Το βράδυ της Δευτέρας 23 Οκτωβρίου, στο Καραπάντσειο Πολιτιστικό Κέντρο Αμπελοκήπων (Μεγάλου Αλεξάνδρου 24) στη Θεσσαλονίκη, έγινε με επιτυχία η παρουσίαση της τριλογίας του Λουκά Π. Χριστοδούλου, προέδρου της Ένώσεως Σπάρτης Μ. Ασίας «Οι προσφυγικοί οικισμοί της Ε.Α.Π. στη Μακεδονία (1928)».
Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε με τη συμμετοχή εκπροσώπων σωματείων από τη Μικρασία και τον Πόντο, αντιδημάρχων και δημοτικών συμβούλων, εκπροσώπων πολιτικών κομμάτων, με το γενικό πρόσταγμα της διοργάνωσης να έχουν, η Ομοσπονδία Προσφυγικών Σωματείων Ελλάδος (Ο.Π.Σ.Ε.) και η Ένωση Σπάρτης Μ. Ασίας με έδρα τη Νέα Ιωνία.
Η εκδήλωση ξεκίνησε μουσικά με την παιδική χορωδία του Συλλόγου Σμυρναίων Μικρασιατών Ελευθερίου – Κορδελιού «Η Αγία Φωτεινή», η οποία ταξίδεψε νοσταλγικά τους παρευρισκόμενους με θεατρικό δρώμενο και με τραγούδια από τις αλησμόνητες πατρίδες της Μ. Ασίας, αποσπώντας το θερμό χειροκρότημα των θεατών.
Οι μικροί χορωδοί, ερμήνευσαν τα μικρασιατικά τραγούδια «Δάκρυ στο γυαλί», «Νανούρισμα Σμύρνης» και «Τι να θυμηθώ τι να ξεχάσω», μέσα από το μονόπρακτο με τίτλο «Το ταξίδι» που γράφτηκε αποκλειστικά για την εκδήλωση.
Η Μαρία Δραγάτση, έφορος Κεντρικής Μακεδονίας της Ο.Π.Σ.Ε. άνοιξε την εκδήλωση λέγοντας μεταξύ άλλων:
“… πρόκειται για μιας εξαιρετικής εκδοτικής προσπάθειας που αναδεικνύει άγνωστες πτυχές της προσφυγικής εγκατάστασης και αποκατάστασης στη Μακεδονία, ένα πολύτιμο βοήθημα. Ευχαριστούμε από καρδιάς τον Λουκά Χριστοδούλου για την προσφορά του πολύτιμου έργου του»
Στον χαιρετισμό του ο Πρόεδρος της Ο.Π.Σ.Ε. Αντώνης Οραήλογλου, ανέφερε μεταξύ άλλων:
«.. Με αφορμή τα 100 χρόνια από την Μικρασιατική καταστροφή, πετύχαμε το 2022, μια πολύ ικανοποιητική χρηματοδότηση από το υπουργείο Πολιτισμού. Αφορούσε εκδηλώσεις της Ο.Π.Σ.Ε, αλλά και των σωματείων της δύναμης της. Στον κατάλογο που υποβάλλαμε, περιλάβαμε, με μεγάλη χαρά, την πρόταση της Ένωσης Σπάρτης Μ. Ασίας για την έκδοση του έργου «Οι Προσφυγικοί οικισμοί της Επιτροπής Αποκατάστασης Προσφύγων (ΕΑΠ) στη Μακεδονία». Η πρόταση εγκρίθηκε και έτσι έχουμε στα χέρια μας το υπερπολύτιμο αυτό έργο.
Για το περιεχόμενο του δεν θα μιλήσω εγώ. Θα ακούσουμε τους πλέον ειδικούς στη συνέχεια. Θα περιοριστώ να συγχαρώ τον Λουκά για τη σπουδαία δουλειά που έκανε αφιερώνοντας ατελείωτες ώρες στην έρευνα και αξιοποίηση των στοιχείων που συγκέντρωσε, αλλά και χρήματα για την αγορά βιβλίων και τα κόστη των ταξιδιών του ανά την Ελλάδα.
