Εν όψει της δραματικής αύξησης του αριθμού των προσφύγων που φθάνουν στην Ευρώπη μέσα στα δυο τελευταία χρόνια και του διπλασιασμού του αριθμού των αιτήσεων ασύλου που υποβάλλονται, η UNESCO, το «Ίδρυμα Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη» και η «Ευρωπαϊκή Συμμαχία των Πόλεων κατά του Ρατσισμού», ένωσαν τις δυνάμεις τους με στόχο την ενδυνάμωση των δημοτικών αρχών στην αντιμετώπιση των προβλημάτων που προκύπτουν από την προσφυγική κρίση.
Ως πρώτο βήμα, η UNESCO και το «Ίδρυμα Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη» διοργάνωσαν στις 9 Μαΐου 2016 στην έδρα της UNESCO στο Παρίσι Στρογγυλό Τραπέζι με θέμα: «Πόλεις υποδοχής για τους πρόσφυγες: Ενισχύοντας την ενσωμάτωση και προστατεύοντας τα δικαιώματα των προσφύγων».
Την εκδήλωση άνοιξε με ομιλία της η Γενική Διευθύντρια της UNESCO, κυρία Irina Bokova, η οποία μεταξύ άλλων είπε: «Είναι μια συζήτηση για την αστική ζωή, τις πόλεις και τους πρόσφυγες γιατί γνωρίζουμε ότι η πλειοψηφία των μεταναστών και των προσφύγων φιλοξενούνται από τις πόλεις που έχουν έναν ρόλο κλειδί σ’ αυτόν τον τομέα… Υπάρχουν πολλές προκλήσεις, οι προκλήσεις των δημοσίων υπηρεσιών, της πολιτισμικότητας, της ανοχής ενάντια στη ξενοφοβία… και το «Ίδρυμα Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη» μαζί με την UNESCO θέλησαν να δώσουν μια απάντηση… Η παρούσα κατάσταση των προσφύγων που βρίσκονται στην Ευρώπη αγγίζει τις πιο ευαίσθητες χορδές του ανθρωπισμού μας και γεννάει μέσα μας έντονα συναισθήματα συμπάθειας και αλληλεγγύης, ενώ για τη Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη αυτή η ζοφερή πραγματικότητα που δημιουργεί η προσφυγική κρίση αποτελεί πρώτο και πάνω απ’ όλα θέμα αξιοπρέπειας. Για το Ίδρυμά της, αυτή η συνεργασία μας είναι η προέκταση του Προγράμματος “We Care” το οποίο, τους τελευταίους μήνες σε συνεργασία με τις δημοτικές αρχές στην Ελλάδα προσφέρει ιατρική βοήθεια στα παιδιά των προσφύγων, εμβολιασμούς και ψυχολογική υποστήριξη».
Αμέσως μετά ακολούθησε η ομιλία της Πρέσβεως Καλής Θελήσεως της UNESCO, κυρίας Μαριάννας Β. Βαρδινογιάννη, η οποία τόνισε: «Το να κινητοποιηθούμε μπροστά στη συνεχιζόμενη προσφυγική και μεταναστευτική κρίση είναι πρώτον και κύριο ζήτημα ανθρώπινης αξιοπρέπειας η οποία αμφισβητείται σοβαρά μπροστά στον πόνο και τις τραγικές απώλειες που υπέστησαν χιλιάδες άνθρωποι που προσπαθούν να ξεφύγουν από τον πόλεμο, τις διώξεις και τη δυστυχία στις χώρες καταγωγής τους». Αναφερόμενη στο Πρόγραμμα “We care” του Ιδρύματός της, η κυρία Βαρδινογιάννη επεσήμανε : «Μέσα από την εφαρμογή του Προγράμματος “We Care” συνειδητοποιήσαμε την επείγουσα ανάγκη θέσπισης κατάλληλων πολιτικών καθώς η ανθρωπιστική βοήθεια από μόνη της δεν θα επιτύχει να δημιουργήσει προϋποθέσεις ανθεκτικότητας και βιωσιμότητας. Επιπλέον, συνειδητοποιήσαμε τον κρίσιμο ρόλο των πόλεων όπου οι πρόσφυγες θα χτίσουν το μέλλον τους. Οι τοπικές Αρχές πρέπει να εργαστούν για τη δημιουργία ενός «Πολιτισμού Ένταξης» για τους νεοεισερχόμενους… Στο Πρόγραμμα “We Care” πιστεύουμε ότι ο πολιτισμός είναι συνώνυμος του ανθρωπισμού και ότι η ανθρώπινη αξιοπρέπεια δεν γνωρίζει σύνορα, αλλά μιλάει μονάχα μία γλώσσα κοινή σε όλους τους ανθρώπους».
