Tο Cine -Δράση συνεχίζει τις ζωντανές προβολές του στο ΤΥΠΕΤ την Πέμπτη 19 Μαΐου στις 20.15, με την ταινία «Η μαμά κλείνει τα 100» σε σενάριο-και σκηνοθεσία του κορυφαίου Ισπανού σκηνοθέτη Carlos Saura.
Πρόκειται για μια πρωτότυπη και ξεκαρδιστική ταινία, επίκαιρη, περίεργη και συναρπαστική, αστεία μα και συνάμα βαθιά θλιβερή. Οι καταστάσεις που διηγείται είναι απρόβλεπτες, οι ήρωες της πολύπλευροι, ερμηνευμένοι από εξαιρετικούς ηθοποιούς στην κορύφωση της καριέρας τους.
Η υπόθεση
Ο ιδιοφυής Κάρλος Σάουρα με αφορμή μια οικογενειακή συνεύρεση παρουσιάζει μια μικρογραφία της ισπανικής κοινωνίας στην εκπνοή της δεκαετίας του 1970. Προβληματίζεται και σατιρίζει τη σύγκρουση της παράδοσης με τη νεωτερικότητα, όλα όσα έχουν αλλάξει στη σύγχρονη Ισπανία και σε όλες τις δυτικές κοινωνίες όπως η συντριβή της πατριαρχίας, οι αλλαγές στη θέση της γυναίκας, η σεξουαλική απελευθέρωση αλλά και όλα εκείνα που σε πείσμα των καιρών μένουν ίδια και απαράλλαχτα όπως ο ρόλος της Εκκλησίας, τα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά συμφέροντα που καταδυναστεύουν τον άνθρωπο, ο αυταρχισμός, τα ψέματα και η υποκρισία στα πλαίσια της οικογένειας, το χάσμα των γενεών, την έλλειψη ανθρώπινης επικοινωνίας. Η «Μαμά» ήταν υποψήφια για Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας (1980), ενώ ο σκηνοθέτης τιμήθηκε με το Ειδικό Βραβείο της Επιτροπής στο Φεστιβάλ του Σαν Σεμπαστιάν (1979).
Μια ολόκληρη «μεσογειακή» οικογένεια, παιδιά, εγγόνια, κοντινοί και μακρινοί συγγενείς, εκτός από έναν που έχει πεθάνει αλλά η θέση του στο τραπέζι τον περιμένει, συγκεντρώνεται σε ένα παλιό αρχοντικό στην επαρχία για να γιορτάσει τα εκατό χρόνια της πλούσιας γηραιάς μητέρας, μιας γυναίκας φλύαρης και υπέρβαρης, με νεανική όψη, που περνάει σχεδόν όλη τη μέρα της στο κρεβάτι. Από την εορταστική συγκέντρωση δεν λείπουν η Άνα πρώην γκουβερνάντα της οικογένειας και ο σύζυγος της που εκμεταλλεύεται την ευκαιρία για να φλερτάρει με τις πρώην μαθήτριες της γυναίκας του. Μετά από τις πρώτες εκδηλώσεις χαράς, η ατμόσφαιρα στο σπίτι αρχίζει να φορτίζεται, καθώς παλιές προστριβές αναζωπυρώνεται και καινούριες δημιουργούνται. Νευρώσεις, πάθη, θυμοί, και μίση δημιουργούν εκρηκτικό κλίμα. Κυρίως όμως η οικογενειακή επανένωση βγάζει στην επιφάνεια οικονομικές διεκδικήσεις και σκοτεινές προθέσεις διαφορετικών συγγενών, ωθώντας κάποια από τα μέλη της οικογένειας να συνωμοτήσουν για να σκοτώσουν την μητέρα-αρχηγό για να κληρονομήσουν την τεράστια περιουσία της. Οι συνωμότες μηχανεύονται πλήθος τρόπων δολοφονίας, αλλά χωρίς να το καταλάβουν, θα αποκαλύψουν την απόπειρα δολοφονίας. Η μητέρα θα ανακαλύψει εύκολα μυστικά, κρυφές επιθυμίες, φιλοδοξίες και σχέδια των νεότερων απογόνων της, γιων και νυφών της και θα στραφεί στην Άνα, αναζητώντας βοήθεια για να εμποδίσουν τα γενέθλια να μετατραπούν σε τραγωδία.
