To Cine -Δράση συνεχίζει τις προβολές του την Πέμπτη 30 Νοεμβρίου στις 20.15 στο ΤΥΠΕΤ με το ντοκιμαντέρ «Ξεριζωμένοι» της Ελένης Αλεξανδράκη.
Η δημιουργός της «Νοσταλγού» και του «Κωστής Παπαγιώργης: Ο πιο γλυκός μισάνθρωπος» φωτίζει στο νέο της φιλμ άγνωστες πτυχές της ελληνικής και παγκόσμιας ιστορίας. Από τον ελληνικό εμφύλιο μέχρι τον πόλεμο στο Αφγανιστάν, από τα χρόνια του Φράνκο μέχρι τα χρόνια του Covid 19, από το γαλλικό νησί Ρεουνιόν στον Ινδικό Ωκεανό μέχρι τη Σιβηρία, επτά πρόσωπα διαφορετικής γενιάς, όλα ξεριζωμένα βίαια από το φυσικό τους περιβάλλον για πολιτικούς, κυρίως, λόγους αφηγούνται τις ιστορίες τους μπροστά στον φακό.
Μετά την προβολή του φιλμ θα ακολουθήσει συζήτηση με τη δημιουργό του.
Όλες οι ιστορίες συγκινούν
Το φιλμ αναφέρεται στους Μυρτώ Μάντα, Γιάννη Ατζακά, Σήφη Ζαχαριάδη, Μαρία Μερσέντες Μπουένο Μοράλες, Ενρίκε Ολιβερ, Ζαν Φιλίπ Ζαν Μαρί και Ρεζβάνα Σεκανταρί. Όλα τα πρόσωπα έχουν ενδιαφέρον, όλες οι ιστορίες συγκινούν.
O Γιάννης Ατζακάς, συγγραφέας από τη Θάσο, γιος αντάρτη πέρασε έξι χρόνια (1949-1955) στις Ελληνικές «Παιδοπόλεις» ένδοξους βασιλικούς τόπους υποταγής και χειραγώγησης, σταθμούς καθαγιασμένους μόνον όσον αφορά το όνομα τους: «Απόστολος Παύλος», «Άγιος Χαράλαμπος», «Καλή Παναγιά», «Άγιος Δημήτριος». Βρίσκονταν σε Αθήνα, Βέροια, Θεσσαλονίκη, λειτούργησαν δε από το 1949 έως το 1955. Ήταν ορφανοτροφεία που δημιουργήθηκαν από την τότε βασίλισσα Φρειδερίκη, κατά τη διάρκεια του ελληνικού εμφυλίου. Με πρόσχημα να «προστατευθούν» τα παιδιά από τη φτώχεια και τον πόλεμο, στην πραγματικότητα όμως για να τους γίνεται αντικομουνιστική προπαγάνδα και να εξυπηρετούνται σχέδια παράνομων, με το αζημίωτο, υιοθεσιών παιδιών από αριστερές οικογένειες σε άλλες χώρες. Ερευνώντας η σκηνοθέτης την ιστορία του Ατζακά για μια ταινία μυθοπλασίας ανακάλυψε με έκπληξη εκατοντάδες ιστορίες ξεριζωμών και εκμετάλλευσης παιδιών παγκοσμίως. Όταν συνειδητοποίησε την μεγάλη έκταση του θέματος αποφάσισε να κάνει την ταινία ρίχνοντας μια σχετικά σφαιρική ματιά πάνω στον χώρο και τον χρόνο της ανελέητης πολιτικής.
