Την κεντρική εισήγηση στο 9ο Τακτικό Συνέδριο της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας πραγματοποίησε την Τετάρτη 22 Νοεμβρίου ο πρόεδρος και περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας Απόστολος Τζιτζικώστας.
Στην έναρξη των εργασιών του διήμερου Συνεδρίου, που πραγματοποιείται στα Ιωάννινα, ο Α. Τζιτζικώστας αναφέρθηκε σε τέσσερις βασικούς άξονες, που θα βάλουν τις ελληνικές Περιφέρειες στη νέα εποχή, που θα οδηγήσουν στον κεντρικό στόχο της Περιφερειακής Διακυβέρνησης, τον οποίο έχουν κατακτήσει οι Περιφέρειες σε όλη την υπόλοιπη Ευρώπη.
«Βρισκόμαστε μόλις δύο μήνες μετά τις αυτοδιοικητικές εκλογές που ανέδειξαν τις νέες περιφερειακές αρχές σε όλη την χώρα, οι οποίες έχουν μπροστά τους πέντε χρόνια να δουλέψουν, να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν. Και είναι γεγονός ότι βρισκόμαστε σε μία κρίσιμη καμπή», ανέφερε αρχικά ο πρόεδρος της ΕΝΠΕ και πρόσθεσε: «Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε διαρκώς ότι η αυτοδιοίκηση περνά σε μία διαφορετική φάση σε όλη την Ευρώπη. Αλλάζει. Εκσυγχρονίζεται. Δυναμώνει. Συμμετέχει όλο πιο ενεργά στις κεντρικές αποφάσεις. Οι Περιφέρειες και οι Δήμοι σε όλη την Ευρώπη, δεν αποτελούν απλά έναν συμπληρωματικό διοικητικό βραχίονα, αλλά έναν ενεργό συμμέτοχο στη διαμόρφωση και την άσκηση των πολιτικών. Το ίδιο πρέπει να γίνει και στην Ελλάδα, γιατί δυστυχώς έχουμε μείνει πίσω. Άλλωστε το είδαμε εμφατικά τα τελευταία χρόνια, των μεγάλων και πολλαπλών κρίσεων, όπου οι 13 Περιφέρειες της χώρας ανέλαβαν ρόλους και ανταποκρίθηκαν με μεγάλη επιτυχία, που εκτείνονται πέρα από την ‘καταστατική’ αποστολή τους, διατηρώντας την κοινωνική συνοχή, στηρίζοντας τους πιο αδύναμους συμπολίτες μας, ολοκληρώνοντας μεγάλα έργα, στηρίζοντας το ΕΣΥ και τις επιχειρήσεις μας, αξιοποιώντας εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους. Με άλλα λόγια καταφέραμε να ανταπεξέλθουμε με επιτυχία σε αυτόν τον νέο κομβικό ρόλο, τον οποίο αναλαμβάνουν οι Περιφέρειες και οι Δήμοι σε όλη την Ευρώπη, γιατί αυτή είναι η ανάγκη, αυτή είναι η νέα εποχή».
Και ο Α. Τζιτζικώστας κατέληξε: «Τη νέα αυτή πανευρωπαϊκή πραγματικότητα δείχνει να την έχει αντιληφθεί η σημερινή Κυβέρνηση. Τόσο η υπουργός Εσωτερικών Νίκη Κεραμέως, όσο και ο αν. υπουργός Θοδωρής Λιβάνιος, δουλεύουν εντατικά ώστε η συνεργασία μεταξύ των Περιφερειών και της κεντρικής Πολιτείας να είναι ακόμα πιο ουσιαστική, ακόμα πιο αποτελεσματική. Και για αυτό, θέλω πραγματικά να τους ευχαριστήσω. Για τη σημαντική δουλειά τους, για την εποικοδομητική συνεργασία μας. Ταυτόχρονα όμως γνωρίζουμε καλά ότι μπροστά μας έχουμε μεγάλες προκλήσεις να αντιμετωπίσουμε. Προκλήσεις που κοιτάνε στο 2030, αλλά και προκλήσεις άμεσες, τις οποίες πρέπει να αντιμετωπίσουμε μαζί, από κοινού».
