Mπορεί να ακούγεται απίστευτο, αλλά στο Μίσιγκαν των ΗΠΑ μια ολόκληρη πόλη φέρει το όνομα του αγωνιστή της Επανάστασης Δημητρίου Υψηλάντη. Στο μετρό του Παρισιού ένας πολυσύχναστος σταθμός έχει το όνομα του Σουλιώτη ήρωα Μάρκου Μπότσαρη, ενώ «Markos Botzaris» ονομάζεται και η πλατεία μπροστά από την όπερα του Στρασβούργου.
Επιμέλεια Λία Βαλάτα – Τσιάμα, Ιστορικός – Ερευνήτρια
Οι Ελβετοί πρόσφατα έδωσαν το όνομα του Ιωάννη Καποδίστρια σε ένα πάρκο της Λωζάνης, ενώ στην Αγία Πετρούπολη υπάρχει ένας μεγάλος αδριάντας του πρώτου κυβερνήτη της χώρας μας, όπως επίσης και πλατείες, δρόμοι και εμβληματικές αίθουσες.
Τα πρόσωπα που πρωταγωνίστησαν στην Επανάσταση του 1821, διακόσια χρόνια αργότερα, εξακολουθούν να τιμώνται όχι μονάχα από τους απογόνους τους αλλά από ολόκληρη την υφήλιο.
1. ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ
Πάρκο της Λωζάνης πήρε όνομα «Alle Kapodistria»
Μόλις στις αρχές Ιουνίου 2021, ένα πάρκο στη Λωζάνη της Ελβετίας πήρε το όνομα του πρώτου Έλληνα Κυβερνήτη, Ιωάννη Καποδίστρια. «Alle Kapodistria».
Σε μια συγκινητική τελετή έδωσαν το παρών ελληνικοί και φιλελληνικοί σύλλογοι, εκπρόσωποι του οικείου Δήμου, μέλη της Πρεσβείας μας στη συνομόσπονδη χώρα καθώς επίσης και Γενικού Προξενείου Γενεύης.
Η Ελβετία αποδίδει συχνά τιμές στον Κερκυραίο κόμη, καθώς ήταν δική του ιδέα η πολιτική διαίρεση της Ελβετίας σε Καντόνια (σε 19 αυτόνομα κρατίδια). Συνέβαλε επίσης καταλυτικά στη θέσπιση του οικείου Συντάγματος και διαμόρφωσε την ιδέα της ουδετερότητας, που διατηρείται μέχρι σήμερα.
Όπως αναφέρει το Υυπουργείο Εξωτερικών της Ελβετίας στην επίσημη ιστοσελίδα του:
«Η χώρα μας δεν θα ήταν αυτό που είναι σήμερα χωρίς τα εξαιρετικές διαπραγματευτικές ικανότητες του Conte Giovanni Antonio Capo d’ Istria και τη βαθιά αφοσίωσή του στην Ελβετία».
Ήταν εκείνος που ως πληρεξούσιος υπουργός του Τσάρου Αλέξανδρου Α’ στα Συνέδρια της Βιέννης και του Παρισιού έδωσε στην Ελβετία τη δομή του Ομοσπονδιακού Κράτους και την πολιτική της ουδετερότητας, που συνεχίζεται μέχρι τις μέρες μας.
Οι Ρώσοι δεν ξεχνούν τον πρώτο Κυβερνήτη της Ελλάδας
Τη συμβολή του Ιωάννη Καποδίστρια δεν ξεχνάνε ούτε οι Ρώσοι, που έχουν δώσει το όνομά του σε κεντρικούς δρόμους και πλειάδα αιθουσών, ενώ αρκετοί είναι και οι αδριάντες του, με εμβληματικότερο αυτόν της Αγίας Πετρούπολης, στον οποίο παρεμπιπτόντως είχε εναποθέσει λουλούδια και ο Αλέξης Τσίπρας με την ιδιότητα του Έλληνα πρωθυπουργού τον Ιούνιο του 2015, λίγο πριν την έναρξη του 19ου Διεθνούς Οικονομικού Φόρουμ της ιστορικής ρωσικής πόλης, κατά τη διάρκεια του οποίου είχε συναντηθεί και με τον πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν.