Ο Σήφης Ζαχαριάδης έζησε μια ζωή στην εξορία, στην πρώην Σοβιετική Ένωση, καθώς ο πατέρας του, ο για 25 χρόνια γενικός γραμματέας του ΚΚΕ, βρέθηκε πολιτικός εξόριστος στη Σιβηρία για 17 χρόνια, ενώ και η μητέρα του, στέλεχος του ίδιου κόμματος, φυλακίστηκε στην Ελλάδα για 18 ολόκληρα χρόνια. Ο Ισπανός Ενρίκε Όλιβερτ μόλις γεννήθηκε το 1965, κλάπηκε από την αγκαλιά της μητέρας του, επειδή εκείνη ήταν ανύπαντρη και προοδευτική και δόθηκε για παράνομη υιοθεσία. Το ίδιο συνέβη και σε περίπου αλλά 200.000 χιλιάδες μωρά την ίδια περίοδο στην πατρίδα του. Η Ισπανίδα Μαρία Μερσέντες Μπουένο Μοράλες έζησε τη δική της θλιβερή ιστορία όταν έκλεψαν το μωρό της πέντε χρόνια μετά την πτώση της δικτατορίας του Φράνκο. Αργότερα, πολύ αργότερα η γυναίκα συνειδητοποίησε τι είχε συμβεί. Η ίδια υπήρξε άτυχη αλλά δημιούργησε μια οργάνωση μέσω της οποίας βοηθήθηκαν πολλές μητέρες να αντιμετωπίσουν αντίστοιχο πρόβλημα, πρόβλημα του οποίου την ύπαρξη αρνούνταν να αναγνωρίσει το επίσημο ισπανικό κράτος Ο Ζαν Φιλίπ Ζαν Μαρί αποσπάστηκε το 1963, βίαια από την οικογένεια του στο νησί Ρεουνιόν, τότε γαλλική αποικία, σε ηλικία 10 ετών με το πρόσχημα ότι θα τον μεταφέρουν στην ενδοχώρα για σπουδές. Στην πραγματικότητα μεταφέρθηκε στην ηπειρωτική Γαλλία όπου για πολλά χρόνια έγινε «σκλάβος» σε σπίτια και επιχειρήσεις Γάλλων αγροτών. Ήταν ένα από τα «παιδιά της Creuse», από το όνομα της περιοχής όπου έζησαν στη Γαλλία.
Η Αφγανή Ρεζβάνα Σεκαντάρι το 2015 σε ηλικία 14 ετών, κατέληξε ασυνόδευτο ανήλικο στην Ελλάδα, κατά τη διάρκεια του ταξιδιού που έκανε μαζί με όλη την οικογένειά της από το Αφγανιστάν για να φτάσει στην Ευρώπη. Η Ρεζβάνα έχει την πιο πρόσφατη και πιο τραγική ιστορία. Ακόμη αναζητάει την ταυτότητά και τις ρίζες της καθώς, ενώ η Ευρωπαϊκή νομοθεσία δεν την βοηθάει πραγματικά. Οι ιστορίες όλων αυτών ενώνονται ελεύθερα με εκείνη της Μυρτώς Μαντά, μιας 12χρονης Ελληνίδας μαθήτριας, που ξεριζώθηκε από φίλους, συγγενείς και συμμαθητές και είδε την καθημερινότητά της να ανατρέπεται εξαιτίας της καραντίνας που επιβλήθηκε με αφορμή την πανδημία Covid 19.
«Ρίζα είναι η φλόγα του κεριού»
Η ιδέα του βιασμού της παιδικής ψυχής είναι η καρδιά του θέματος με το οποίο καταπιάνεται η Ελένη Αλεξανδράκη στους «Ξεριζωμένους» της. Το πως δηλαδή για να εξυπηρετηθούν διάφορες πολιτικές σκοπιμότητες ανά τον κόσμο, τα παιδιά έγιναν και γίνονται θύματα εκμετάλλευσης με πρόσχημα την προστασία τους. Ο θεατής συμπάσχει με αυτούς που έχασαν κάποια στιγμή την ταυτότητά τους και υποχρεώθηκαν να ζήσουν, να σκεφτούν, να υπάρξουν με τις προδιαγραφές που μια εξουσία τους επέβαλε.
Η ίδια η σκηνοθέτης αντιλαμβάνεται την έννοια της ρίζας του ανθρώπου «σαν το οξυγόνο. Ένα δέντρο με τις ρίζες του ρουφάει ουσίες από τη γη για να μπορέσει να ζήσει. Αν ξεριζωθεί, μετά από λίγο θα πεθάνει. Έτσι είμαστε κι εμείς. Αν μας ξεριζώσουν χάνουμε το έδαφος κάτω από τα πόδια μας. Χάνουμε τον εαυτό μας. Και θέλει πολύ αγώνα για να τον ξαναβρούμε. Οι άνθρωποι που δίνουν τις μαρτυρίες τους στην ταινία μου είναι καταπληκτικοί για το πως τα κατάφεραν να επανέλθουν στο «χώμα» που θρέφει τις ρίζες τους. Ρίζα δεν είναι μόνο η πατρίδα. Ρίζα είναι κυρίως η ζεστασιά, η θαλπωρή, η φλόγα του κεριού, η ίδια μας η ψυχή».
Ελλάδα, Ντοκιμαντέρ, 2022. Διάρκεια: 98’. Σενάριο: Ελένη Αλεξανδράκη, Jonathan Arnoult. Σκηνοθεσία: Ελένη Αλεξανδράκη. Διεύθυνση φωτογραφίας: Διονύσης Ευθυμιόπουλος. Μοντάζ: Βαγγέλης Κατσαρός. Ήχος: Νίκος Παπαδημητρίου. Μουσική: Jonathan Arnoult.