Οι άξονες
Οι τέσσερις βασικοί άξονες που θα οδηγήσουν σε σύγχρονες, ισχυρές Περιφέρειες, έτοιμες να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της νέας εποχής, όπως τόνισε ο πρόεδρος της ΕΝΠΕ, είναι: οι αρμοδιότητες των Περιφερειών, η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, οι πόροι και η χρηματοδότηση των Περιφερειών και η μετάβαση από την Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση στην Περιφερειακή Διακυβέρνηση.
1. Αρμοδιότητες
Αναφορικά με τον πρώτο άξονα των αρμοδιοτήτων ο Α. Τζιτζικώστας υπογράμμισε: «Το πρώτο και πιο σημαντικό ζήτημα, στο οποίο σκοντάφτουμε συνεχώς, είναι οι αρμοδιότητες, που σε κάποιες περιπτώσεις αλληλοκαλύπτονται, με αποτέλεσμα να μην είναι ξεκάθαρες, σε άλλες μεταβιβάζονται με νομοθετικές ρυθμίσεις χωρίς πόρους, χωρίς ανθρώπινο δυναμικό και σε άλλες, είναι τόσο πολύ διασκορπισμένες, που στο τέλος κανείς επί της ουσίας δεν μπορεί να λειτουργήσει. Και το χειρότερο οι πολίτες να μη γνωρίζουν ποιος έχει την ευθύνη. Πρέπει να κατανοήσουμε ότι χρειαζόμαστε άμεσα ξεκάθαρες και κάθετες αρμοδιότητες που θα συνοδεύονται από τους αντίστοιχους πόρους. Οι ανάγκες που υπάρχουν σε ανθρώπινο δυναμικό είναι τεράστιες και είναι άμεσες. Είναι πλέον δεδομένο ότι, έπειτα από 13 χρόνια, χρειάζονται άμεσα προσλήψεις και αύξηση των εργαζόμενων σε συγκεκριμένες ειδικότητες, ώστε οι Περιφέρειες της χώρας να μπορούν να λειτουργήσουν και να ανταποκριθούν στον πολυδιάστατο ρόλο τους. Η κινητικότητα δεν καλύπτει τις ανάγκες των Περιφερειών, ούτε ποσοτικά, ούτε ποιοτικά. Το αντίθετο, δημιουργεί μείζον ζήτημα αποδυνάμωσής τους από έμπειρο στελεχιακό δυναμικό. Το νομοσχέδιο της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης αποτελεί ένα πρώτο βασικό βήμα. Όπως και το νέο σύστημα αξιολόγησης που θέλει να εφαρμόσει η Κυβέρνηση είναι προς τη σωστή κατεύθυνση. Πρέπει όμως – και εδώ θέλω να είμαι ξεκάθαρος – να συνοδεύεται τόσο από σαφή διαχωρισμό των αρμοδιοτήτων, όσο και από την απαραίτητη ενίσχυση των Περιφερειών και των Δήμων, σε επίπεδο πόρων και ανθρώπινου δυναμικού έτσι ώστε η αξιολόγηση να είναι ακριβοδίκαιη και αποτελεσματική. Σε όλα αυτά, στο κρίσιμο ζήτημα των αρμοδιοτήτων, πρέπει μαζί να βρούμε λύσεις ρεαλιστικές και εφαρμόσιμες και πρέπει να τις βρούμε άμεσα. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε μια σειρά από κρίσιμα ζητήματα».
