Με το καινούριο διπλό CD «Θα ’θελα αυτή τη μνήμη να την πω» (εταιρεία Panik Oxygen) στις αποσκευές της η Σοφία Μανουσάκη δεν καταδύεται απλώς στον μαγικό κόσμο του Κ.Π. Καβάφη, αλλά κάνει μακροβούτι στον βυθό του ποιοτικού τραγουδιού αλιεύοντας μουσικά μαργαριτάρια – παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές.
Συνέντευξη: Τάσος Μεργιάννης
Η συνάντησή της με τον Στέφανο Κορκολή υπήρξε καρμική. Ο κορυφαίος συνθέτης όχι απλώς ανέτρεψε την μέχρι τότε πορεία της ζωής της, αλλά έκανε στο κοινό ένα μεγάλο δώρο, φέρνοντας στο φως μια υπέροχη φωνή. Η Σοφία Μανουσάκη με την πορεία που είχε έκτοτε (αποτέλεσμα σκληρής δουλειάς αλλά και έμφυτου ταλέντου) έβαλε σκοπό να δικαιώσει όσους μιλούν για εκείνη με τα κολακευτικότερα λόγια προβλέποντας ένα λαμπρό μέλλον.
Η Χανιώτισσα τραγουδίστρια μιλάει στην ΑΜΑΡΥΣΙΑ για τη γνωριμία της με τον Στέφανο Κορκολή, περιγράφει την εμπειρία να τραγουδάς στη γενέθλια πόλη του Καβάφη, μοιράζεται μαζί μας τις σκέψεις της για το μέλλον και αποκαλύπτει το μεγαλύτερο επαγγελματικό της όνειρο.
Τον περασμένο Οκτώβριο με τον Στέφανο Κορκολή επισκεφτήκατε το Κάιρο και την Αλεξάνδρεια, στο πλαίσιο εκδηλώσεων για τον Καβάφη και έγινε μια πρώτη παρουσίαση της δισκογραφικής δουλειάς που κυκλοφόρησε εδώ και λίγες ημέρες από την Panik Oxygen. Πώς ήταν η ανταπόκριση του κοινού;
Και μόνο στην ιδέα ότι θα παρουσιάσουμε τη νέα μας δουλειά σ’ ένα τόσο εξειδικευμένο κοινό (μελετητές επί χρόνια του έργου του Κ.Π. Καβάφη), είχαμε αγωνία, όπως ήταν φυσικό, για το κατά πόσο θα γίνονταν αποδεκτές οι μελοποιήσεις του Στέφανου Κορκολή, αλλά και ο τρόπος ερμηνείας μου. Από το πρώτο άκουσμα – ποίημα νιώσαμε τον κόσμο να αγκαλιάζει αυτό το τόσο δύσκολο εγχείρημα με πολύ χειροκρότημα και επευφημίες.
Στο τέλος, δε, αυτής της πρώτης παρουσίασης, ο κόσμος σύσσωμος αναφώνησε: «Επιτέλους ο Καβάφης τραγουδιέται». Αυτό για εμάς ήταν η μεγαλύτερη επιβράβευση. Μετά ήρθε ακόμα μια επιβεβαίωση από τη συναυλία στη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, που μας ώθησε να συνεχίσουμε να παρουσιάζουμε μικρά δείγματα της δουλειάς μας σε συναυλίες, μέχρι που φτάσαμε, πριν από λίγες μέρες, να ερμηνεύσουμε στην ολοκληρωμένη μορφή του το έργο, στο «Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος» με την Ορχήστρα Σύγχρονης Μουσικής της ΕΡΤ και με δύο υπέροχες χορωδίες, τη ΔΕΗ – ΔΕΔΔΗΕ (καλλιτεχνική διεύθυνση Κωστής Κωνσταντάρας) και την Παιδική Χορωδία Δήμου Παπάγου – Χολαργού (καλλιτεχνική διεύθυνση Κατερίνα Μάσκα) υπό τη διεύθυνση του εξαιρετικού μαέστρου Ιωακείμ Μπαλτσαβιά. Εκεί, πλέον, η αποδοχή ξεπέρασε κάθε προσδοκία μας. Το γεγονός ότι σ’ ένα εντελώς άγνωστο μουσικό έργο ο κόσμος ζήτησε τρία encore νομίζω πώς τα λέει όλα.
Πώς θα περιέγραφες τα συναισθήματά σου τη στιγμή που ανέβηκες στη σκηνή για να ερμηνεύσεις ποιήματα του Καβάφη στη γενέτειρά του;
Ανάμεικτα συναισθήματα … Από τη μια μεγάλη αγωνία και ευθύνη, από την άλλη χαρά και συγκίνηση. Η αγάπη του κόσμου απ’ το πρώτο κιόλας κομμάτι έσβησε το άγχος αλλά όχι την ευθύνη. Είναι τεράστια η ευθύνη να ερμηνεύεις τον ποιητικό λόγο ενός τόσο τεράστιου και παγκόσμιου ποιητή.
