Αδήριτη ανάγκη η ελληνική κοινωνία να αντιληφθεί την έννοια και την σκοπιμότητα των Μνημονίων, διότι φαίνεται ότι υπάρχει μεγάλη σύγχυση γύρω από τα Μνημόνια, τα οποία από άγνοια έχουν δεμονοποιηθεί, αλλά και τη λεγόμενη «διαπραγμάτευση», να δούμε σε τι συνίσταται. Όλη αυτή η άγνοια, όπου υπάρχει, είναι τυχαία; Ή ο ελληνικός λαός είναι τόσο χαμηλού πνευματικού επιπέδου; Ή παραπλανήθηκε από ωραιοποιημένα λόγια και κενές υποσχέσεις; Την απάντηση αυτή θα επιχειρήσω να διακρίνω με το σημείωμά μου αυτό επιγραμματικά.
Η σύναψη Μνημονίου είναι κυρίως συνδεδεμένη με μεγάλες οικονομικές ανάγκες ενός κράτους. Έτσι το 2010 η Ελλάδα στην ουσία είχε χρεοκοπήσει. Δηλαδή τα έσοδά μας δεν ήταν αρκετά για να καλύψουμε τα έξοδά μας, ακόμη και μισθούς και συντάξεις και γενικότερα τις υποχρεώσεις μας, χωρίς να μπορούμε να δανειστούμε. Το καίριο ερώτημα , που μάλλον η ιστορία θα το απαντήσει, είναι αν η πτώχευση ήταν αναπόφευκτη ή σχεδιασμένη, όπως έχω ισχυριστεί σε σημειώματά μου από τον Ιούνιο του 2010. Τούτο επιβεβαιώνεται πλέον από τις συνταρακτικές λεπτομέρειες στο βιβλίο του Μιχάλη Ιγνατίου, για το πώς ο Παπανδρέου έβαλε τη χώρα στο Μνημόνιο, σε συνδυασμό με την επικοινωνία μεταξύ Χίλαρυ Κλίντον και Τάλμποτ, υφυπουργού εξωτερικών, ο οποίος είχε καταλήξει σχετικά με την χρησιμότητα του Γ.Παπανδρέου για τα αμερικανικά συμφέροντα. Σε κάθε περίπτωση, από τη στιγμή που, έστω και με τεχνάσματα, παρουσιάστηκε ένα ετήσιο δημοσιονομικό έλλειμμα ύψους 38 δις, η κυβέρνηση αναγκάστηκε (;) να δεχθεί από τους ευρωπαίους εταίρους μας, ένα δάνειο 130 δις για τρία χρόνια και έτσι υπογράφτηκε το πρώτο Μνημόνιο, έστω και χωρίς να διαβαστεί από κανέναν.
Αν λοιπόν δεχθούμε ότι η χρεοκοπία ήταν αναπόφευκτη, τότε το Μνημόνιο ήταν αναγκαίο και για το λόγο τούτο είμαστε υποχρεωμένοι να το εφαρμόζαμε όσο απόλυτα μπορούσαμε, για να πετύχουμε τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα. Το εφαρμόσαμε; Μάλλον το «ξεγελάσαμε», εφαρμόζοντάς το λοξοδρομώντας. Δηλαδή το Μνημόνιο προέβλεπε μείωση των δαπανών του δημοσίου κατά τα δύο τρίτα και το ένα τρίτο με επιβολή φορολογίας. Μη τολμώντας να θίξουν την «ιερή αγελάδα», το δημόσιο, διέλυσαν των ιδιωτική οικονομία με την επιβολή δυσβάστακτων φόρων και εν ολίγοις, έκλεισαν γύρω στις 800 επιχειρήσεις και καταστήματα και δημιούργησαν ενάμισι εκατομμύρια ανέργους. Με άλλα λόγια σκότωσαν την κότα με τα χρυσά αυγά, αφού ο ιδιωτικός τομέας είναι εκείνος που τρέφει το δημόσιο, και έτσι μια νέα κυβέρνηση υποχρεώθηκε να υπογράψει ένα δεύτερο Μνημόνιο το 2012.
Με κάπως βελτιωμένες προσπάθειες και την μεγάλη υπομονή και αντοχή των πολιτών και των εναπομεινάντων επιχειρηματιών, τον Δεκέμβριο του 2014, φάνηκαν οι πρώτες αχτίδες ελπίδας, σταθεροποίησης της οικονομίας, συγκράτηση της ανεργίας, πετυχαίνοντας πρωτογενή πλεονάσματα και προσδοκώντας έτσι την βελτίωση των συνθηκών οικονομικής ανάκαμψης και χαλάρωση των σφικτών δημοσιονομικών μέτρων, που θα ανακούφιζε τους πολίτες. Οι μεταρρυθμίσεις και οι διαθρωτικές αλλαγές, που θα μας καθιστούσαν ένα σύγχρονο και ανταγωνιστικό κράτος, προχώρησαν κάπως, αλλά υπήρχαν ακόμη αρκετά που έπρεπε να γίνουν. Η δυσκολία εντοπιζόταν στις αντιρρήσεις και δυσκολίες που δημιουργούσαν συντεχνίες και λοιπά συμφέροντα, που αναπόφευκτα θιγόταν από τις αλλαγές αυτές και που κατά κανόνα ηγεμόνευαν και επέβαλαν τις απόψεις τους στην όποια κυβέρνηση, με πρωτοστάτες πάντοτε τους «επαναστατημένους» συνδικαλιστές.