2. Κλιματική Κρίση
Ο δεύτερος άξονας, στον οποίο αναφέρθηκε ο Α. Τζιτζικώστας είναι η κλιματική κρίση: «Πρέπει να μιλήσουμε ανοιχτά και ξεκάθαρα. Δυστυχώς, τα καλοκαίρια και οι χειμώνες μας δεν είναι όπως παλιά. Κρύβουν πλέον τεράστιους κινδύνους για το φυσικό μας τοπίο, τα δάση μας, τις πόλεις και τα χωριά μας, τις περιουσίες και κυρίως τις ζωές των συμπολιτών μας. Και βέβαια πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας ότι τα ακραία φαινόμενα θα είναι ολοένα και πιο συχνά, ολοένα και πιο έντονα. Οι 13 Περιφέρειες της χώρας όλα αυτά τα χρόνια υλοποιούν πολλά και σημαντικά αντιπλημμυρικά έργα. Ενώ καλούνται να αποκαταστήσουν, και το πετυχαίνουν, τις επιπτώσεις των καταστροφών αυτών. Αλλά και να συντηρήσουν υποδομές που επί δεκαετίες είχαν μείνει χωρίς συντήρηση, η αρμοδιότητα των οποίων μόνο πρόσφατα τους ανατέθηκε. Παρά την οικονομική στενότητα, παρά τις γραφειοκρατικές αγκυλώσεις σε θέματα περιβαλλοντικών αδειοδοτήσεων. Παρά την ακραία υποστελέχωση. Οι Δήμοι επίσης έχουν την ευθύνη για μικρότερης κλίμακας αντιπλημμυρικές παρεμβάσεις στους αστικούς ιστούς. Και ταυτόχρονα και η κεντρική Πολιτεία υλοποιεί αντιπλημμυρικά έργα. Αυτό όμως που όλοι πλέον αντιλαμβανόμαστε είναι ότι πρέπει να υπάρξει άμεσα μια ξεκάθαρη διευθέτηση αρμοδιοτήτων και βέβαια πρέπει να βρεθούν οι πόροι για μεγάλα αντιπλημμυρικά έργα, τους οποίους σήμερα δεν έχουν οι Περιφέρειες, προκειμένου τα έργα αυτά να γίνουν με βάση τις νέες κλιματικές συνθήκες και τα σημερινά δεδομένα. Να είμαστε ξεκάθαροι: Τα χρήματα που έχουν λάβει τα τελευταία χρόνια δεν αρκούν για να γίνουν οι μεγάλες αντιπλημμυρικές παρεμβάσεις, που χρειάζεται η χώρα. Ο Πρωθυπουργός έθεσε το μεγάλο αυτό ζήτημα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Κυβέρνηση και οι Υπουργοί, που μας τιμούν σήμερα με την παρουσία τους, γνωρίζουν καλά το θέμα και το έχουν σε άμεση προτεραιότητα. Πρέπει να κάνουμε περισσότερα και μεγαλύτερα βήματα, γρήγορα. Πρέπει και η Ευρώπη να κατανοήσει ότι δεν αρκεί μόνο να πιάσουμε τους στόχους μακροπρόθεσμα, αλλά πρέπει τώρα, άμεσα, να θωρακίσουμε τις πόλεις και τα χωριά μας και να προστατέψουμε τους συμπολίτες μας. Και πέρα από τους πόρους που απαιτούνται, πρέπει επιτέλους να μειωθεί η γραφειοκρατία και ο χρόνος έγκρισης των απαραίτητων αδειοδοτήσεων. Πρέπει κάθετα οι Περιφέρειες να έχουν τη δυνατότητα να αδειοδοτούν δια των υπηρεσιών τους τα έργα αρμοδιότητας τους. Αυτό σημαίνει αρμοδιότητα. Η ανάληψη από την αρχή έως το τέλος της ευθύνη υλοποίησης, για να μπορούμε να παρεμβαίνουμε πιο έγκαιρα και αποτελεσματικά, αλλά και για να ασχολούνται τα υπηρεσιακά στελέχη των Περιφερειών με τη δουλειά τους και την προστασία των πολιτών κι όχι να αναλώνονται σε ατέρμονες ανταλλαγές εγγράφων με άλλες δημόσιες υπηρεσίες, ενώ ταυτόχρονα να πρέπει να αντιμετωπίσουν κατηγορίες και ελέγχους για τυχόν καθυστερήσεις».