Η κυρία Βαρδινογιάννη από το βήμα της UNESCO έκανε έκκληση στην παγκόσμια κοινότητα να ενώσει τις δυνάμεις της και αντιμετωπίσει με ανθρωπιά τους πρόσφυγες λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «στις σημερινές προκλήσεις οφείλουμε να απαντήσουμε χωρίς κλειστά σύνορα, αλλά με ανοιχτό μυαλό και ανοιχτή καρδιά!».
Στην έναρξη της εκδήλωσης μίλησε επίσης ο Πρόεδρος της ECCAR (Ευρωπαϊκή Συμμαχία των Πόλεων κατά του Ρατσισμού) και Επικεφαλής του Γραφείου του Ιταλού Πρωθυπουργού, κύριος Benedetto Zacchiroli, ο οποίος ανέφερε ανάμεσα σε άλλα: «Αυτή η συζήτηση στρογγυλής τραπέζης και η ανταλλαγή απόψεων γίνεται βάσει των προκαταρκτικών συμπερασμάτων έρευνας που αφορά την προσέγγιση πολλών πόλεων για το προσφυγικό. Η έρευνα θα εμπλουτιστεί από τα συμπεράσματα της συζήτησης, η οποία θα αποτελέσει τη βάση για την επόμενη διεθνή συνάντηση εμπειρογνωμόνων που θα γίνει στην Αθήνα τον Νοέμβριο του 2016 και θα τη διοργανώσει το «Ίδρυμα Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη». Υπογράμμισε επίσης τον σημαντικό ρόλο που μπορούν να παίξουν οι πόλεις «στο να δοθεί στους πρόσφυγες η ευκαιρία να συνεχίσουν να ονειρεύονται, να συνεχίσουν να πιστεύουν ότι μπορούν να χτίσουν το μέλλον τους μέσα στην κοινότητα».
Εν συνεχεία ανέβηκε στο βήμα ο Πρόεδρος του Global Migration Policy Associates, κύριος Patrick Taran, ο οποίος παρουσίασε τα στοιχεία της έρευνας που έκανε για το προσφυγικό ζήτημα στο πλαίσιο αυτής της πρωτοβουλίας. Όπως επεσήμανε ο κύριος Taran, η κρίση είναι περισσότερο θέμα αντίληψης και αξιών παρά μια πραγματικότητα και χρειάζεται μετατόπιση από την αρνητική προσέγγιση του προσφυγικού ζητήματος και εστίαση στα πλεονεκτήματα και τα οφέλη που προκύπτουν από την μετακίνηση των πληθυσμών, σε σχέση με πολλούς παράγοντες συμπεριλαμβανομένων των δημογραφικών τάσεων όπως εμφανίζονται σε πολλές χωρές της Ευρώπης καθώς και σε σχέση με τις ανάγκες που υπάρχουν σε εργατικό δυναμικό για την εξέλιξη και την ανάπτυξη των κοινωνιών.
Στο Στρογγυλό Τραπέζι συμμετείχαν η κυρία Susanne Asche, Επικεφαλής του Τομέα Πολιτιστικών Υποθέσεων της Πόλης της Καρλσρούης (όπου υπεγράφη η Διακήρυξη της Συμμαχίας των Πόλεων κατά του Ρατσισμού), η Καθηγήτρια Parvati Nair, Διευθύντρια του Institute on Globalization, Culture and Mobility του Πανεπιστημίου των Ηνωμένων Εθνών και ο κύριος Ralf Gruenert, Εκπρόσωπος της «Ύπατης Αρμοστίας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες» στη Γαλλία. Συντονιστής του Στρογγυλού Τραπεζιού ήταν ο Επικεφαλής του Τομέα ΜΜΕ της UNESCO κύριος Γεώργιος Παπαγιάννης.
Ακολούθησε η συζήτηση στρογγυλής τραπέζης κατά τη διάρκεια της οποίας το ακροατήριο συμμετείχε έντονα και δημιουργικά. Μέσα από τις ενδιαφέρουσες ομιλίες των συμμετεχόντων στο πάνελ και τα σχόλια του ακροατηρίου αναδείχτηκε ο σημαντικός ρόλος που μπορεί να παίξει ο πολιτισμός στην προώθηση της ομαλής ενσωμάτωσης των προσφύγων στον κοινωνικό ιστό και στην αλλαγή των αρνητικών στερεοτύπων που επικρατούν για τους πρόσφυγες. Τονίστηκε ότι προϋπόθεση γι΄αυτή την αλλαγή είναι η αναγνώριση των διαφορετικών πολιτισμικών και πολιτιστικών ταυτοτήτων καθώς και ο σεβασμός στην εξελικτική τους φύση. Επίσης σύμφωνα με τους ομιλητές οι δημόσιοι χώροι όπως είναι τα μουσεία, οι βιβλιοθήκες και οι αίθουσες εκθέσεων αποτελούν ιδανικούς χώρους για τόνωση των πολιτιστικών ανταλλαγών και ενίσχυση των σχέσεων ανάμεσα στους νεοαφιχθέντες και τους κατοίκους της τοπικής κοινωνίας. Η συναναστροφή των ανθρώπων μπορεί κάποιες φορές να προκαλεί τριβές όμως τελικά συμβάλλει στην κατανόηση και την προσέγγιση. Τέλος οι ομιλητές υπογράμμισαν τον καθοριστικό ρόλο των μέσων ενημέρωσης σ΄αυτόν τον τομέα, με την προϋπόθεση ότι η γλώσσα που χρησιμοποιούν θα βοηθάει την ένταξη των προσφύγων και την εξάλειψη των στερεοτύπων, και θα αναδεικνύει τις αντιξοότητες που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι αυτοί.