Ποιος καβαφικός στίχος σε εκφράζει απόλυτα;
Αν και μου είναι πάρα πολύ δύσκολο να επιλέξω, διότι όλα είναι… Καβάφης, μου έρχεται αυθόρμητα ο υπέροχος στίχος «Επέστρεφε συχνά και παίρνε με». Πρόκειται για λέξη, που επινόησε ο ποιητής (καθώς δεν υπάρχει στην ελληνική γραμματική η προστακτική «επέστρεφε» αλλά «επέστρεψε»), με την οποία ζητάει απεγνωσμένα από την αίσθηση να γυρίσει και να ταξιδέψει εκεί ακριβώς εκεί, που θέλει εκείνος. Είναι σαν να χρησιμοποιεί μια δικής του επινόησης «ερωτική» προστακτική. Είναι από τις αγαπημένες μου φράσεις του και θεωρώ ότι πρόκειται για ένα από τα πιο ερωτικά και σύγχρονα ποιήματα που υπάρχουν
Με τον Στέφανο Κορκολή έχετε κλείσει πέντε χρόνια συνεργασίας και έχετε ήδη παρουσιάσει αρκετά projects που έχουν ταξιδεύσει και στο εξωτερικό. Με ποιό τρόπο σε ανακάλυψε;
Η επαγγελματική μουσική μας συνεργασία ξεκίνησε εντελώς τυχαία, όταν είχε έρθει στα Χανιά για μια φιλανθρωπική συναυλία για τον Σύλλογο «Ορίζοντας». Στο πλαίσιο της προώθησης της συναυλίας, έδωσε κάποιες συνεντεύξεις. Σε μια από αυτές, ο δημοσιογράφος Μάνος Σπυριδάκης τον παρακάλεσε, εν αγνοία μου, να με ακούσει. Δύο μέρες μετά, χωρίς να γνωρίζω τίποτα, ο συνεργάτης μου Γιάννης Γιαννακάκης προφανώς είχε κάνει μια «μυστική» συμφωνία με τον δημοσιογράφο, διότι εγώ είχα πάει στο Πνευματικό Κέντρο Χανίων απλά για να παρακολουθήσω μια δεύτερη τηλεοπτική συνέντευξη του Στέφανου Κορκολή.
Αφού τελείωσε η εκπομπή, ο Στέφανος φώναξε: «Πού είναι η φωνή που μου είπατε να ακούσω;». Εγώ αιφνιδιάστηκα όταν μου ζήτησε να του ερμηνεύσω ένα δικό του τραγούδι.
Συγκεκριμένα, μου ζήτησε το «Δεν είσαι εδώ» σε στίχους του Παρασκευά Καρασούλου. Προφανώς ενθουσιάστηκε, διότι αμέσως έδειξε ενδιαφέρον και απευθύνθηκε στους δικούς μου ανθρώπους, με τους οποίους αντάλλαξαν τηλέφωνα και e-mails. Κάπως έτσι ξεκίνησε αυτό το μουσικό ταξίδι, που ούτε κατά διάνοια το είχα σκεφτεί.
Ποιο θεωρείς ότι είναι το ρεπερτόριο που ταιριάζει στο ηχόχρωμα της φωνής σου;
Αν και έχω ερμηνεύσει τραγούδια του μεγάλου μας μουσουργού Μίκη Θεοδωράκη και κατά κάποιο τρόπο έχω ζήσει τη χαρά της «επιτυχίας», αφού και η «Συνάντηση I» και η «Συνάντηση ΙΙ», που είναι δύο διπλά CD, έγιναν χρυσά και μάλιστα σε πολύ δύσκολους καιρούς, η μελοποίηση του Στέφανου Κορκολή στα ποιήματα του Κ.Π. Καβάφη θεωρώ ότι είναι η πρώτη μου δισκογραφική δουλειά και το λέω αυτό γιατί μου δόθηκε η ευκαιρία να κάνω την πρώτη εκτέλεση. Ξεκίνησα με ποίηση και θα συνεχίσω με ποίηση, νομίζω αυτό το ρεπερτόριο ταιριάζει στη φωνή μου και στην ψυχή μου.
Είναι στα σχέδιά σας με τον Στέφανο Κορκολή να συνεχιστεί η συνεργασία σας και σε άλλα projects ή κάποια στιγμή θα ήθελες να ακολουθήσεις σόλο καριέρα;
Προς το παρόν δεν κάνω σκέψεις για άλλου είδους συνεργασίες, διότι αυτό που κάνω τώρα, με καλύπτει πλήρως.
Πώς φαντάζεσαι τη συνέχεια της καλλιτεχνικής σου πορείας μέσα στα επόμενα χρόνια;
Θέλω να ερμηνεύω ποίηση, όπως και τώρα, να ακουμπάω τις ψυχές των ανθρώπων και να με αποδέχεται ο κόσμος γι’ αυτό, που είμαι.
