Η Κινηματογραφική Λέσχη Βριλησσίων Cine- Δράση και οι Εκδόσεις Καστανιώτη την Πέμπτη 28 Σεπτεμβρίου, στις 20.00 στο πάρκο «Μίκης Θεοδωράκης (πρώην ΤΥΠΕΤ, Π. Μπακογιάννη 38-42) διοργανώνουν συζήτηση με τη συγγραφέα Ρέα Γαλανάκη για το «σχεδόν» αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα της «Εμμανουήλ και Αικατερίνη – Τα παραμύθια που δεν είναι παραμύθια». Η συγγραφέας θα μιλήσει για τη δουλειά της συνολικά και για το συγκεκριμένο βιβλίο, θα απαντήσει σε ερωτήσεις του κοινού και θα υπογράψει βιβλία της.
Εμμανουήλ και Αικατερίνη – Τα παραμύθια που δεν είναι παραμύθια*
«Ο ένας πυλώνας λέγεται «γλώσσα», ο άλλος «ιστορική συνείδηση» κι ο τρίτος «λογοτεχνική γραφή». Με αυτούς η Ρέα Γαλανάκη πορεύτηκε στη συγγραφική της πορεία και τώρα, που επιχειρεί να γράψει τη βιογραφία των γονιών της, πάλι τα ίδια όπλα επιστρατεύει.
Η βιογραφία δύο ανθρώπων που συνιστούν το άμεσο παρελθόν μας στην ουσία εξυπηρετεί μια προσωπική ανάγκη να σκιαγραφήσουμε έμμεσα τη δική μας ιστορία και προϊστορία. Έτσι, ξεκινώντας από το Οροπέδιο Λασιθίου και τη Βιάννο και προχωρώντας στο Ηράκλειο, η Ρέα Γαλανάκη ιχνηλατεί τα χνάρια των δύο οικογενειών, των Γαλανάκηδων και των Παπαματθαιάκηδων. Οι πρόγονοι από τα δύο σόγια συνέκλιναν στο δικό της κατώφλι, αφού πρώτα χώνεψαν προσωπικά και ιστορικά δεδομένα, μηρύκασαν τις εξελίξεις της εποχής τους, συναναστράφηκαν με γνωστούς και αγνώστους, σπούδασαν, πολιτεύτηκαν, συμμετείχαν στο κρητικό και ευρύτερα ελληνικό γίγνεσθαι… Τα δύο ποτάμια που ενώθηκαν στη γέννησή της είχαν τη δική τους ιστορία και μαζί παρέσυραν τα φερτά υλικά του 20ού αιώνα και των κοινωνικοπολιτικών αλλαγών του…
Στο πλαίσιο, λοιπόν, της βιογράφησης, η ιστορικός Ρέα Γαλανάκη διεξάγει έρευνα και επιδιώκει να βρει μαρτυρίες από συγγενείς, γραπτά ή άλλα ντοκουμέντα, πηγές στο διαδίκτυο και ερευνητές που έχουν αναδείξει πτυχές της ιστορίας της Κρήτης, μέσα στις οποίες ταξίδεψαν κι οι πρόγονοί της. Έτσι, επίσημες κι ανεπίσημες φωνές, προφορικές καταθέσεις, τυχαίες συναντήσεις, φωτογραφίες και τεκμήρια συγκεντρώνονται, μέσα από τα οποία η συγγραφέας Γαλανάκη ανασυστήνει το «παραμύθι» της καταγωγής της, «ένα παραμύθι που δεν είναι παραμύθι». Η ιστορικός δίνει τη σκυτάλη στη συγγραφέα· έτσι παίζεται πέντε δεκαετίες τώρα το παιχνίδι. Αν ερμηνεύω σωστά το κείμενο, πρόκειται για μια προσπάθεια αποκατάστασης των δύο γονιών, με τους οποίους η νεαρή κόρη είχε συγκρουστεί σφοδρά στις επαναστατικές της διαφωνίες μαζί τους. Έτσι, μετά τη συμβολική πατροκτονία και λιγότερο μητροκτονία, που συνέβη παλιά, η τότε επαναστάτρια έρχεται στην ώριμη ηλικία της και βάζει τα γάντια της συγγραφέως, για να επαινέσει τον καθένα για όσα έκανε στη ζωή του, στην οικογένεια και στον τόπο του. Η καταξίωση διά της γραφής αποκαθιστά και τη διασαλευμένη σχέση που για χρόνια ταλαιπώρησαν τα δύο μέρη. Φυσικά, δεν πρέπει να παραλειφθεί ότι η βιογραφία τους αποτελεί και μία έμμεση αυτοβιογραφία της ίδιας της Ρέας Γαλανάκη, μέσω της καταγωγής, βιολογικής και πολιτισμικής, περιουσία που χτίστηκε από τους χρόνους των παππούδων και γιαγιάδων και ολοκληρώθηκε από τον πατέρα και τη μητέρα. Η πεζογράφος είναι δέκτης μιας διττής κληρονομιάς και –άμεσα ή έμμεσα– έχει καθοριστεί από ό,τι προηγήθηκε της ζωής της.