Πολλές ξένες χώρες τιμούν τον Ι. Καποδίστρια. Η Ελλάδα ξεχνάει, αδιαφορεί ή απέχει!..
Αξίζει εδώ να σημειώσουμε, ότι ένα μέλος της Επιτροπής για τον εορτασμό των 200 ετών της Ελληνικής Επανάστασης αποκάλεσε τον Ι. Καποδίστρια «Δικτάτορα»! Και οι αντιδράσεις σ’ αυτόν τον φοβερό λίβελο ήταν ελάχιστες, υποτονικές έως ανύπαρκτες!..
2-3. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ & ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΥΨΗΛΑΝΤΗΣ
Ένας Υψηλάντης ξεκίνησε και ένας Υψηλάντης τελείωσε την Επανάσταση του ‘21
Ο εθνικοαπελευθερωτικός Αγώνας του 1821 ξεκίνησε με έναν Υψηλάντη και τελείωσε επίσης με έναν Υψηλάντη. Ως πρώτη επαναστατική ενέργεια θεωρείται το πέρασμα του αρχηγού της Φιλικής Εταιρείας Αλέξανδρου Υψηλάντη από τον Προύθο ποταμό (το σύνορο μεταξύ Ρωσίας και Παραδουνάβιων Ηγεμονιών) μαζί με μια μικρή συνοδεία στις 22 Φεβρουαρίου 1821, και η ακόλουθη έκδοση της προκήρυξης υπό τον τίτλο: «Μάχου υπέρ πίστεως και πατρίδος».
Από την άλλη πλευρά, η τελευταία πολεμική εμπλοκή, καταγράφεται στις 12 Σεπτεμβρίου 1829 με τη Μάχη της Πέτρας όπου οι πρόγονοί μας κατήγαγαν αποφασιστικής σημασίας νίκη κατά των Οθωμανών με πρωταγωνιστή τον αδελφό του Αλέξανδρου, Δημήτριο Υψηλάντη.
«Καλώς ήρθατε στο Ypsilanti» των ΗΠΑ
Μεσούντος του πολέμου, και ειδικότερα το 1825, στο μακρινό Μίσιγκαν των μεσοδυτικών Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, ιδρυόταν ένας πολύ μικρός οικισμός. Τρεις κτηματίες, ο δικαστής Augustus Woodward, ο John Steward και ο William Harwood αποφάσιζαν να ενώσουν τμήματα της γης τους προκειμένου να δημιουργήσουν ένα μικρό οικισμό.
Μέχρι να στηθεί και σιγά σιγά να μεγαλώσει, ώστε να γίνει χωριουδάκι και πολύ αργότερα πόλη, είχαν φθάσει στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού τα νέα για τα κατορθώματα των Ελλήνων, που τα είχαν βάλει με μια ολόκληρη αυτοκρατορία, διεκδικώντας την ελευθερία τους. Έτσι, αποφάσισαν να δώσουν στον τόπο τους το όνομα Ypsilanti.
300 Έλληνες τα έβαλαν με 40.000 Οθωμανούς
Το χωριό πήρε το όνομα του Έλληνα πατριώτη στρατηγού Δημητρίου Υψηλάντη, μιας ηρωικής μορφής στον πόλεμο που διεξήγαγαν οι Έλληνες ενάντια στην τουρκική τυραννία· έναν αγώνα για την ελευθερία, που πολλοί Αμερικανοί παρομοίασαν με τους δικούς μας αγώνες.
Με τριακόσια άτομα, ο Υψηλάντης κράτησε την Ακρόπολη του Άργους για τρεις ημέρες απέναντι σε έναν στρατό σαράντα χιλιάδων Οθωμανών. Όταν πλέον τα πολεμοφόδια των Ελλήνων εξαντλήθηκαν, ο Υψηλάντης και ολόκληρη η στρατιά του κατάφεραν να διαφύγουν με τόλμη πίσω από τις εχθρικές γραμμές χωρίς να χάσουν ούτε έναν άντρα.
