Η στήλη υποσχέθηκε την περασμένη εβδομάδα ότι θα αναφερθεί στον θεσμό που προωθεί η κυβέρνηση και ειδικότερα το υπουργείο Εργασίας & Κοινωνικής Ασφάλισης, για την Κοινωνική Οικονομία και την Κοινωνική Επιχειρηματικότητα. Ένας θεσμός που ήδη εφαρμόζεται εδώ και πάρα πολλά χρόνια (από τα μέσα του 19ου αιώνα, σε μερικές χώρες) στην υπόλοιπη Ευρωπαϊκή Ένωση, δίνοντας απασχόληση σε περισσότερους από 9 εκατομμύρια πολίτες.
Του Θάνου Σταθόπουλου
Τι είναι, όμως, αυτός ο θεσμός και ποιες διεξόδους μπορεί να δώσει στα σημερινά, εξαιρετικά μεγάλα αδιέξοδα που έχει δημιουργήσει η οικονομική κρίση; Με απλά λόγια, στο πλαίσιο της Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας, η κυβέρνηση επιχειρεί να παράσχει κίνητρα για τη δημιουργία «Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων». Κάτι, δηλαδή, σαν τους αστικούς συνεταιρισμούς, οι οποίοι στη συγκεκριμένη περίπτωση θα στελεχώνονται από ανέργους, ευπαθείς ομάδες πληθυσμού, αλλά και εργαζόμενους.
Οι συνεταιρισμοί αυτοί, παρόλο που θα ασκούν κερδοσκοπική δραστηριότητα, θα απολαμβάνουν και μια σειρά προνομίων, όπως οι φορολογικές και ασφαλιστικές ελαφρύνσεις, προκειμένου οι υπηρεσίες που θα προσφέρουν να είναι χαμηλού κόστους, συνεπώς προσβάσιμες από μεγάλα τμήματα του πληθυσμού.
Ποιο θα είναι, όμως, το αντικείμενο δραστηριοποίησης των συγκεκριμένων συνεταιρισμών; Η αρχική πρόβλεψη είναι αυτοί να δραστηριοποιηθούν σε τομείς που ανήκουν σήμερα στο Δημόσιο, αλλά και σε δήμους, όπως είναι, για παράδειγμα, το πρόγραμμα «Βοήθεια στο Σπίτι», οι παιδικοί σταθμοί κ.λπ. Αν, μάλιστα, ανατρέξουμε σε ανάλογες επιχειρήσεις του εξωτερικού, θα βρούμε ανάμεσά τους πολλά επιτυχημένα παραδείγματα στους χώρους της παραγωγής βιολογικών προϊόντων, παροχής υπηρεσιών προς ΑμΕΑ, παιδιά και ηλικιωμένους, κατάρτισης-εκπαίδευσης, λειτουργίας παντοπωλείων και super markets, παροχής υπηρεσιών προστασίας του περιβάλλοντος κ.ά.
Οι κοινωνικές επιχειρήσεις που θα λειτουργήσουν στη χώρα μας θα διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες, ανάλογα με τη δραστηριοποίησή τους (συλλογικού σκοπού, ένταξης και κοινωνικής φροντίδας), ενώ σε ό,τι αφορά στη διανομή των κερδών τους, θα προβλέπεται ένα μεγάλο τμήμα των τελευταίων να επανεπενδύονται προς εξυπηρέτηση του συλλογικού και κοινωνικού σκοπού που αυτές επιτελούν, καθώς και στη δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης.
Τέλος, οι συγκεκριμένοι συνεταιρισμοί θα έχουν τη δυνατότητα χρηματοδότησης από μια «δεξαμενή» περίπου 160 εκατ. ευρώ, τα οποία θα συγκεντρωθούν στο Ταμείο Κοινωνικής Οικονομίας που θα δημιουργηθεί στο πλαίσιο του Εθνικού Ταμείου Επιχειρηματικότητας & Ανάπτυξης, ενώ προβλέπεται ακόμη και η ένταξή τους στον νέο Αναπτυξιακό Νόμο.
Στους στόχους της κυβέρνησης είναι, στο πλαίσιο της κοινωνικής επιχειρηματικότητας, να δημιουργηθούν ευκαιρίες απασχόλησης για περίπου 60.000 πολίτες. Ένας άλλος στόχος -ή επιθυμία, τέλος πάντων- είναι να «περάσουν» σε αυτούς τους συνεταιρισμούς υπηρεσίες, που είτε δεν προσφέρονται από τις άλλες δημόσιες κοινωνικές δομές (κράτος, αυτοδιοίκηση), είτε δεν μπορούν πλέον να συντηρηθούν οικονομικά, ιδιαίτερα στη σημερινή οικονομική συγκυρία.