Παράλληλα να τον ευχαριστήσω για αυτήν την μεγάλη προσφορά του σε όλους μας και κυρίως, επιτρέψτε μου, στα παιδιά και στα εγγόνια μας. Το τρίτομο έργο δεν θα κοσμεί απλά τις βιβλιοθήκες, αλλά αποτελεί και ένα υπερπολύτιμο εργαλείο για όσους ενδιαφέρονται να πληροφορηθούν πότε και πως εκτοπίσθηκαν από τις πατρογονικές τους εστίες οι αείμνηστοι πρόγονοι μας, πως έφτασαν στην Ελλάδα, που και πως εγκαταστάθηκαν και άλλα πολλά. Λουκά σε ευχαριστώ. Είμαι βέβαιος ότι δεν θα με εκπλήξεις ούτε με την επόμενη δράση σου. Σίγουρα, όμως, θα με εντυπωσιάσεις».
Ο εκ των εισηγητών Λάζαρος Κυρίζογλου, δήμαρχος Αμπελοκήπων – Μενεμένης και πρόεδρος της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδος, μεταξύ άλλων είπε:
«…Όλοι γνωρίζουμε ότι οι παππούδες μας και οι γονείς μας που μετεγκαταστάθηκαν στη γη της Μακεδονίας συνετέλεσαν καθοριστικά στην ολοκλήρωση του θαύματος της Εθνικής παλινόρθωσης τα δύσκολα χρόνια του Μεσοπολέμου και συνέχισαν για το υπόλοιπο της ζωής τους να προσφέρουν στην πατρίδα που τους φιλοξένησε και έγινε νέο τους σπίτι, πάντοτε όμως κοιτώντας προς την Ανατολή με την καρτερία πως κάποτε θα επιστρέψουν στα δικά τους χώματα του Πόντου, της Ανατολικής Ρωμυλίας και της Μικρασίας. Σε αυτή την παρουσίαση τιμούμε τη μνήμη τους και τους αγώνες τους να στεριώσουν σε ένα τόπο άγνωστο με την αρωγή της Ε.Α.Π. και του βαριά πληγωμένου και πολιτικά κατακερματισμένου ελληνικού κράτους.
Η τρίτομη έκδοση του Λουκά Χριστοδούλου, τιμά την μνήμη αυτών που κατάφεραν να ξαναστήσουν τις μνήμες, τα ήθη, τα έθιμα των πατρίδων τους, στους καταυλισμούς της προσφυγιάς και στη συνέχεια να προκόψουν και να μεγαλουργήσουν ξανά, στις τέχνες, στα γράμματα, στο εμπόριο, στα άρματα όποτε τους χρειάστηκε η πατρίδα…»
Ο ιστορικός Κώστας Φωτιάδης, ομότιμος καθηγητής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, στην ομιλία του ανέφερε, μεταξύ άλλων:
«…δε θα μιλήσω για το μεγάλο άθλο του αγαπητού προέδρου του ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ. και προέδρου του Συλλόγου Ένωση Σπάρτης Μικράς Ασίας, Λουκά Χριστοδούλου, γιατί θα αδικήσω το έργο του. Προσωπικά θέλω και δημόσια να τον ευχαριστήσω, γιατί ξεφυλλίζοντας την ίδια στιγμή που παρέλαβα τους τρεις πολυσέλιδους τόμους, αναζήτησα πρώτα να δω τί γράφει για το χωριό μου. Στον δεύτερο τόμο αφιερώνει τρεις σελίδες 88-90.
