4670/20 δεν περιλαμβάνεται διάταξη για χορήγηση 13ης σύνταξης.
Οι αυξήσεις στις επικουρικές συντάξεις αφορούν τους συνταξιούχους πριν από το Ν. 4387/16 και καταλαμβάνουν μόνο τους συνταξιούχους που είχαν άθροισμα κύριας και επικουρικής σύνταξης πάνω από 1.300 ευρώ.
Η αύξηση της σύνταξης κλιμακώνεται όσο προστίθενται έτη ασφάλισης και καταβαλλόμενων εισφορών, ιδιαίτερα πάνω από 30 έτη ασφάλισης. Έτσι, για παράδειγμα, με 35 έτη ασφάλισης και με 1.000 ευρώ συντάξιμες αποδοχές λάμβανε με το Ν. 4387/16 ανταποδοτική σύνταξη 338 ευρώ το μήνα και με τα νέα ποσοστά αναπλήρωσης του Ν. 4670/20 θα λάβει 373 ευρώ, δηλαδή μια αύξηση των 35 ευρώ το μήνα (10,5%). Με τις ίδιες συντάξιμες αποδοχές (1.000 ευρώ το μήνα) και με 40 έτη ασφάλισης λάμβανε με το Ν. 4387/16 ανταποδοτική σύνταξη 428 ευρώ το μήνα και με τα νέα ποσοστά αναπλήρωσης θα λάβει 500 ευρώ το μήνα, δηλαδή μια αύξηση των 72 ευρώ το μήνα (16,8%).
Οι περίπου 931.000 συνταξιούχοι που υπέστησαν τα δεινά των παραπάνω νόμων είναι τώρα και όμηροι της προσωπικής διαφοράς γιατί δεν δικαιούνται καμιά αύξηση στην σύνταξή τους για τα επόμενα χρόνια της ζωής τους λόγω της προσωπικής διαφοράς. Θα πρέπει να ενσωματωθεί η προσωπική διαφορά στη σύνταξη ώστε να δοθεί η δυνατότητα να πάρουν κάποια αύξηση οι συντάξεις των 931.000 συνταξιούχων. Προς το παρόν οι συντάξεις μειώνονται ακόμη περισσότερο λόγω του τρέχοντος πληθωρισμού (10-12%).
