Η βαθιά αυτή οικονομική κρίση που περνάει η χώρα μας και υποφέρει ο λαός μας, πέραν της ευχής μας και την προσδοκία να βγούμε γρήγορα, οφείλουμε να προβληματιστούμε και να διερευνήσουμε κατά το δυνατό τις πταίει, ώστε να μη ξαναβρεθούμε στο χείλος του γκρεμού. Πρώτοι και κύριοι υπαίτιοι είναι ασφαλώς τα κόμματα, με τις ιδεοληψίες τους και τις… καρέκλες.
Συνυπεύθυνοι ασφαλώς είμαστε όλοι οι Έλληνες, οι οποίοι δεν έχουμε μάθει να ψηφίζουμε αξιοκρατικά και κατόπιν αναλυτικής σκέψης. Εγκλωβισμένοι κυρίως στα κομματικά χαρακώματα και στις ιδεοληψίες της «κεντροαριστεράς» ή της κεντροδεξιάς», χωρίς τούτο να σημαίνει τίποτε. Σε ένα πρόσφατο σημείωμά μου, είχα χαρακτηρίσει τις δύο αυτές έννοιες ταυτόσημες. Τούτο προκύπτει από την ιστορία των λαών, τον τρόπο που κάθε ένας κυβερνήθηκε και τα αντίστοιχα αποτελέσματα. Αφού δοκιμάστηκαν τα κάθε μορφής σοσιαλιστικά συστήματα από τα οποία δεν διακρίνουμε κανένα επίτευγμα και όλοι πλέον λίγο πολύ εφαρμόζουν φιλελευθερισμό. Οι λεγόμενοι σοσιαλιστές απλά τα πασπαλίζουν με κάποια δόση «κοινωνισμού», για δικαιολογία.
Θα πρέπει να παραδεχθούμε ότι όλες οι κοινωνικές και οικονομικές θεωρίες και συστήματα, έχουν καλές προθέσεις και όλες επιδιώκουν να δημιουργήσουν μια κοινωνία αλληλεγγύης, χωρίς φτώχεια, με ατομικά δικαιώματα και ελευθερία. Το ερώτημα είναι ποιο κοινωνικοοικονομικό σύστημα μπορεί να πετύχει. Ο στοχαστής και φιλόσοφος Γιόζεφ Σούμπετερ παρατήρησε ότι «Κανένα άλλο οικονομικό σύστημα στην ανθρώπινη ιστορία δεν ωφέλησε τόσο πολύ τα φτωχότερα στρώματα του πληθυσμού όσο ο καπιταλισμός», χαρακτηρισμός του φιλελευθερισμού κατά τη μαρξιστική ορολογία. Δημοσιεύτηκε τελευταία ένα σημαντικό άρθρο για τον φιλελευθερισμό του Αντώνη Κρούστη, από το οποίο παραθέτουμε αξιόλογες σημειώσεις εδώ.
Τι είναι όμως ο φιλελευθερισμός και πως λειτουργεί στην πράξη; Ο φιλελευθερισμός έχει ως κέντρο το άτομο, τον άνθρωπο, με την αυτενέργεια και την ελεύθερη δημιουργικότητα, με λιγότερο κράτος, περιοριζόμενο στο ρόλο του επόπτη και ρυθμιστή. Ο Τζον Λοκ, Άγγλος φιλόσοφος και παιδαγωγός (1632-1704), είναι ο θεμελιωτής του φιλοσοφικού υπόβαθρου του φιλελευθερισμού, αναφερόμενο κυρίως στο κυβερνητισμό. Ο Τζον Λοκ διεκήρυττε ότι «σε κανέναν δεν επιτρέπεται να επιβουλεύεται τη ζωή, την υγεία, την ελευθερία ή την ιδιοκτησία των άλλων». Οι ιδέες αυτές του Τζον Λοκ συνετέλεσαν στην αμφισβήτηση για πρώτη φορά της μοναρχίας και της κληρονομικής αριστοκρατίας και επηρέασε καταλυτικά στην εξύφανση της Γαλλικής Επανάστασης.
Ο Άνταμ Σμιθ (1723-1790) αργότερα, Σκωτσέζος φιλόσοφος και οικονομολόγος, θεμελίωσε φιλοσοφικά και πρακτικά τον φιλελευθερισμό, με έμφαση στον οικονομικό τομέα. Η θεωρία του ήταν «τα άτομα μπορούν να επιτύχουν την ηθική μα και την οικονομική τους ανάπτυξη χωρίς την παρέμβαση του κράτους και πως τα έθνη γίνονται πιο ισχυρά όταν οι πολίτες τους αφήνονται ελεύθεροι να λάβουν τις δικές τους ελευθερίες». Πίστευε ότι η αγορά όταν λειτουργεί πραγματικά ελεύθερη αυτορυθμίζεται και παράγει περισσότερο πλούτο για τους πολίτες από ό,τι αν σχεδιαζόταν κεντρικά, διότι τα οδηγεί ένα «αόρατο χέρι». Ο αυξημένος πλούτος που παράγεται με τον φιλελευθερισμό, δημιουργείται και η δυνατότητα στο κράτος για κοινωνική πολιτική και προστασία των αδυνάμων, εξασφάλιση του ελεύθερου ανταγωνισμού και στην αποφυγή μονοπωλιακών ή και ολιγοπωλιακών καταστάσεων. Εξ ου και η ρήση του Μίλτον Φρίντμαν ότι «αν δώσεις σε ένα κράτος να διαχειριστεί την έρημο Σαχάρα, σε λίγα χρόνια θα έχουμε έλλειψη άμμου».
Να σημειώσουμε ότι ο φιλελευθερισμός δεν είναι δογματικός και στατικός, αλλά εξελίσσεται συνεχώς δυναμικά με την πρόοδο και ανέλιξη της κοινωνίας, επιστημονικά, οικονομικά, φιλοσοφικά και τεχνολογικά. Επειδή πολλοί πιστεύουν ότι η Ελλάδα είναι το τελευταίο σοβιετικού τύπου κράτος, μετά τη Β.Κορέα, έχουμε αυξημένη ευθύνη να συνδράμουμε στην κατανόηση του φιλελευθερισμού τόσο από τους πολιτικούς όσο και από τους πολίτες, ώστε, πέραν από ιδεοληπτικές ιδέες και σκοπιμότητες, να εφαρμόσουμε τον φιλελευθερισμό, μπας και βγούμε γρηγορότερα από το τούνελ. Να κατανοήσουμε ότι η σωστή εφαρμογή του φιλελευθερισμού παράγει περισσότερο πλούτο από κάθε άλλο σύστημα, δίνεται έτσι η δυνατότητα εφαρμογής «σοσιαλιστικής» νόρμας, για να ικανοποιηθεί και αυτή η πλευρά των πολιτικών.
Νίκος Αναγνωστάτος
e-mail: nanagnostatos@gmail.com
Thiakos.blogspot.com
