Από την έντυπη έκδοση της IASIS
Η πολύωρη, καθημερινή ενασχόληση με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια και το διαδίκτυο στους εφήβους και τους νεαρούς ενήλικες συνίσταται, συνήθως, σε κανονικό εθισμό που προκαλεί απομάκρυνση του νέου ανθρώπου από τον αληθινό κοινωνικό του περίγυρο και οδηγεί σε κατάθλιψη. Σοκαριστική είναι η πληροφορία που είδε το φως της δημοσιότητας ότι 500 έφηβοι δέχονται, αυτή τη στιγμή, φροντίδα στο Νοσοκομείο Παίδων για το είδος αυτό του «εθισμού»! Η δρ. Θεοτοκά είναι Κλινική Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια και συνεργάζεται με το Αιγινήτειο. Όπως σχολιάζει στην IASIS, «τα ηλεκτρονικά παιχνίδια και τα social media, όπως είναι το facebook και το instagram, έχουν επηρεάσει τον τρόπο που επικοινωνούμε και αλληλεπιδρούμε και μπορεί να προκαλέσουν και ψυχολογικά προβλήματα, όπως κατάθλιψη και χαμηλή αυτοεκτίμηση, ειδικά στα παιδιά και στους εφήβους. Το facebook έχει αυξήσει τη συνδεσιμότητα μεταξύ των ατόμων. Από την άλλη, αποτελεί ένα δίκτυο με πολλές αλλά αδύναμες σχέσεις, που δεν μπορούν να λειτουργήσουν υποστηρικτικά στη ζωή των ανθρώπων…».
Σε κάποιες περιπτώσεις, μπορεί να προκαλέσει φθόνο για τις ζωές των άλλων, (θεωρούμε ότι οι άλλοι είναι πιο ευτυχισμένοι και περνούν καλύτερα) υποτίμηση της εικόνας του σώματος, κακό ύπνο, μειωμένη επίδοση στο σχολείο. Αν έχεις χαμηλή αυτοεκτίμηση, συγκρίνοντας τους φίλους σου με τους φίλους άλλων ατόμων, αμέσως νιώθεις μειονεκτικά και το γεγονός αυτό μπορεί να αποτελέσει προδιαθεσικό παράγοντα για κατάθλιψη. Εξάλλου, οι πολλές ώρες στα παιχνίδια και στα social media μειώνουν την επικοινωνία με την οικογένεια, τον κοινωνικό κύκλο του χρήστη. Η μείωση αυτή συχνά οδηγεί σε συναισθήματα μοναξιάς και αποξένωσης και ειδικά στα παιδιά μπορεί να επηρεάσει την κοινωνική τους ανάπτυξη. Όπως αναφέρουν από τη Μονάδα Παιδικών – Εφηβικών Εξαρτήσεων, τα αρχικά συμπτώματα της «εξάρτησης» είναι ο υπερβολικός χρόνος ενασχόλησης με τον ηλεκτρονικό υπολογιστή, στα Internet-cafe ή/και στο σπίτι, η μονομανία, η παραμέληση υποχρεώσεων και άλλων ασχολιών και η απότομη πτώση της σχολικής επίδοσης.
Η απομόνωση, η μείωση του χρόνου δραστηριοτήτων και του χρόνου που περνούν τα παιδιά με την οικογένεια και τους φίλους τους, η μεταβολή της συμπεριφοράς (π.χ. βίαιη συμπεριφορά μέσα στο σπίτι), η αδιαφορία για πράγματα που πριν τα ευχαριστούσαν, συχνά συνθέτουν τη συνολική εικόνα. Υπάρχουν, βέβαια και τα σωματικά συμπτώματα, όπως πονοκέφαλος, ξηρότητα οφθαλμών, διατροφικές παρεκτροπές και παραμέληση της σωματικής υγιεινής και φροντίδας εαυτού. Το πρώτο κέντρο απεξάρτησης λειτούργησε το 1995 στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Ο όρος «εθισμός» χρησιμοποιείται σε εισαγωγικά λόγω του ότι η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα βρίσκεται σε αμηχανία και δεν υπάρχει ομοφωνία για το εάν πρόκειται για αληθή εθισμό ή όχι. Δεν πρόκειται άλλωστε για κάποια ουσία που καταναλώνει ο χρήστης, ωστόσο υπάρχει ενεργητική συμμετοχή, αλληλεπίδραση και αίσθημα ευχαρίστησης που πολλές φορές μπορεί να οδηγήσει σε συμπεριφορές εξάρτησης.
Η διάγνωση του «εθισμού»
Ο πιο πρόσφατος ορισμός για τη διάγνωση του «εθισμού» είναι αυτός των Caplan και Sadock, και θα πρέπει να ισχύουν, τουλάχιστον, πέντε από τα έξι παρακάτω κριτήρια, προκειμένου να τεθεί η διάγνωση:
-Παραμονή online για όλο και περισσότερο χρόνο-
-Αποτυχία διαχείρισης του επερχόμενου αισθήματος διέγερσης ή και κατάθλιψης-Παραμονή online για περισσότερο από το προτιθέμενο χρονικό διάστημα
-Κίνδυνος απώλειας σχέσης ή ευκαιρίας εξαιτίας της χρήσης
-Ψεύδη προκειμένου να καλυφθεί η αληθής έκταση της χρήσης
-Χρήση προκειμένου να ελεγχθούν τα αρνητικά συναισθήματα
Από την πολύωρη ενασχόληση με το διαδίκτυο μπορούν όμως να παρατηρηθούν και διάφορα σωματικά συμπτώματα όπως:
-Το σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα
-Ξηροφθαλμία
-Ημικρανίες και σοβαροί πονοκέφαλοι
-Προβλήματα και πόνοι στη μέση
-Διατροφικές ατασθαλίες, όπως, για παράδειγμα, η παράλειψη γευμάτων
-Παραμέληση της προσωπικής υγιεινής
-Διαταραχές του ύπνου και αλλαγές στις ώρες του ύπνου, όπως υπνηλία τις πρωινές ώρες εξαιτίας της χρήσης του διαδικτύου τη νύχτα.
Πώς μπορούμε να τα διαχειριστούμε όλα αυτά;
Δοκιμάστε να καλέσετε φίλους των παιδιών στο σπίτι. Ωθήστε τα σε ομαδικά σπορ και εκδρομές στην ύπαιθρο. Δημιουργήστε τις συνθήκες στο σπίτι, ώστε να περνούν καλά και με άλλους τρόπους πλην των ηλεκτρονικών. Για παράδειγμα, παρακολουθήστε όλη η οικογένεια μαζί μια ταινία δράσης. Όταν η κατάσταση δείχνει ανεξέλεγκτη από εσάς, αναζητήστε άμεσα βοήθεια ειδικού. Πάντως, μην δημιουργείτε εντάσεις και μην είστε επικριτικοί. Το πρόβλημα επιβάλλει ήρεμη και οργανωμένη αντιμετώπιση.
Ίλια Θεοτοκά, Κλινική Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια.