Αυτά αναφέρονται χαρακτηριστικά στην ιστοσελίδα του Δήμου Ypsilanti του Μίσιγκαν.
Ακούγεται συγκλονιστικό. Αυτοί οι άνθρωποι, έδωσαν ενθουσιασμένοι στον τόπο τους το όνομα ενός ανθρώπου, που δεν θα γνώριζαν ποτέ και που ζούσε χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά, χωρίς να έχει καμία σχέση με τη χώρα τους. Και μέσα στο διάβα του χρόνου, δεν σκέφτηκαν ούτε για μια στιγμή να το αλλάξουν.
Σήμερα το Υψηλάντι, που συχνά για συντομία αποκαλείται πολλές φορές και Ypsi, διαθέτει έναν πληθυσμό περίπου 20.000 κατοίκων, ενώ στον υδατόπυργο της περιοχής, ένα από τα χαρακτηριστικά σημεία της πόλης, στέκει στη βάση του μια μεγάλη προτομή του Δημητρίου Υψηλάντη, πλαισιωμένη από την ελληνική και την αμερικανική σημαία.
4. ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΣ ΚΟΡΑΗΣ
Παρίσι: στο κοιμητήριο Μον Παρνάς το κενοτάφιο του Αδαμάντιου Κοραή
Στο κοιμητήριο Μον Παρνάς (Montpar-nasse), στο Παρίσι δεσπόζει ο τάφος του Αδαμάντιου Κοραή, ενός εκ των σημαντικότερων εκπροσώπων του νεοελληνικού Διαφωτισμού που έζησε από κοντά τα γεγονότα της Γαλλικής Επανάστασης και το 1814 έγραφε: «δὲν ἔμεινεν ἀμφιβολία […] ὅτι ἔφθασε καὶ τῶν Γραικῶν ὁ καλὸς καιρός καὶ ἔφθασε μὲ τόσην ὁρμήν ὥστε καμμία δύναμις ἀνθρώπινος δὲν εἶναι πλέον καλὴ νὰ μᾶς ὀπισθοποδίσῃ».
Στο μνήμα του, αναγράφεται στα ελληνικά και τα γαλλικά το έμπλεο ρομαντισμού συγκινητικό επίγραμμα:
«Αυτό το ευγενικό τέκνο των Ελλήνων, που ανακαλεί τη γενιά τους, έκαμε να εγερθεί με τη φωνή του ένας ηρωικός λαός. Η Γαλλία, Κοραή, η δεύτερη πατρίδα σου, σε φυλάσσει με υπερηφάνεια στην ειρήνη των τάφων».
Τέλος, η δε επιτύμβια στήλη του Χιώτη διαφωτιστή γράφει: «Ἀδαμάντιος Κοραῆς, Χίος, ὑπὸ ξένην μὲν ἴσα δὲ τῇ φυσάσῃ μ’ Ἑλλάδι πεφιλημένην γῆν τῶν Παρισίων κεῖμαι».
Να σημειωθεί ότι το μνήμα στη Γαλλία είναι κενό, καθώς χρόνια μετά τον θάνατό του το 1833, τα οστά μεταφέρθηκαν στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών, όπου φυλάσσονται μέχρι και σήμερα.
5. ΜΑΡΚΟΣ ΜΠΟΤΣΑΡΗΣ
Πλατεία «Markos Botzaris» στο Στρασβούργο
Εάν βρεθεί κανείς στο γραφικό Στρασβούργο, την πρωτεύουσα του νομού Κάτω Ρήνου της βορειοανατολικής Γαλλίας και μια από τις έδρες του Ευρωκοινοβουλίου, θα εκπλαγεί όταν διαπιστώσει ότι η πλατεία που βρίσκεται μπροστά από την όπερα, φέρει το όνομα «Markos Botzaris» και προφανώς δεν αφορά κάποιον Αλσατό αγωνιστή, αλλά τον ηρωικό οπλαρχηγό των Σουλιωτών Μάρκο Μπότσαρη που έχασε τη ζωή του τον Αύγουστο του 1823 κατά τη διάρκεια της μάχης στο Κεφαλόβρυσο Καρπενησίου.
