Ο Δήμος Χολαργού – Παπάγου δημιουργήθηκε με τη διοικητική μεταρρύθμιση του προγράμματος Καλλικράτη, μετά τη ψήφιση του ν.3852/ΦΕΚ 87Α/2010 και προέρχεται από την ένωση δύο πρώην Δήμων, Παπάγου και Χολαργού, που απαρτίζουν και τις αντίστοιχες Δημοτικές Κοινότητες. Οι δύο περιοχές έχουν διαφοροποιήσεις και ιδιαιτερότητες που καθορίζουν τη φυσιογνωμία τους, αλλά συνάμα και πολλά στοιχεία που τους ενώνουν. Είναι, απ’ αρχής της δημιουργίας τους, αποτέλεσμα οικοδομικών συνεταιρισμών με συγκεκριμένο πολεοδομικό σχεδιασμό που, όπως σημειώνει ο Δήμος, στόχευε στη δημιουργία κηπουπόλεων, με οικόπεδα σαφώς μεγαλύτερα από τα συνήθη αστικά οικόπεδα και πληθώρα δημοσίων χώρων και χώρων πρασίνου.
Έχουν κοινά πλεονεκτήματα τη γειτνίαση με τον Υμηττό και την μικρή απόσταση από το κέντρο της Αθήνας. Και οι δύο περιοχές χαρακτηρίζονται από την ύπαρξη ενός ιδιαίτερα καλού κλίματος και από το χάρισμα της θέας, της ομορφιάς και της υγιεινής, λόγω της ευεργετικής επίδρασης του ορεινού όγκου του Υμηττού και άλλων κοινών μορφολογικών χαρακτηριστικών. Παράλληλα βρίσκονται σε μικρή σχετικά απόσταση από την πρωτεύουσα, με πυκνή κυκλοφοριακή σύνδεση – από τις πρώτες που αναπτύχθηκαν στην ιστορία του λεκανοπεδίου. Και, το κυριότερο, έχουν συνυπάρξει και στο παρελθόν στον ίδιο Δήμο, αφού στην αρχή της δημιουργίας του Παπάγου, το προάστιο υπαγόταν διοικητικά στο Δήμο Χολαργού, από το 1950 έως και το 1965, οπότε και αναγνωρίστηκε σαν ανεξάρτητη κοινότητα.
Το παρελθόν
Ο οικισμός, ο οποίος στη συνέχεια έγινε Κοινότητα και αργότερα Δήμος, είναι δημιούργημα του «Αυτόνομου Οικοδομικού Οργανισμού Αξιωματικών». Ο ΑΟΟΑ συνεστήθη στις 29 Αυγούστου 1950 με τον ν.1563/1950 από την τότε κυβέρνηση του Σοφοκλή Βενιζέλου, με σκοπό τη στεγαστική αποκατάσταση των Αξιωματικών και των Ανθυπασπιστών των τριών Κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων. Στην αρχή της δημιουργίας του, ο οικισμός υπαγόταν διοικητικά στην τότε Κοινότητα και μετέπειτα Δήμο Χολαργού μέχρι το 1965, οπότε και αναγνωρίσθηκε ως Κοινότητα με το Βασιλικό Διάταγμα 941/ΦΕΚ 224Α /1965, ενώ το 1982 αναγνωρίσθηκε ως ανεξάρτητος Δήμος με το Προεδρικό Διάταγμα 554/ΦΕΚ 98Α/1982.
Η ονομασία
Το όνομα οφείλεται στον Στρατάρχη Αλέξανδρο Παπάγο, τον στρατιωτικό και πολιτικό, Αρχιστράτηγο κατά τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο (1940-1941) και την περίοδο 1949-1951 και μετέπειτα Πρωθυπουργό της Ελλάδας (1952-1955, έως το τέλος της ζωής του). Με την κήρυξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου, ο ίδιος ανέλαβε Αρχιστράτηγος των δυνάμεων του στρατού ξηράς καταφέρνοντας, παρά τις υλικές αδυναμίες και τον αρχικό αιφνιδιασμό, να οργανώσει την αποτελεσματική άμυνα της χώρας και την απώθηση των Ιταλικών στρατευμάτων στην αλβανική ενδοχώρα. Παρέμεινε στην ηγεσία του στρατεύματος έως τις 23 Απριλίου 1941, οπότε και παραιτήθηκε προκειμένου να μη συμμετάσχει στις διαπραγματεύσεις της συνθηκολόγησης μετά τη ναζιστική εισβολή, ενώ, σύμφωνα με την προσέγγιση του Δήμου, επέκρινε το στρατηγό Τσολάκογλου για το σχηματισμό δοσιλογικής κυβέρνησης.