3. Πόροι και χρηματοδότηση
Αναφορικά με τους πόρους και τη χρηματοδότηση των Περιφερειών, ο Πρόεδρος της ΕΝΠΕ αναφέρθηκε σε σειρά στρεβλώσεων, οι οποίες πρέπει να αντιμετωπιστούν άμεσα: «Ο τρίτος άξονας είναι οι πόροι και η χρηματοδότηση. Στο ΕΣΠΑ 2021 – 2027, η ΕΝΠΕ σε στενή συνεργασία με την Κυβέρνηση κατάφερε να εξασφαλίσει για τις 13 Περιφέρειες της χώρας τους περισσότερους ευρωπαϊκούς πόρους από ποτέ. Και φυσικά, η πραγματική μας επιτυχία θα είναι να καταφέρουμε και στο νέο ΕΣΠΑ να αξιοποιήσουμε όλους τους διαθέσιμους πόρους, από το πρώτο μέχρι το τελευταίο ευρώ, όπως άλλωστε κάναμε και στις προηγούμενες προγραμματικές περιόδους, εκτοξεύοντας τους ρυθμούς απορρόφησης και υλοποίησης έργων. Γι’ αυτό και εξ’ αρχής αυτό που είπαμε είναι ότι το ΕΣΠΑ έπρεπε να αποτελέσει το πρότυπο συνεργασίας και αποτελεσματικότητας μεταξύ των Περιφερειών και της κεντρικής Πολιτείας και στο Ταμείο Ανάκαμψης. Κάτι που δυστυχώς στην Ελλάδα δεν έγινε. Αυτό δηλαδή που είδαμε να συμβαίνει στην Ευρώπη με τις Περιφέρειες να συμμετέχουν και στο σχεδιασμό και στην υλοποίηση των έργων, που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης. Τώρα όμως αυτό που έχει σημασία είναι τα έργα να τρέξουν και να ολοκληρωθούν εντός των αυστηρών χρονοδιαγραμμάτων. Και εδώ, θα μου επιτρέψετε να τονίσω, ότι πρέπει άμεσα να δοθεί παράταση των χρόνων υλοποίησης και να μην απενταχθεί κανένα έργο του Ταμείου Ανάκαμψης. Τα έργα πρέπει να τα κάνουμε και θα τα κάνουμε. Αλλά για να το πετύχουμε απαιτείται η αδιάλειπτη χρηματοδότηση, προκειμένου τα έργα να εξελίσσονται ομαλά, χωρίς διακοπές. Και το αναφέρω αυτό γιατί είναι η δεύτερη χρονιά που στο πιο κρίσιμο δίμηνο του έτους αντί να αυξάνονται οι ροές χρηματοδότησης προς τις Περιφέρειες, δια του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης, δυστυχώς μειώνονται. Κι αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί άλλο, επειδή αντανακλά σε όλα τα μικρά και μεγάλα έργα σε όλη την Ελλάδα. Είναι ένα πάρα πολύ σοβαρό θέμα που θα το συζητήσουμε και στην αυριανή θεματική ενότητα με τους αρμόδιους Υπουργούς, γιατί είναι ένα θέμα που πρέπει να λυθεί άμεσα, ώστε να ομαλοποιηθεί η κατάσταση και στις 13 Περιφέρειες της χώρας».