Μπορείς να μοιραστείς μαζί μας το μεγαλύτερο επαγγελματικό σου όνειρο;
Ένα όνειρό μου είναι να ταξιδέψω σε όλο τον κόσμο και να ερμηνεύω, σε πολύ σπουδαίους χώρους και θέατρα, τους Έλληνες ποιητές μας.
Θα παρέκκλινες της πορείας σου δοκιμάζοντας και άλλα μουσικά μονοπάτια; Για παράδειγμα, θα μπορούσαμε να σε δούμε κάποια στιγμή στη Eurovision;
Σαν χαρακτήρας είμαι και στη ζωή μου και στη δουλειά μου πολύ σταθερή και ό,τι κάνω, το κάνω συνειδητοποιημένα. Έχω διαλέξει το δύσκολο μονοπάτι και δεν θα παρέκκλινα ούτε ένα χιλιοστό. Αγαπώ αυτό που έχω επιλέξει και θα συνεχίσω να το υποστηρίζω μέχρι εκεί, που μου το επιτρέπουν οι φωνητικές μου δυνατότητες. Δεν υποβιβάζω τον θεσμό της Eurovision, απλά δεν με αντιπροσωπεύει.
«Η απλότητα είναι συνυφασμένη με την Τέχνη»
Γεννήθηκες και μεγάλωσες στα Χανιά. Αν και δεν προέρχεσαι από καλλιτεχνική οικογένεια, επέλεξες τον δρόμο του τραγουδιού. Τι μουσικά ακούσματα είχες μικρή και πώς οδηγήθηκες σ’ αυτήν την απόφαση;
Είχα την τύχη να γεννηθώ και να μεγαλώσω σ’ ένα πολύ όμορφο νησί με μεγάλη ιστορία. Από μικρή ηλικία έμαθα να αγαπώ τη μουσική. Μπορεί να μην είμαι από μουσική οικογένεια αλλά οι γονείς μου ποτέ δεν στάθηκαν εμπόδιο σ’ αυτό που αγαπούσα και ήθελα. Οι γονείς μου είναι αυτοί που διαμόρφωσαν τα μουσικά μου ακούσματα. Καθώς περνούσαν τα χρόνια, αποφάσισα να ξεκινήσω μαθήματα φωνητικής στο Ωδείο Χανίων με την κυρία Δρακάκη, για να αποκτήσω περισσότερες γνώσεις για τη μουσική και για να καλλιεργήσω τη φωνή μου.
Καλλιτεχνικά μεγαθήρια, όπως ο Θεοδωράκης, ο Πλέσσας, η Φαραντούρη και ο Σπανός, έχουν εκφραστεί με τα κολακευτικότερα σχόλια για τη φωνή σου. Αυτόματα ο πήχης των προσδοκιών προς το πρόσωπό σου αυξάνει. Η σκέψη «πρέπει να ανταποκριθώ στις υψηλές προσδοκίες» είναι κάτι που σε αγχώνει;
Με συγκινούν αφάνταστα τα λόγια τους και με γεμίζουν ευθύνη. Στο μόνο, που μπορώ να ανταποδώσω είναι να τους πω ένα μεγάλο ευχαριστώ και ότι θα παραμείνω συνεπής σ’ αυτή τη μουσική διαδρομή.
Έχεις μια πολύ όμορφη εξωτερική εμφάνιση. Σε έχει βοηθήσει;
Η εξωτερική εμφάνιση παίζει ρόλο σε ό,τι κι αν κάνουμε αλλά μέχρι εκεί. Το σημαντικό είναι η εσωτερική εμφάνιση και το να είσαι αληθινός, να είσαι ο εαυτός σου. Απ’ το λίγο χρονικό διάστημα, που «εκτίθεμαι» στα μάτια του κόσμου, αυτό που με ενδιαφέρει, νιώθω, πως είναι αυτό, που κατά κάποιο τρόπο τους κερδίζει. Θεωρώ πως η απλότητα είναι πλήρως συνυφασμένη με την έννοια της Τέχνης. Άλλωστε η εξωτερική εμφάνιση είναι κάτι υποκειμενικό.
Έχεις δηλώσει ότι εάν δεν γνώριζες τον Στέφανο Κορκολή, θα έμενες στα Χανιά και θα γινόσουν βρεφονηπιοκόμος. Η αγάπη προς τα παιδιά θα μπορούσε πλέον να πάρει καλλιτεχνική μορφή; Για παράδειγμα ένα παιδικό cd με τη φωνή σου είναι στη σκέψη σου;
Είναι υπέροχη η ιδέα σας και θα το έκανα με πολύ μεγάλη χαρά γιατί λατρεύω τα παιδιά. Μάλιστα στις σκέψεις μας με τον Στέφανο είναι ένα CD με παιδικά τραγούδια, το οποίο θέλουμε να το προσφέρουμε ως δώρο στον σύλλογο «Ελπίδα».