«…προσωπικά ασχολήθηκα ερασιτεχνικά με την ιστορία του χωριού μου. Έδωσα όμως, ως καθ΄ ύλην αρμόδιος ιστορικός του Μικρασιατικού ελληνισμού στο Παιδαγωγικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Δυτ. Μακεδονίας, σε μία συντοπίτισσα μου φιλόλογο θέμα μεταπτυχιακού την ίδρυση της ιστορίας του προσφυγικού χωριού μας. Σήμερα δηλώνω εδώ ότι ούτε εγώ στο αρχείο μου, που γνωρίζει πόσο πλούσιο είναι ο φίλος μου Λουκάς, ούτε η αγαπητή συντοπίτισσα μου είχαμε σημαντικές αναφορές που έχει εντοπίσει και αξιοποιήσει σε αυτό το μεγάλης εθνικής σημασίας πόνημα του. Η τοπική ιστορία της Μακεδονίας θα ευγνωμονεί αιώνια τον συγγραφέα, και ιδιαίτερα οι επαγγελματίες και ερασιτέχνες ιστοριογράφοι, γιατί χάρη στις πηγές του, που λειτουργούν ως πράσινη κάρτα, ανοίγουν τα φτερά της μελλοντικής τους έρευνας…».
Στην ομιλία του ο Κώστας Νίγδελης, συγγραφέας και διευθυντής του Μουσείου Προσφυγικού Ελληνισμού, μεταξύ άλλων τόνισε.
«…Τούτο το τρίτομο μνημειώδες έργο του Λουκά Χριστοδούλου είναι η βασική αρχή πορείας του μέσα στο κοινωνικό γίγνεσθαι και πως δεν πρέπει να αφήνουμε τη λήθη να πνίγει τη μνήμη.
Οι 2.150 σελίδες μεγάλου σχήματος, σε τρεις τόμους, μας δίνουν τις πληροφορίες για 1.385 προσφυγικούς οικισμούς… που έμενε ο παππούς μου, ο πατέρας μου, η γιαγιά μου, η γιαγιά σου… και όπως μας τα λέει ο ίδιος μία μικρή συνεισφορά στη μνήμη των προγόνων μας, από την ταπεινότητα του Λουκά Χριστοδούλου…».
Ο συγγραφέας του τρίτομου έργου πρόεδρος της Ένωσης Σπάρτης Μ. Ασίας και του ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ. δήμου Ν. Ιωνίας, Λουκάς Π. Χριστοδούλου, μεταξύ άλλων ανέφερε κλείνοντας την εκδήλωση:
«…μια προσπάθεια επτά χρόνων έγινε μία τριλογία. Τώρα δεν έχουμε λόγο να λέμε ότι δεν ξέρουμε ποιοί ήταν οι προσφυγικοί οικισμοί της Μακεδονίας. Τους γνωρίζουμε όλους εκτός από έναν. Κίεβο τον έλεγαν και ήταν κάπου στη Δράμα.
Το εν λόγω βιβλίο δεν είναι για δάφνες, θα βρείτε και λάθη και ατέλειες. Όσοι εργάζονται και γράφουν κάνουν λάθη, έχουν παραλείψεις. Εγώ δεν έχω λογοτεχνική γραφή, είμαι ένας απλός ερευνητής που έψαξα, συμμάζεψα και παρουσίασα στοιχεία.
Όσοι γνωρίζουν αυτήν την δύσκολη περίοδο της εγκατάστασης των προσφύγων που άρχισε από το 1918 και ολοκληρώθηκε περίπου το 1928, θα με δικαιολογήσουν αν έσφαλα. Ήθελα με αυτό το έργο να ανοίξω μια βάση δεδομένων για τους ερευνητές του μέλλοντος. Τα στοιχεία που συνέλλεξα δεν τα αναφέρω όλα, γιατί θα χρειαζόταν τόμοι ολόκληροι. Προσπάθησαν θέτοντας βιβλιογραφία για κάθε γεωγραφική περιοχή χωριστά να βοηθήσω να συμπληρωθούν στοιχεία για κάθε οικισμό…».
Χαιρετισμό απηύθυναν επίσης ο εκπρόσωπος του Σεβασμιότατου Μητροπολίτη Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως κ. Βαρνάβας, αρχιμανδρίτης Ιερόθεος Τομπούλογλου και ο Μητροπολίτης Βρυούλων κ. Παντελεήμων.
Σε όλους τους παρευρισκόμενους προέδρους Συλλόγων και Φορέων, Ερευνητές, Ιστορικούς, Συγγραφείς και όχι μόνο, προσφέρθηκε δωρεάν η εν λόγω τρίτομη έκδοση.