Στη διάρκεια της Κατοχής, τονίζεται, δημιούργησε μία οργάνωση, τη Στρατιωτική Ιεραρχία, στην οποία 
συμμετείχαν Έλληνες αξιωματικοί. Η αποκάλυψη της δράσης τους τον Ιούλιο του 1943 συνοδεύτηκε από την αποστολή του, μαζί με τέσσερις αντιστράτηγους, σε στρατόπεδα συγκέντρωσης – στο Νταχάου, μεταξύ άλλων – στα οποία παρέμεινε μέχρι τη συνθηκολόγηση της Γερμανίας. Ο Στρατάρχης Αλέξανδρος Παπάγος γνώριζε καλά το πρόβλημα στεγαστικής αποκατάστασης των αξιωματικών σε μια εποχή που η οικονομία της Ελλάδας είχε καταστραφεί από την Κατοχή και τον Εμφύλιο και υπήρχε άμεση ανάγκη στέγασης των οικογενειών των αξιωματικών, οι οποίες είχαν πληγεί παντοιοτρόπως μέχρι το 1949. Ως Αρχιστράτηγος, μερίμνησε για την κατάρτιση Νόμου, ο οποίος προέβλεπε την παροχή ιδιόκτητης κατοικίας στους αξιωματικούς και ζήτησε από την Κυβέρνηση να τον κηρύξει ως Αναγκαστικό Νόμο. Αργότερα, το 1953, ως Πρωθυπουργός πλέον της Ελλάδας, ενέκρινε διαδοχικά δάνεια προς τον ΑΟΟΑ, ώστε να συνεχιστούν τα προγράμματα οικοδόμησης της πόλης.
Δικαίως λοιπόν, επισημαίνεται από τον Δήμο, ο οικισμός φέρει το όνομά του, ενώ το έμβλημα του πρώην Δήμου Παπάγου, πριν τη σύσταση του καλλικρατικού, αναπαριστούσε την προτομή του. Επίσης, το 2000, επί Δημαρχίας Βασιλείου Ξύδη, τοποθετήθηκε ανδριάντας του Αλέξανδρου Παπάγου έφιππου, στην πλατεία Ενόπλων Δυνάμεων, έναντι του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, επί της λεωφόρου Μεσογείων, έργο του γλύπτη Ηρακλή Ξανθόπουλου. Τα αποκαλυπτήρια έκανε ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος.
Η ανοικοδόμηση
Όπως υπογραμμίζεται, η τότε κυβέρνηση του Σοφοκλή Βενιζέλου θέσπισε και νομοθετικά υλοποίησε τον «χτίστη» του οικισμού ΑΟΟΑ, αλλά ανήκουν εξίσου και στον ίδιο τον Οργανισμό, που επί σαράντα και πλέον χρόνια, με επιστημονική εργασία και υψηλή τεχνική, κυριολεκτικά έχτισε και δημιούργησε την ωραία πόλη του Παπάγου, που σύμφωνα με τον Δήμο, σήμερα απολαμβάνουν και χαίρονται οι κάτοικοί της. Ο ΑΟΟΑ, εκτός της εκτελέσεως των οικοδομικών προγραμμάτων στέγασης, κατασκεύαζε και τα τεχνικά έργα υποδομής της πόλης (δρόμους, πλατείες, άλση κ.α.) και λειτουργούσε και ως πολεοδομική αρχή. Πρώτος Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του ΑΟΟΑ ήταν ο Αρχηγός ΓΕΣ, Αντιστράτηγος Θρασύβουλος Τσακαλώτος (1951) και πρώτος Διευθυντής ο Υποστράτηγος Σεραφείμ Κοκκόλας.