Η σκηνοθεσία
Ο Carlos Saura, που ο ίδιος χαρακτήριζε τον εαυτό του σκηνοθέτη- χαμαιλέοντα, αναπτύσσει όλο το συμβολικό του οπλοστάσιο στη «Μαμά Κλείνει τα 100», μια από τις πιο ηχηρές επιτυχίες της μακρόχρονης και ουσιαστικής καριέρας του, που περιλαμβάνει ταινίες διαφορετικού είδους όπως τα «El jardin des las delicias» (1970), «Prima Angelica» (1974), «Cria Cuervos» (Θρέψε κοράκια, 1976), η «τριλογία του φλαμένκο» που θα γυρίσει τη δεκαετία του ’80, ο «Ματωμένος γάμος» (1981) με συνοδοιπόρο τον μεγάλο χορογράφο Αντόνιο Γκάδες, η «Κάρμεν» (1983), ο «Μάγος έρωτας» (1986), το «Ταξί» (1996). «Δεν θα μπορούσα να διαχωρίσω τον κινηματογράφο από τη ζωή μου. Κάθε ταινία μου ανταποκρίνεται στις δικές μου ανάγκες», δηλώνει ο 90χρονος σήμερα Σάουρα. Στη ζωή του πρόλαβε να τα κάνει σχεδόν όλα. Βίωσε πιτσιρικάς τον ισπανικό εμφύλιο, σπούδασε την πρώτη του αγάπη, τη φωτογραφία (υπήρξε επαγγελματίας φωτογράφος στα 18 του), πολέμησε με τον κινηματογραφικό φακό το φρανκικό καθεστώς, συνεργάστηκε με τον Λουίς Μπουνιουέλ, έκανε πρωταγωνίστριά και σύντροφο του την κόρη του Τσάπλιν, συνέπραξε με τον αδελφό του αφηρημένο εξπρεσιονιστή ζωγράφο Αντόνιο Σάουρα και έστησαν από κοινού επικά «μιούζικαλ» με γερές δόσεις φλαμένκο και τανγκό. Οι ταινίες του υπήρξαν αλληγορίες, δηλητηριώδεις σάτιρες για την Ισπανία του caudillo, προσέλκυαν το διεθνές ενδιαφέρον και χρησιμοποιήθηκαν από μια νεότερη γενιά Ισπανών σκηνοθετών ως υπόδειγμα για να αποφεύγουν τα αδηφάγα ψαλιδίσματα της λογοκρισίας.
Πολύ πιο ελεύθερος στη σχέση του με τους οικονομικούς περιορισμούς του ισπανικού κινηματογράφου, μετά το θάνατο του Φράνκο και την «επίσημη» εξαφάνιση της λογοκρισίας, ο Saura με την «Μαμά Κλείνει τα 100» ολοκληρώνει έναν κύκλο στενά συνδεδεμένο με τραύματα, με αναμνήσεις, με απογοητεύσεις της Φραγκικής εποχής και μιας ισπανικής κοινωνίας ξένης προς τον εαυτό της. Και έχει το θάρρος να τελειώσει αυτά τα χρόνια με μια φράση που αποτελεί και το συμπέρασμα της ταινίας: «Η ζωή είναι σκληρή! Οι άνθρωποι είναι ανόητοι! Υπάρχουν τόσα άχρηστα βάσανα, άχρηστες θυσίες». Είναι η γλυκόπικρη πλευρά του φιλμ, η απαισιόδοξη. Γιατί μπορεί ο Φράνκο να είναι νεκρός και η Ιστορία να γύρισε σελίδα, αλλά αν υποθέσουμε ότι αυτή η οικογένεια και αυτό το σπίτι αντιπροσωπεύουν την Ισπανία, τότε μπορούμε με άνεση να συμπεράνουμε ότι οι πολίτες δεν μαθαίνουν τίποτα από λάθη του παρελθόντος. Επιπλέον, αν και ιστορικά νεκρή η παλιά γενιά δεν είναι έτοιμη να εξαφανιστεί και η νέα θα πρέπει να μάθει να ζει μαζί της, να μοιράζεται την ίδια «στέγη». Ταυτόχρονα ο σκηνοθέτης προικίζει την ταινία του με πάθος, ερωτισμό, αρκετές αστείες σκηνές και συγκλονιστικούς διαλόγους. Το σενάριο είναι εξαιρετικά πρωτότυπο, γεμάτο ζωή, χαρά και συναίσθημα. Η πρωταγωνίστρια Rafaela Aparicio βρίσκεται σε μεγάλα κέφια, η Geraldine Chaplin είναι τόσο λαμπερή όσο και ο αισθησιακός Amparo Muñoz.
Ισπανία, Κωμωδία, 1979. Σενάριο-Σκηνοθεσία: Carlos Saura. Πρωταγωνιστούν: Geraldine Chaplin, Amparo Muñoz, Fernando Fernán-Gómez, Rafaela Aparicio, Norman Brisky, Caro Soriano, José Vivo.