Είναι ο άνθρωπος που όταν έναν χρόνο νωρίτερα είχε λάβει το χαρτί που του ανακοινωνόταν ότι αναλάμβανε την αρχιστρατηγία της δυτικής Στερεάς Ελλάδας, εκείνος το φίλησε με σεβασμό και ακολούθως το έσκισε, λέγοντας πως «η Αρχιστρατηγία κερδίζεται στο πεδίο της μάχης και δεν χορηγείται».
Γιατί τιμούν τον Σουλιώτη ήρωα οι Γάλλοι
Οι Γάλλοι θέλησαν να τον τιμήσουν για την ανδρεία του καθώς είχαν και οι ίδιοι αίσθηση των παράτολμων εγχειρημάτων του και του τρόπου που αγωνιζόταν. Όταν το 1804 οι Σουλιώτες κυνηγημένοι από τα στρατεύματα του Αλή Πασά των Ιωαννίνων πέρασαν στη γαλλοκρατούμενη εκείνη την εποχή Κέρκυρα, ο Μάρκος Μπότσαρης κατατάχθηκε στον στρατό του Ναπολέοντα, σε ειδικό τάγμα Ηπειρωτών. Εκεί έμαθε τις σύγχρονες τακτικές του πολέμου και έδειξε γρήγορα τις ικανότητές του στις μάχες εναντίον των Άγγλων.
Οι Γάλλοι, υπό τον στρατηγό Μπερτιέ, έμειναν έκπληκτοι από τον τρόπο που πολεμούσε και σε ηλικία μόλις 22 ετών τον προήγαγαν σε ταγματάρχη. Μάλιστα σε χειρόγραφο κείμενό του που σώζεται μέχρι σήμερα, ο Μπότσαρης αναφέρει μεταξύ άλλων, πως «όπου κυματίζει η αγγλική σημαία, οι λαοί είναι δούλοι», κάτι που ικανοποιούσε προφανώς (και) τους Γάλλους οι οποίοι όμως αποχώρησαν από τα Ιόνια νησιά το 1814 μετά την ήττα του Ναπολέοντα και ο μετέπειτα ήρωας της Ελληνικής Επανάστασης, ιδιώτευσε στην Κέρκυρα.
Για να αντιληφθεί κανείς τον αντίκτυπο που είχε η δράση του στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, αρκεί να διαβάσει την αναφορά προς το πρόσωπό του, σε επιστολή που είχε στείλει ο λόγιος διαφωτιστής Αθανάσιος Ψαλίδας προς τον πρόεδρο του Εκτελεστικού Σώματος (πρωθυπουργό με τους σημερινούς όρους) της επαναστατημένης Ελλάδας, Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο. Σε αυτή εκθειάζεται η φήμη «του ήρωος όπου όχι μόνον έγινε ξακουστός εις όλην την Ευρώπην, αλλά και όλες οι αρχόντισσες της Αγγλίας και της Φράνσας (σ.σ. Γαλλίας) τον φορούν κρεμασμένον με χρυσήν άλυσσον στα στήθη των ως εγκόλπιον, πράγμα όπου κανένας στρατηγός ακόμη δεν αξιώθηκε…».
Ακόμη και σταθμός του μετρό στο Παρίσι!
Είναι τόση η συμπάθεια των Γάλλων προς τον Μάρκο Μπότσαρη που εκτός από την προαναφερθείσα πλατεία, έχουν δώσει το όνομά του και σε δρόμο της καρδιάς του Παρισιού από τα τέλη του 19ου αιώνα, κατόπιν απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου της πόλης.
Η οδωνυμική ταμπέλα γράφει συγκεκριμένα «Rue Botzaris (1790- 1823) Heros de la guerre d’ Independence Grecque» («Οδός Μπότσαρη (1790 – 1823) Ήρωας του πολέμου της Ανεξαρτησίας της Ελλάδας»).
Συν τοις άλλοις από τον Ιανουάριο του 1911 το όνομά του φέρει και η τοπική στάση του μετρό, που βρίσκεται στο πολυσύχναστο 19ο διαμέρισμα της πρωτεύουσας.