Οι εκλογές που έγιναν τον Ιανουάριο με αφορμή την μη εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας, ανέτρεψαν όλο το σκηνικό, είτε λόγω υπερβολικής αισιοδοξίας, είτε από άγνοια των δεδομένων και των συνεπειών, είτε άλλων λόγων, που καλείται ξανά η ιστορία να διερευνήσει. Σε κάθε περίπτωση, αντί η νέα κυβέρνηση, πρώτη φορά αριστερά, να συνεχίσει την προσπάθεια των προηγουμένων, όπως αναγκάστηκαν (;) να υπογράψουν στις 20 Φεβρουαρίου, κωλυσιεργούσαν νομίζοντας ότι θα κατόρθωναν, με «σκληρές διαπραγματεύσεις», να … αλλάξουν όλη την Ευρώπη, σύμφωνα με τις δικές τους αντιλήψεις και ιδέες. Η ανάγκη υπογραφής ενός Μνημονίου, εξ αντικειμένου περιορίζει τις δυνατότητες διαπραγματεύσεων, σε δευτερεύουσας σημασίας σημεία, έτσι οι έννοιες «σκληρές» διαπραγματεύσεις, είναι μόνο για εντυπώσεις και παραπλανήσεις του ταλαίπωρου λαού. Ο Αμερικανός νομπελίστας οικονομολόγος Έντμοντ Φέλπς, σε πρόσφατο άρθρο του στο Project Syndikate, γράφει για την Ελλάδα ότι «Όταν ξεκίνησε η ανάκαμψη, η πολιτική αναστάτωση του περασμένου φθινοπώρου, σκότωσε την εμπιστοσύνη εν τη γενέσει της».
Έτσι τελείωσε ο χρόνος των τεσσάρων μηνών που ζήτησε και πήρε η κυβέρνηση από την Ευρωζώνη και στις αρχές Ιουλίου, μη έχοντας πετύχει τίποτε, αλλά η κοινωνική και οικονομική κατάσταση όλο και να χειροτερελυει, για να αποφευχθεί το χειρότερο, ο πρωθυπουργός αναγκάστηκε, όπως ισχυρίζεται, μη έχοντας άλλη λύση, να δεχθεί ένα τρίτο Μνημόνιο. Το Μνημόνιο αυτό, πέραν του ότι δεν ήταν αναγκαίο, αφού είχαμε ήδη βγει στο ξέφωτο, εμπεριείχε και όλες τις εξαμηνιαίες δυσμενείς συνέπειες αυτής της κωλυσιεργίας και καταλήξαμε σε ένα πολύ κακό Μνημόνιο, το χειρότερο όλων των προηγουμένων. Κακό Μνημόνιο ίσως δεν αποδίδει την πραγματική έννοια, διότι το ερώτημα είναι αν αντέχει ο ελληνικός λαός, από τους φτωχούς μέχρι τους πλούσιους επιχειρηματίες, να αντιμετωπίσει τα μέτρα που ζητά αυτό το τρίτο Μνημόνιο. Οι άνεργοι αυξάνονται περί τους 600 ημερησίως, επιχειρήσεις από τις εναπομείνασες κλείνουν και η ελπίδα έχει γίνει όνειρο. Είναι ωσάν ο ασθενής να έχει αναρρώσει από βαριά πνευμονία και αμέσως να τον βγάλουν έξω στο κρύο και να τον κτυπήσει μια νέα βαρύτερη πνευμονία, θέτοντας πλέον την επιβίωσή του ασθενούς υπό αμφισβήτηση.
Τούτο πέραν των άλλων, απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή στην εφαρμογή της «θεραπευτικής αγωγής» και την συμπεριφορά όλων των πολιτικών δυνάμεων, απεμπολώντας κάθε κομματική ιδεοληψία και προκατάληψη, ώστε ο ασθενής να επιβιώσει και στη συνέχεια να ανακτήσει πλήρως την υγεία του. Ας διερωτηθούν όλοι, μήπως αυτή είναι μία από εκείνες, της «τελευταίας στιγμής» κατά την οποία ιστορικά αποδεδειγμένα όλοι οι Έλληνες ενώνονται. Είθε!
Νίκος Αναγνωστάτος