Εν κατακλείδι, ομιλητές και ακροατήριο συμφώνησαν ότι είναι απαραίτητο όλες οι χώρες να λάβουν μέτρα που θα δίνουν αποτελεσματική και βιώσιμη λύση σε όλες τις πλευρές του προβλήματος, και μάλιστα όχι μόνο σε κυβερνητικό επίπεδο αλλά και σε τοπικό επίπεδο: Μέτρα για τη προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, για παροχή στέγης, τροφής, ιατρικής περίθαλψης, για διασφάλιση συνθηκών υγιεινής διαβίωσης, για πρόσβαση στην εκπαίδευση, για ασφάλεια, καθώς και για παροχή πληροφοριών και διευκολύνσεων έτσι ώστε οι πρόσφυγές να μπορέσουν σταδιακά να αυτοσυντηρηθούν. Παρέθεσαν επίσης δεδομένα πόλεων όπου η ένταξη των προσφύγων κατά το παρελθόν είχε ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη και την τόνωση της τοπικής οικονομίας, ενώ χαρακτήρισαν τον ρατσισμό και τις διακρίσεις προβλήματα που πρέπει άμεσα να αντιμετωπιστούν καθώς αποτελούν τροχοπέδη για την ομαλή ενσωμάτωση των προσφύγων στον κοινωνικό ιστό.
Μετά τη Συνάντηση η κυρία Βαρδινογιάννη δήλωσε : «Σήμερα στην έδρα της UNESCO γίνεται το πρώτο βήμα για μια συντονισμένη δράση ανάμεσα σε Ευρωπαϊκές πόλεις για την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης. Η πρωτοβουλία μας βασίζεται στην πεποίθηση ότι η κρίση αυτή είναι παγκόσμια και δεν αφορά μια μόνο χώρα. Όπως επίσης πως δεν μπορεί να λυθεί με μια μόνο απόφαση. Χρειάζονται πολλές μικρές δράσεις που θα γιγαντώσουν τη φωνή των πολιτών και θα στείλουν μήνυμα αλληλεγγύης σε κάθε συνάνθρωπό μας που διώκεται από τον πόλεμο και αναζητά ένα καλύτερο αύριο».
Το επόμενο βήμα της συνεργασίας ανάμεσα στην UNESCO, το «Ίδρυμα Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη» και την «Ευρωπαϊκή Συμμαχία των Πόλεων κατά του Ρατσισμού», είναι η Συνάντηση εμπειρογνωμόνων και εκπροσώπων των πόλεων που θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα τον επόμενο Νοέμβριο, με σκοπό την περαιτέρω επεξεργασία και ανάπτυξη των προτάσεων σχετικά με τις πολιτικές και τις δράσεις που θα βοηθήσουν στην ένταξη των προσφύγων και στη προστασία των δικαιωμάτων τους, καθώς και την εκπόνηση ενός οδηγού με εργαλεία που θα βοηθήσουν τις δημοτικές αρχές και υπηρεσίες στην αντιμετώπιση του προβλήματος. Ο κύριος Patrick Τaran θα αναλύσει τα στοιχεία από Ειδικό Ερωτηματολόγιο που εστάλη στις πόλεις –μέλη της Συμμαχίας των Πόλεων κατά του Ρατσισμού και απαντήθηκε από πολλές όπως οι Barcelona, Bologna, Ghent, Graz, Rotterdam, Metz, Karlsruhe, κ.ά. και όσα συγκεντρωθούν μέχρι το φθινόπωρο και τα πορίσματα θα παρουσιαστούν στην Αθήνα τον Νοέμβριο.
Τη Συζήτηση παρακολούθησαν Πρέσβεις Καλής Θελήσεως της UNESCO, Πρέσβεις χωρών –μελών όπως της Ελλάδας, της Τουρκίας, της Αυστρίας, της Ιταλίας, της Γερμανίας, του Κουβέϊτ, κ.ά, εκπρόσωποι Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων και αξιωματούχοι της UNESCO.
