Γράφει ο Ευάγγελος Γ. Τσούκας: Κλινικός Φυσικοθεραπευτής
Κάθε χρόνο, τέτοια μέρα, μας κατακλύζουν μνήμες δραματικές…
Ζούμε πιο έντονα την εικόνα ενός αργού και επώδυνου θανάτου, που τον υφίσταται οδυνηρά ο ασθενής με Αlzheimer και που τον ζουν, δραματικά, και οι συγγενείς του, παρά την άοκνη στοργή που δείχνουν, παρά την πραγματική αγάπη που εκφράζουν, παρά τη συμπόνια με την οποία συμμετέχουν και την ατελέσφορη υπομονή και το σθένος, που επιδεικνύουν, σε μια ανίατη ασθένεια, που εξαρχής φαίνεται μια μάχη χαμένη….
Ωστόσο, η έννοια της ζωής και η ύπαρξη του πάσχοντος «δικού» μας ανθρώπου μάς επιβάλλουν να γίνουμε το αμυδρό φως στο σκοτάδι του, στο οποίο αργά και σταθερά μεταπίπτει, να γίνουμε η στοιχειώδης ασφάλειά του, μέσα στους φόβους που εγκλωβίζεται και γενικά να του παράσχουμε μια αίσθηση σιγουριάς μέσα στο χάος που βυθίζεται, σε μια απέλπιδα προσπάθεια ανακούφισης από τον αβάσταχτο πόνο που αισθάνεται… Και να σκεφτεί κανείς, ότι σε όλο τον κόσμο οι ασθενείς με άνοια, μορφή της οποίας είναι η νόσος Αlzheimer, ανέρχονται ήδη σε 35 εκατομμύρια, αλλά μέχρι το 2050 αναμένεται να έχουν ξεπεράσει τα 100 εκατομμύρια.
Με τον όρο άνοια περιγράφεται ένα σύνολο συμπτωμάτων, που προκαλούν προοδευτική έκπτωση των γνωσιακών εγκεφαλικών λειτουργιών (μνήμη, κρίση, προσανατολισμός, αφαιρετική ικανότητα, ικανότητα σχεδιασμού ενεργειών κ.ά.) και έχει ως αποτέλεσμα την αδυναμία εκτέλεσης καθημερινών δραστηριοτήτων του ατόμου, ως συνέπεια της μειωμένης γνωστικής του ικανότητας. Η λειτουργία του εγκεφάλου επηρεάζεται αρκετά, παρεμβαίνει στη φυσιολογική κοινωνική ή επαγγελματική ζωή του ατόμου και μακροπρόθεσμα, οδηγεί στην ανάγκη για φροντίδα από τρίτους.
Η νόσος Alzheimer, είναι η «ασθένεια της Τρίτης Ηλικίας»…
Μια ανίατη ασθένεια, της οποίας η βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών, αποτελεί εναγώνια μέριμνα των οικείων του ασθενούς και προτεραιότητα των επαγγελματιών υγείας. Αριθμεί περίπου 4 εκατομμύρια περιπτώσεις ετησίως και επηρεάζει περίπου το 50% του πληθυσμού ηλικίας άνω των 85 ετών. Δεν εκδηλώνεται ούτε και εξελίσσεται ξαφνικά. Η απώλεια μνήμης προοδευτικά επιδεινώνεται και η ανάγκη του πάσχοντος για φροντίδα αυξάνεται συνεχώς. Στα αρχικά στάδια της νόσου η συμπτωματολογία είναι ήπια, καθώς το άτομο εκδηλώνει διαταραχή μνήμης και απώλεια των νοητικών λειτουργιών. Με την εξέλιξη της νόσου τα συμπτώματα γίνονται εμφανέστερα κι επηρεάζουν το άτομο, τόσο σε σωματικό όσο και σε ψυχοκοινωνικό επίπεδο.
Η άνοια εμφανίζεται συνήθως μετά την ηλικία των 65 ετών και χαρακτηρίζεται από σταδιακή και συχνή απώλεια μνήμης, σύγχυση (απώλεια προσανατολισμού), αλλαγή στην προσωπικότητα του ατόμου, απάθεια και απομόνωση, καθώς και απώλεια της ικανότητας εκτέλεσης καθημερινών εργασιών. Η πρόληψη της άνοιας είναι απαραίτητο να ξεκινήσει πολύ νωρίς, γιατί οι παθοφυσιολογικές διαταραχές του εγκεφάλου, σε αυτή τη νόσο, αρχίζουν δεκαετίες πριν την έναρξη των συμπτωμάτων. Αποφασιστικό ρόλο στην πρόληψη της νόσου διαδραματίζουν η σωματική άσκηση, η σωστή διατροφή, η νοητική ενδυνάμωση και ο έλεγχος των παραγόντων καρδιαγγειακού κινδύνου (υπέρταση, σακχαρώδης διαβήτης, υπερλιπιδαιμία, κάπνισμα, παχυσαρκία).
