Γράφει η
Ελένη Κονιαρέλλη – Σιακή
Πολλές φορές, διαβάζοντας πώς ονομάζεται ο δρόμος που βαδίζουμε, αναρωτιόμαστε, ποιος έχει αποφασίσει και έχει την ευθύνη, αλλά και με ποια κριτήρια έχει δοθεί η ονομασία αυτή σε κάθε δρόμο.
Ακούμε συχνά ότι: «Πίσω από κάθε δρόμο κρύβεται συνήθως μία άγνωστη ιστορία». Όμως εκτός από τα προφανή παραδείγματα, όπως είναι οι λεωφόροι που έχουν πάρει το όνομά τους από βασιλιάδες και βασίλισσες, υπάρχουν και αρκετοί άλλοι γνωστοί δρόμοι στην Αθήνα, και σε όλη τη χώρα, που πολύς κόσμος δε γνωρίζει πώς προέκυψε το όνομά τους. Μπορεί να είναι ονόματα ηρώων, προσωπικοτήτων, ιστορικών γεγονότων, αφηρημένων εννοιών, ή τοποθεσιών. Το παράδειγμα που γράφουμε παρακάτω αναφέρεται στον πιο ακριβό δρόμο της πρωτεύουσας, την οδό Βουκουρεστίου.
Σύμφωνα με την Ιστορία, η υπογραφή της Συνθήκης του Βουκουρεστίου ήταν η αφορμή να της δώσουν το όνομα αυτό. Μέχρι το 1913, λεγόταν «Χεζοπόταμος», από τον ομώνυμο χείμαρρο που κατέβαινε από τον Λυκαβηττό και κατέληγε σε ρέμα του Βοϊδοπνίχτη στην οδό Σταδίου.
Κάποια από αυτά τα ονόματα που φτάνουν σήμερα στ’ αυτιά μας δεν είναι αρεστά γιατί ηχούν άσχημα, και συχνά προκαλούν διαμάχες και πολιτικές αντιπαραθέσεις και γι’ αυτό αποφεύγουμε να τα επαναφέρουμε στη μνήμη μας. Για παράδειγμα η σημερινή «Πεύκη» παλιά λεγόταν «Μαγκουφάνα», και η σημερινή «Μεταμόρφωση», λεγόταν παλιά «Κουκουβάουνες».
Στην Ελλάδα η ονοματοδοσία των οδών χρονολογείται από την εποχή του Όθωνα. Τότε γινόταν βάσει ιστορικών, πολιτικών, κοινωνικών και άλλων κριτηρίων. Όμως σε κάποιες περιπτώσεις δημιουργούνταν ποικίλες διενέξεις που είχαν ως αποτέλεσμα να μη χρησιμοποιηθεί ποτέ ούτε το αρχικό όνομα που πήρε ο δρόμος ούτε το νέο. Επίσης και η πολιτική κατάσταση μιας χώρας επηρεάζει την ονοματοδοσία της. Για παράδειγμα, η Χούντα είχε αναβαπτίσει πολλούς δρόμους στην Αθήνα και σε όλη την Ελλάδα. Στο Γκάζι, στη συμβολή των οδών Ιεράς Οδού και Πειραιώς υπάρχει μια Πλατεία που λέγεται 21ης Απριλίου, και την είχε ονομάσει έτσι ο Παττακός .
Ας δούμε τώρα, ποιος αποφασίζει για την ονομασία ή τη μετονομασία ενός δρόμου, και ποια είναι τα κριτήρια βάσει των οποίων επιλέγεται η ονομασία του.
Η απάντηση είναι ότι αποκλειστικά υπεύθυνος είναι ο Δήμος της περιοχής για την ονομασία ή μετονομασία των οδών, πλατειών, συνοικιών, και γίνεται με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου. Της απόφασης αυτής προηγείται εισήγηση του Συμβουλίου Κοινότητας για Κοινότητες με μόνιμο πληθυσμό άνω των 300 κατοίκων ή του προέδρου της Κοινότητας για Κοινότητες έως των 300 κατοίκων. Στους Δήμους στους οποίους δεν συγκροτούνται Κοινότητες, η απόφαση λαμβάνεται από το Δημοτικό Συμβούλιο, χωρίς να απαιτείται εισήγηση άλλου οργάνου της Αυτοδιοίκησης.
ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ:
Η Εγκύκλιος του Υπουργείου Εσωτερικών μάς δίνει τις απαιτούμενες πληροφορίες αναφορικά με την ονομασία ή μετονομασία, οδών, πλατειών, ή συνοικιών. Σχετικά με τα κριτήρια για την ονοματοδοσία οδών, η απόδοση τιμής σε πρόσωπα ή ιστορικά γεγονότα είναι αναγκαίο να απηχεί τη σύμφωνη γνώμη της πλειοψηφίας των δημοτών, ώστε να μη δημιουργούνται αμφισβητήσεις και να είναι ευχερής η αποδοχή της ενέργειας της δημοτικής Αρχής.
Ακόμα στην Εγκύκλιο προτείνεται, στις περιπτώσεις ονομασίας νέων οδών ή μετονομασίας αυτών που υπάρχουν, η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου ν’ αφορά όλη την οδό και να αποφεύγεται η κατάτμησή της, πράγμα που θα προκαλούσε σύγχυση στους πολίτες. Επίσης, αυτό που συνιστάται είναι η αρίθμηση των δρόμων να γίνεται με αύξουσα αριθμητική σειρά από την ανατολή προς τη δύση, και από τον βορρά προς τον νότο, με τους ζυγούς αριθμούς να βρίσκονται στη δεξιά πλευρά του δρόμου.
Τέλος, στην περίπτωση μετονομασίας ενός δρόμου προβλέπεται στην Εγκύκλιο του Υπουργείου Εσωτερικών, ότι πρέπει «να υφίστανται εξαιρετικοί λόγοι» που θα αιτιολογούνται σαφώς, ειδικώς, και επαρκώς, στο πρακτικό της απόφασης ή θα προκύπτουν από τα στοιχεία του φακέλου.
Αυτές τις οδηγίες μάς δίνει η Εγκύκλιος του Υπουργείου Εσωτερικών σχετικά με την ονομασία των δρόμων.
Όμως ας δούμε και μια άλλη πλευρά του θέματος: «Τι γίνεται όταν ο Δήμος έχει την καλή πρόθεση να μας γνωρίσει και κάτι παραπάνω για το όνομα κάποιου δρόμου της περιοχής του, και σπεύδει να μας εξηγήσει επάνω στη μικρή πινακίδα του ονόματος και τί σημαίνει αυτό το όνομα, και ό,τι άλλο ακόμα θεωρεί χρήσιμο;»
Για παράδειγμα σ’ ένα γραφικό παραθαλάσσιο χωριό της Πελοποννήσου, παρατηρώντας τις άψογα τετραγωνισμένες και καθαρογραμμένες πινακίδες των οδών, διάβασα με έκπληξη:
ΟΔΟΣ ΑΙΟΛΟΥ
ΜΥΘ. ΤΑΜΙΑΣ ΑΝΕΜΩΝ
————————–
ΟΔΟΣ ΤΡΙΤΩΝΟΣ
ΘΕΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ
————————–
ΟΔΟΣ ΤΡΑΜΟΥΝΤΑΝΑΣ
ΒΟΡΕΙΟΣ ΑΝΕΜΟΣ
Και αναρωτήθηκα: Καλές οι επεξηγήσεις στις τετράγωνες ταμπελίτσες με τα ονόματα των δρόμων. Αλλά όταν θέλω να στείλω ένα γράμμα σε κάποια από τις παραπάνω αναλυτικές ταμπέλες με τη διεύθυνση του δρόμου, τι θα γράψω; Όλα αυτά που μου λέει ο δήμαρχος; Όμως δεν γράφει να κάνω κάτι τέτοιο η Εγκύκλιος του Υπουργείου Εσωτερικών… Φοβάμαι μήπως έτσι, δεν φτάσει ποτέ το γράμμα μου στον παραλήπτη, και ας έμαθα τόσα χρήσιμα πράγματα για τον Αίολο, την Τραμουντάνα, την Ακονιά, την Αύρα, τον Τρίτωνα και τον Λεβάντε!