4. Περιφερειακή Διακυβέρνηση
Ο τέταρτος άξονας είναι η μετάβαση από την Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση στην Περιφερειακή Διακυβέρνηση. Όπως τόνισε ο πρόεδρος της ΕΝΠΕ: «Τέταρτος άξονας είναι οι σύγχρονες, ισχυρές Περιφέρειες στη νέα εποχή. Όλα όσα προανέφερα και τα οποία πρέπει να επιτευχθούν, αποτελούν τις βασικές προϋποθέσεις για έναν σύγχρονο τρόπο λειτουργίας, όπως συμβαίνει σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Με έχετε ακούσει πολύ συχνά να μιλώ για το όραμα μας, τη μετάβαση από την Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση στην Περιφερειακή Διακυβέρνηση. Πιστεύω ότι πλέον έχουν ωριμάσει οι συνθήκες για να κάνουμε στην Ελλάδα το επόμενο μεγάλο βήμα, να μπούμε στη σύγχρονη εποχή. Με απευθείας έσοδα στις Περιφέρειες. Με οικονομική ανεξαρτησία και πλήρη θεσμική θωράκιση. Με ενίσχυση του πολιτικού ρόλου των Περιφερειών. Με αρμοδιότητες οριζόντιες και κάθετες που θα διατρέχουν τομείς όπως η Υγεία, η Παιδεία, οι Μεταφορές. Μην ξεχνάτε ότι οι Περιφέρειες είναι ο θεσμός που βρίσκεται πιο κοντά στις τοπικές κοινωνίες, που λογοδοτεί απευθείας στους πολίτες, που ξέρει καλύτερα τις ανάγκες και τα συγκριτικά πλεονεκτήματα κάθε περιοχής, που απέδειξε στις κρίσεις ότι είναι πυλώνας σταθερότητας και αποτελεσματικότητας. Τώρα είναι η ώρα, που μπροστά μας έχουμε τις μεγάλες προκλήσεις. Και μπορώ σήμερα να σας διαβεβαιώσω ότι οι 13 Περιφέρειες της χώρας είναι έτοιμες να αναλάβουν αυτόν τον κομβικό ρόλο. Μπορούν να στηρίξουν και να ενισχύσουν την εθνική προσπάθεια για περισσότερη ανάπτυξη, για πιο δίκαιη και βιώσιμη ανάπτυξη, για εξωστρέφεια και ανταγωνιστικότητα, για την Ελλάδα της επόμενης ημέρας. Με σύγχρονες, ισχυρές Περιφέρειες και με συνεργασία θα ξεκλειδώσουμε την κοινή μας επιτυχία, που θα είναι επιτυχία της πατρίδας, θα είναι επιτυχία της Ελλάδας. Για το λόγο αυτό, από αυτό το βήμα, ζητώ και επίσημα τη συμμετοχή των Περιφερειών και των Δήμων στη συζήτηση για τη συνταγματική αναθεώρηση, που θα αρχίσει του χρόνου. Γιατί πιστεύω ότι είναι χρυσή ευκαιρία να εμπεδωθεί αυτή η νέα μορφή συνεργατικότητας μεταξύ της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και της κεντρικής Πολιτείας».
Το «ευχαριστώ» προς τα μέλη της Ένωσης
Ο Α. Τζιτζικώστας ευχαρίστησε τον Περιφερειάρχη Ηπείρου Αλέξανδρο Καχριμάνη για την άψογη φιλοξενία των εργασιών του 9ου Τακτικού Συνεδρίου της ΕΝΠΕ και τον συνεχάρη για τα άλματα προόδου που έχει σημειώσει όλα τα τελευταία χρόνια η Ήπειρος, χάρις στη σχέση εμπιστοσύνης που έχτισε με τους πολίτες της Ηπείρου.
Έστειλε μάλιστα και μήνυμα εν όψει της ανάληψης των καθηκόντων των νέων διοικήσεων των Περιφερειών για την επόμενη πενταετία: “Επειδή είναι η τελευταία φορά που η ΕΝΠΕ συνεδριάζει με τη συγκεκριμένη σύνθεση, θέλω πραγματικά μέσα από την καρδιά μου, να πω ένα τεράστιο ευχαριστώ σε όλους τους Περιφερειάρχες, σε όλους τους Αντιπεριφερειάρχες και τους Περιφερειακούς Συμβούλους, για τη στενή και ιδιαίτερα εποικοδομητική συνεργασία μας, για τα σταθερά βήματα μπροστά που κάναμε μαζί, όλο το προηγούμενο διάστημα. Και θέλω να σας διαβεβαιώσω ότι είμαι αποφασισμένος, πάντα με συνεργασία, μεθοδικότητα και συνέπεια, μαζί με όλους τους Περιφερειάρχες της χώρας, να συνεχίσουμε τα βήματα μπροστά. Μεγάλα, γρήγορα αλλά πάντα σταθερά βήματα μπροστά”.