Το Εμμανουήλ και Αικατερίνη είναι γραμμένο με λέξεις, με σκέψεις, με ντοκουμέντα, με προφορικές μαρτυρίες και με ερμηνείες φωτογραφιών και άλλων γραπτών τεκμηρίων. Αλλά είναι γραμμένο και με τέσσερα είδη σιωπής: Αφενός, η σιωπή των παρελθόντων χρόνων που ακούσια εξάλειψαν στοιχεία και αφαίρεσαν από το σήμερα τη δυνατότητα να βρει ό,τι πιθανόν θα το ενδιέφερε. Αφετέρου, η σιωπή των ίδιων των ανθρώπων, που δεν θεωρούσαν σωστό να εκφράζουν δημόσια σκέψεις ή να εξομολογούνται πράγματα ειδικά στα παιδιά τους, με αποτέλεσμα η Ρέα Γαλανάκη να μην εισέπραξε όταν ήταν μικρή όλα όσα περνούσαν από τη ζωή ή τη σκέψη των γονιών της. Τρίτον, είναι οι σιωπές από τα ερωτήματα που δεν έθεσε η ίδια η βιογράφος-μυθιστοριογράφος στο παρελθόν, πιθανόν επειδή δεν την ενδιέφεραν οι συγκεκριμένες πτυχές, αν και ο αναγνώστης ίσως θα ήθελε να μάθει περισσότερες πληροφορίες. Τελευταία είναι η σκόπιμη αποσιώπηση στοιχείων από τη συγγραφέα, στοιχεία τα οποία φαίνεται να τα ξέρει, αλλά από διακριτικότητα ή σεβασμό δεν τα αποκαλύπτει.
Κλείνω με το πιο σημαντικό, κατά τη γνώμη μου, ερώτημα: τι ενδιαφέρει τους αναγνώστες ο βίος ενός ωτορινολαρυγγολόγου στο Ηράκλειο και τη συζύγου του μικροβιολόγου; Θα ξεκινήσω με τη διαπίστωση ότι αυτό το βιβλίο δεν είναι ιστορία, αλλά μυθιστόρημα ή, έστω, μυθιστορηματική βιογραφία. Έτσι, η αφήγηση, η ζεστή γλώσσα της συγγραφέως και το μεστό ύφος της κάνει αξιανάγνωστο το όλο εγχείρημα. Στην ουσία η τεκμηριωτική λογοτεχνία, στην οποία ανήκει το Εμμανουήλ και Αικατερίνη, δηλαδή η αναζήτηση πηγών και η ερμηνεία τους και μαζί η αποκάλυψη, έμμεση ή άμεση, της διαδικασίας γραφής του βιβλίου, σε ένα κράμα βιογραφίας και αυτοαναφορικής μυθοπλασίας, προκαλεί περιέργεια στον αναγνώστη. Και σ’ αυτό συμβάλλει φυσικά η δεξιοτεχνία της Ρέας Γαλανάκη, που μπορεί να δώσει ψυχή στα άψυχα. Αντίστοιχα, γύρω από τη ζωή των δύο πρωταγωνιστών δεν περιπλέκονται μόνο οι πάμπολλοι συγγενείς από τα δύο σόγια, αλλά και η ιστορία της Κρήτης και ευρύτερα της Ελλάδας του 20ού αιώνα. Απαύγασμα ιστορικής ματιάς και λογοτεχνικής απόσταξης, το βιβλίο αποζημιώνει πολλαπλά τον αναγνώστη.»
* Το κριτικό σχόλιο πάνω στο βιβλίο της Ρέας Γαλανάκη είναι απόσπασμα από άρθρο του Γιώργου Περαντωνάκη διδάκτορα Νεοελληνικής Φιλολογίας, βιβλιοκριτικού και συγγραφέα που δημοσιεύτηκε στον ιστότοπο BOOKPRESS, Ο Κόσμος μέσα από τα βιβλία. Ολόκληρο το σχόλιο στο link: https://bookpress.gr/kritikes/elliniki-pezografia/15775-galanaki-rea-kastaniotis-emmanouil-kai-aikaterini-perantonakis
Σύντομο βιογραφικό της Ρέας Γαλανάκη
Γεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης το 1947. Σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στην Αθήνα. Έχει εκδώσει μυθιστορήματα, διηγήματα, ποιήματα και δοκίμια. Ανήκει στα ιδρυτικά μέλη της Εταιρείας Συγγραφέων.
Έχει τιμηθεί, εκτός άλλων, δύο φορές με Κρατικό Βραβείο (1999, Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος, και 2005, Κρατικό Βραβείο Διηγήματος). Επίσης, έχει τιμηθεί με το Βραβείο Πεζογραφίας Κώστα και Ελένης Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών (2003), με το Βραβείο «Νίκος Καζαντζάκης» του Δήμου Ηρακλείου Κρήτης (1987) και με το Βραβείο Αναγνωστών του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου (2006). Το μυθιστόρημά της, Η Άκρα Ταπείνωση, απέσπασε το βραβείο Balkanika Literary Award, τη διεθνή διάκριση των βαλκανικών χωρών (2019). Το ίδιο βιβλίο, στη γαλλική του έκδοση, ήταν υποψήφιο για το Prix Méditerranée Étranger (2017). Το μυθιστόρημά της Ο βίος του Ισμαήλ Φερίκ πασά είναι το πρώτο ελληνικό μυθιστόρημα που εντάχθηκε από την Ουνέσκο στην «UNESCO Collection of Representative Works» (1994), ενώ το Ελένη ή ο Κανένας διεκδίκησε το Ευρωπαϊκό Βραβείο «Αριστείον» μπαίνοντας στην τελική τριάδα των υποψήφιων έργων (1999).
Έργα της έχουν μεταφραστεί σε δεκαεπτά γλώσσες: αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ισπανικά, ιταλικά, ολλανδικά, τσεχικά, βουλγαρικά, σουηδικά, λιθουανικά, τουρκικά, αραβικά, κινεζικά, εβραϊκά, αλβανικά, καταλανικά και ουκρανικά.
