Γράφει ο
Κώστας Γιαννόπουλος
Η λαϊκή θυμοσοφία έχει διαπιστώσει εδώ και πολλά χρόνια τα αποτελέσματα της χωρίς όρια ανοχής: «Δώσε θάρρος στο χωριάτη και θ’ ανέβει στο κρεββάτι». Συμβαίνει ήδη στις χώρες της Δύσης με τις θρασύτατες απαιτήσεις των «φιλοξενούμενων» φανατικών μουσουλμάνων που δεν τους αρκεί ότι ανέβηκαν στο «κρεββάτι» της δυτικής κοινωνίας, αλλά ζητούν φορτικά να επιβάλουν τη θρησκεία τους και τον πολιτισμό τους σ’ αυτούς που τους έδωσαν το θάρρος (συν τα προνόμια για στέγαση και επιδόματα).
Η κατάσταση έχει προσλάβει εκρηκτικές διαστάσεις σε χώρες που υπερηφανεύονταν για τη δημοκρατία τους και την πλήρη ανοχή των κοινωνιών τους στο διαφορετικό (την περίφημη «συμπερίληψη» της πολιτικής ορθότητας). Κι ενώ οι λαοί έχουν αρχίσει να δυσφορούν για τη μετατροπή τους σε πολίτες Β’ κατηγορίας στις ίδιες τις πατρίδες τους, οι αμέριμνες κυβερνήσεις τους διαπιστώνουν ότι το πρόβλημα είναι η ισλαμοφοβία. Τα τελευταία γεγονότα (δολοφονία Κερκ, τεράστια διαδήλωση στο Λονδίνο, σκέψεις για κάθοδο του Στρατού στους δρόμους του Βελγίου κ.ά.) θέτουν προς συζήτηση το θέμα τής χωρίς όρια ανοχής και πού οδηγεί η συνέχιση της αφελούς πολιτικής για την παράνομη μετανάστευση, που τώρα θεωρείται η ρίζα του κακού.
Όπως πάντα, η ανεκτική Ευρώπη παθαίνει χωρίς να μαθαίνει. Δεν είναι μακριά η απόλυτη ανοχή στον φασισμό και τον ναζισμό και η πολιτική τoυ κατευνασμού απέναντι στις ακόρεστες εδαφικές ορέξεις του Χίτλερ. Οι Ευρωπαίοι διανοούμενοι είχαν περιγράψει και προβλέψει πού οδηγούνται οι ανεκτικές κοινωνίες, αλλά αγνοήθηκαν. Ο γνωστός φιλόσοφος Καρλ Πόπερ είχε θέσει το θεμελιώδες ερώτημα:
«Πρέπει μια απόλυτα ανεκτική κοινωνία να ανέχεται την απόλυτη έλλειψη ανοχής;»
Εν ονόματι των πολιτικών δικαιωμάτων, της καταδίκης του ρατσισμού, της ομοφοβίας και της ελευθερίας του λόγου, οι περισσότεροι θα απαντήσουν θετικά με το μαοϊκό σλόγκαν «αφήστε όλα τα λουλούδια να ανθίσουν» – ακόμη και τις τσουκνίδες και τα γαϊδουράγκαθα. Μάλιστα όσοι δεν είναι ανεκτικοί ζητούν περισσότερη ανοχή με το κλασσικό αίτημα «σεβαστείτε τις ιδέες μου». Φυσικά δεν συζητείται το είδος και η ποιότητα των ιδεών που πρέπει να σεβαστούν οι ανεκτικοί, των οποίων οι ιδέες δεν είναι καθόλου σεβαστές από τους δυσανεκτικούς. Πόσος σεβασμός αξίζει στις ιδέες του ISIS που ασκεί δουλεμπόριο γυναικών και προειδοποιεί ότι οι άπιστοι θα σφαγούν, αν δεν προσκυνήσουν το Κοράνι; Πόσος σεβασμός αξίζει στην ιδεολογία του ναζισμού που μετατρέπει την έννοια του Δικαίου σε νόμο του ισχυρότερου και υποβιβάζει την κοινωνιολογία σε ζωολογία; Πόσος σεβασμός αξίζει στην ιδεοληψία του Πολ Ποτ που εξόντωσε το ένα τέταρτο του πληθυσμού της Καμπότζης και καταδίκαζε ως εχθρούς του λαού όσους φορούσαν γυαλιά οράσεως επειδή τους είχε κατατάξει στους διανοούμενους;
Εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με κινδυνολογία. Τα ανδραγαθήματα των φανατικών κάθε πίστης είναι γνωστά και είναι αποτρόπαια. Τα περισσότερα μάλιστα έχουν απαθανατιστεί με ήχο και εικόνα. Είναι προσιτά σε όποιον αμφιβάλλει για την ακρίβεια των καταγγελιών. Οι αλυσοδεμένες γυναίκες στα σκλαβοπάζαρα όχι μόνο δεν αποκρύπτονται, αλλά προβάλλονται με κάποια δόση υπερηφάνειας από τους δουλεμπόρους. Τα έργα των εκπροσώπων της Αρίας φυλής στους φούρνους των στρατοπέδων συγκέντρωσης έχουν γίνει ανατριχιαστικό τουριστικό αξιοθέατο. Και τα κρανία των αθώων θυμάτων της παράνοιας των Ερυθρών Χμερ εκτίθενται προς γνώση και συμμόρφωση στην Καμπότζη. Λοιπόν, πρέπει να σεβαστούμε τις ιδέες που αποτελούν το λίκνο τέτοιων θηριωδιών;
Η απάντηση του Πόπερ στο βασικό αυτό ερώτημα είναι ΟΧΙ. Κάθε κοινωνικό κίνημα, ιδεολογία ή θρησκευτική πίστη που σπέρνει το μίσος, που διχάζει, πολώνει και επιβάλλει απαγορεύσεις στα πιστεύω ή στον τρόπο ζωής των άλλων, πρέπει να τίθεται εκτός νόμου στις δυτικές δημοκρατίες. Με τέτοιες απάνθρωπες φιλοσοφίες δεν υπάρχει περιθώριο για συμβιβασμούς. Πρέπει να ξεριζωθούν πριν δώσουν τους δηλητηριώδεις καρπούς τους όσο θα λιπαίνονται και θα ποτίζονται στο θερμοκήπιο της απόλυτης ανοχής. Όσο παράδοξο κι αν ακούγεται, η υπεράσπιση της απόλυτης, χωρίς όρια, ανοχής απαιτεί να μην αποδεχόμαστε τη δυσανεξία των άλλων. Τότε παύει να είναι απόλυτη αλλά δεν οδηγείται ανεπαισθήτως στην αυτοκτονία. Η ανοχή είναι σαν την ελευθερία στον δυτικό κόσμο: δεν είναι ανεξέλεγκτη και απεριόριστη – σταματάει εκεί που αρχίζει η ελευθερία του άλλου.
Ο λόγος, λοιπόν, για την επιβολή περιορισμών είναι προφανής: όταν δείξουμε απόλυτη ανοχή σε όσους είναι σαφώς δυσανεκτικοί και θέλουν να επιβάλουν (όχι κατ’ ανάγκην με τη βία) τις μιαρές απόψεις τους, οι ανεκτικοί θα λιγοστεύουν ώσπου να εξαφανιστούν. Μαζί τους θα εξαφανιστεί και η ίδια η ανοχή.