Για την αντιμετώπιση της νόσου χρειάζεται συστηματική ιατρική παρέμβαση με την εφαρμογή του ολιστικού μοντέλου προσέγγισης. Στην εφαρμογή αυτού του μοντέλου μπορεί να δράσει καταλυτικά και αποτελεσματικά ο Φυσικοθεραπευτής. Παράλληλα, είναι απαραίτητη η λεπτομερής και υπεύθυνη ενημέρωση, όσων εμπλέκονται στη μέριμνα και τη φροντίδα του ασθενούς, στις νέες μεθόδους θεραπείας και αποκατάστασης κι υποστηρίζουν τους ασθενείς και τις οικογένειές τους, ώστε να επιτευχθεί η επαρκής διαχείριση και αντιμετώπιση της νόσου Alzheimer.
Ειδικότερα, οι φυσικοθεραπευτικές παρεμβάσεις προσανατολίζονται: πρώτον στη δημιουργία διαύλου επικοινωνίας με τον ασθενή, δεύτερον στην προαγωγή της ανεξαρτησίας του σε πιθανές καταστάσεις εξάρτησης και τρίτον στην παρότρυνση της οικογένειας για συμμετοχή στη φροντίδα, παρέχοντας βοήθεια στις καθημερινές λειτουργικές του ανάγκες, όπως είναι η αυτοεξυπηρέτηση και η κινητοποίηση. Επίσης, θα πρέπει να πραγματοποιείται ενημέρωση των φροντιστών σχετικά με θέματα ασφάλειας από ατυχήματα, τρόπους αποτροπής τραυματισμών και για την τάση φυγής από την οποία κατέχονται οι ασθενείς με νόσο Alzheimer.
Συμπερασματικά, θα έλεγα, ως επετειακή υπόμνηση των συμπτωμάτων και κυρίως των ποικίλων θεραπευτικών παρεμβάσεων για τη νόσο Αlzheimer, είτε επιχειρούνται από εξειδικευμένο ιατρικό προσωπικό, είτε παρέχονται από συγγενικά πρόσωπα, ότι είναι απαραίτητη η συστηματική ενημέρωση του περιβάλλοντος του ασθενούς.
Δήμος Αμαρουσίου και Αγωγή Υγείας
Αυτήν την ενημέρωση ή την οργάνωση μιας επικοινωνίας με το οικονομικά αδύναμο περιβάλλον του ασθενούς, θα μπορούσε να εντάξει ο Δήμος Αμαρουσίου, στο πλαίσιο του προγράμματος Αγωγής Υγείας που έχει οργανώσει. Θα είναι μια αξιόλογη, μια πολύ σημαντική προσφορά προς τους δεινώς πάσχοντες ασθενείς και οικείους. Μέσα από δημιουργικές δραστηριότητες που μπορούν να περιλαμβάνουν αισθητική διέγερση, λογοθεραπεία, μουσικοθεραπεία, άσκηση, ζωγραφική, χορό, αρωματοθεραπεία, θέατρο, ποίηση, μαγειρική, πλέξιμο, δημιουργική γραφή και συνδυασμό μερικών εξ αυτών, πολλά μπορούν να επιτευχθούν…
Η αγωγή υγείας αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της προαγωγής υγείας. Παγκοσμίως εντάσσεται σε άξονες δράσης υψηλής προτεραιότητας, με βασικό στόχο την προάσπιση της υγείας των πολιτών, τη βελτίωση όλων των παρεχόμενων υπηρεσιών που καθορίζουν την υγεία, καθώς και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής όλων των ομάδων του πληθυσμού. Η αγωγή υγείας επιτυγχάνεται κυρίως με δράσεις της κοινωνίας σε τοπικό και εθνικό επίπεδο και ακολουθώντας στρατηγικούς σχεδιασμούς, ορίζοντας στόχους και εφαρμόζοντας ένα συγκεκριμένο προγραμματισμό, ο οποίος στη συνέχεια απαιτείται να αξιολογηθεί.