Η θεμελίωση της πρώτης κατοικίας του οικισμού Παπάγου έγινε στις αρχές του 1952 από τον Βασιλέα Παύλο, παρισταμένου και του τότε Πρωθυπουργού Νικολάου Πλαστήρα. Στις 22 Ιουνίου 1954 κληρώθηκαν και δόθηκαν στους δικαιούχους οι πρώτες 200 κατοικίες που κατασκευάσθηκαν από τον ΑΟΟΑ και συγκροτήθηκε ο οικισμός Παπάγου. Ο οικισμός υπαγόταν αρχικώς διοικητικά στο Δήμο Χολαργού και το 1965 αναγνωρίσθηκε ως Κοινότητα με πρώτο Πρόεδρο Κοινότητας τον Υποστράτηγο ΣΕΜ Μιχαήλ Δερέκα. Έκτοτε η Κοινότητα Παπάγου αναπτύσσεται, μέσω οικοδομικών προγραμμάτων του ΑΟΟΑ και σταδιακά εξελίσσεται σε πόλη με τη σημερινή μορφή της, αφού αναγνωρίστηκε ως Δήμος το 1982 με πρώτο Δήμαρχο τον Υποστράτηγο Βασίλειο Μπλαδένη.
Ο βασικός σχεδιαστής των οικοδομικών προγραμμάτων, αλλά και των τύπων κατοικιών του οικισμού Παπάγου, υπήρξε ο αρχιτέκτων μηχανικός Αχιλλέας Σπανούδης, εκ των βασικών στελεχών του ΑΟΟΑ για περισσότερο από τριάντα χρόνια (1950 -1982). Ο Σπανούδης, που ήταν ανάπηρος πολέμου και έφερε το βαθμό του συνταγματάρχη, συνέταξε τις αρχιτεκτονικές μελέτες πολλών τύπων μονοκατοικιών, τις οποίες στη συνέχεια κατασκεύασε ο Οργανισμός και διένειμε στους δικαιούχους αξιωματικούς. Η πρώτη φάση ανοικοδόμησης (1ο – 11ο οικοδομικό πρόγραμμα του ΑΟΟΑ), έγινε την περίοδο 1953-1969, όπου κατασκευάστηκαν 1.395 οικίες και μετά από μία 6-ετή παύση, ακολούθησε η δεύτερη φάση (19ο και 20ο οικοδομικό πρόγραμμα του Οργανισμού), από το 1975 έως το 1980 που συμπεριλάμβανε την κατασκευή 66 πολυκατοικιών με σύνολο 833 διαμερισμάτων.
Το σήμερα
Ολόκληρος ο Παπάγος είναι μια ιστορία και μια μνήμη. Στα άλση, τις πλατείες και τους δρόμους του μνημονεύεται το όνομα επιφανών ανδρών, που, όπως αναφέρει ο Δήμος, προσέφεραν στο Έθνος, καθώς και πόλεις, περιοχές, τοποθεσίες και γεγονότα με ιστορική και εθνική σημασία. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της φυσιογνωμίας της πόλης είναι ότι ο σκοπός απόδοσης ονομάτων είναι περισσότερο τιμητικός, με σημαντικό αριθμό οδών και πλατειών (39 από σύνολο 117) να έχουν πάρει την ονομασία τους από Έλληνες Αξιωματικούς, που θυσίασαν τη ζωή τους σε διάφορους πολέμους της χώρας μας. Οι κάτοικοι του, όπως σημειώνεται στη σελίδα του Δήμου, κυρίως Αξιωματικοί των Ενόπλων Δυνάμεων με τις οικογένειές τους, με προσφορά στην πατρίδα και το κοινωνικό σύνολο και με ευαισθησία στο φυσικό περιβάλλον, έκτισαν ωραίες κατοικίες και διατήρησαν το χαρακτηρισμό της κηπούπολης και της πόλης αμιγούς κατοικίας.
Κύριο χαρακτηριστικό και προτέρημα της πόλης είναι η καλή ρυμοτομία, ενώ το πράσινο του Παπάγου είναι σπάνιο στο αττικό πεδίο. Τα δέντρα, οι κήποι και τα φυτά, τόσο εντός των οικοπέδων, όσο και στους δημοτικούς χώρους, υπάρχουν σε αφθονία και μαζί με τα πολλά άλση, αλσύλλια και δεντροστοιχίες, συνθέτουν ένα ανθοστόλιστο και καταπράσινο προάστιο. Το ωραίο τοπίο συμπληρώνεται με το Μεγάλο Πάρκο (ή Πάρκο Στρατάρχου Αλέξανδρου Παπάγου) που βρίσκεται στο κέντρο περίπου της πόλης και αποτελεί, μαζί με τον Υμηττό, μια από τις μεγαλύτερες οάσεις πρασίνου της ευρύτερης περιοχής.