Είναι σχεδόν βέβαιο ότι η εφαρμογή στην πράξη ενός τέτοιου σχεδιασμού θα προκαλέσει πολλές και ποικίλες αντιδράσεις. Για κάποιους θα θεωρηθεί ως «κερκόπορτα» για την είσοδο στον τομέα των κοινωνικών υπηρεσιών στυγνών επιχειρηματικών συμφερόντων. Ένσταση διόλου παράλογη, καθώς, αν δεν διασφαλισθεί αυστηρά το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας των σχετικών κοινωνικών επιχειρήσεων, δεν αποκλείεται αυτές να αποτελέσουν «εργαλεία» στα χέρια διαφόρων επιτήδειων.
Ωστόσο, υπάρχει και η άλλη άποψη, αυτή που υποστηρίζει ότι προκειμένου να συντηρηθούν, αλλά και να ενισχυθούν οι κοινωνικές δομές και οι υπηρεσίες προς ευρύτερα στρώματα του πληθυσμού, δεν θα πρέπει να αποκλείονται συνεργασίες και σχεδιασμοί που θα έχουν μέσα τους και το επιχειρηματικό στοιχείο.
Σε τελική ανάλυση, αν υπάρχει έστω και μια δυνατότητα εξασφάλισης κοινωνικών υπηρεσιών με χαμηλό κόστος, μέσω συνεταιριστικών επιχειρηματικών πρωτοβουλιών, που ταυτόχρονα θα δίνουν διέξοδο σε πολλούς ανέργους συνανθρώπους μας, δεν έχουμε δικαίωμα να μη την εξετάσουμε σοβαρά, χωρίς εμμονές και αδιάλλακτο πνεύμα.
Είναι αλήθεια, και η στήλη το έχει γράψει αρκετές φορές, ότι είναι ευκολότερο να οχυρώνεσαι πίσω από μια σκληρή γραμμή άμυνας, παρά να αναζητάς συγκλίσεις και συνεργασίες. Είναι πιο βολικό να γκρεμίζεις, παρά να βοηθάς στο κτίσιμο.
Ωστόσο, όλο και περισσότεροι κατανοούν ότι η πραγματικότητα που έχει διαμορφωθεί, δεν επιτρέπει πλέον την πολυτέλεια των θεωρητικολογιών και των «τσιτάτων». Όταν καίγεται το σπίτι σου, δεν κάθεσαι με σταυρωμένα χέρια να το κοιτάς, βγάζοντας λογύδρια για την ανικανότητα της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας να παρέμβει έγκαιρα και αποτελεσματικά. Παίρνεις στα χέρια σου τον κουβά με το νερό και ρίχνεσαι στη μάχη.
Εκτός κι αν ορισμένοι προτιμούν να καταρρεύσουν όλα, προκειμένου να αποδείξουν ότι αυτοί είχαν προβλέψει την καταστροφή. Κάτι, δηλαδή, σαν αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Μόνο που με τη λογική αυτή, ουδέποτε προχώρησε ένα κράτος μπροστά. Δυστυχώς, οι συνθήκες και οι ανάγκες άλλαξαν και θα χρειαστεί από όλους μας τιτάνια προσπάθεια για να βγούμε από το τέλμα.
Έχουμε δύο επιλογές: Η μία, να καθίσουμε πάνω από τα «συντρίμμια», κλαίγοντας τη μοίρα μας κι εκτοξεύοντας κατάρες στους… άλλους που μας οδήγησαν στη σημερινή τραγική κατάσταση. Η άλλη, είναι να πάρουμε την κατάσταση στα χέρια μας, να ενωθούμε και να σηκώσουμε τη χώρα λίγο ψηλότερα, αποδεικνύοντας σε εχθρούς και φίλους ότι δεν ήμασταν, δεν είμαστε και δεν θα βρεθούμε στο περιθώριο της Ιστορίας.
Όταν θα το κατορθώσουμε αυτό, θα είναι η ώρα να επιλέξουμε με νέα κριτήρια αυτούς που θα μπορέσουν να ανταποκριθούν στα οράματά μας και να διαχειριστούν τις τύχες μας. Εκτός κι αν κάποιοι από εμάς πιστεύσουν ότι ήμασταν οι υποδειγματικότεροι πολίτες που, απλώς, είχαν την ατυχία να κυβερνώνται από ανάξιους πολιτικούς.
