Η φυσικοθεραπεία θεωρείται μια συντηρητική θεραπευτική μέθοδος η οποία, χρησιμοποιώντας φυσικές μεθόδους και μέσα, στοχεύει στην πρόληψη ή αποθεραπεία κακώσεων ή παθήσεων σε ένα ευρύτατο φάσμα των ιατρικών ειδικοτήτων. Εστιάζει την προσπάθειά της κυρίως στην ανακούφιση απο τον πόνο, την επούλωση και την αποκατάσταση της κινητικής λειτουργίας του οργανισμού, την προσαρμογή του αρρώστου σε δυσλειτουργίες που προκύπτουν μετά από μερική ανάρρωση, αλλά και την εκπαίδευση και εφαρμογή εργονομικών κανόνων στην κινητική συμπεριφορά του.
Η φυσικοθεραπεία, νέα σχετικά επιστήμη με πολύ παλιές όμως καταβολές, πριν από λίγες μόλις δεκαετίες ασκούνταν εμπειρικά. Στη σύγχρονη εποχή, άφθονες μελέτες εδραίωσαν την τεκμηριωμένη γνώση στην εφαρμογή των θεραπειών, συχνά επιβεβαιώνοντας την αποτελεσματικότητά τους ή ακυρώνοντας μεθόδους που άλλοτε θεωρούνταν αυθαίρετα αποτελεσματικές.
Τα φυσικά μέσα που χρησιμοποιούνται (κίνηση, θερμότητα, ηλεκτρισμός, νερό, χειρισμοί κ.λπ.) της προσδίδουν την ιδιαιτερότητά της. Γνωστή από την αρχαιότητα η θεραπευτική δράση των μέσων αυτών, απετέλεσε το πρώτο περιεχόμενο της ιατρικής επιστήμης. Η αξιοποίησή τους από τη σύγχρονη κλασική ιατρική και η ένταξή τους σε μια ενιαία ομάδα, οργανώθηκε στο πλαίσιο της φυσικοθεραπείας. Η χρήση άλλων μεθόδων (χρήση φαρμακολογικών ή χημικών ουσιών, βότανα κ.λπ.) ΔΕΝ είναι φυσικοθεραπεία και δεν υπάγεται στην τεκμηριωμένη φυσικοθεραπευτική δράση. Σημειώνεται εδώ ότι οι όροι «φυσικοθεραπεία», «φυσιοθεραπεία» και «φυσική θεραπεία» είναι ταυτόσημοι.
Ο φυσικοθεραπευτής, εξειδικευμένος στην αντιμετώπιση μιας ποικιλίας παθήσεων που εκτείνονται σε όλο σχεδόν το φάσμα των ιατρικών ειδικοτήτων, σε στενή συνεργασία με τον θεράποντα ιατρό, θα σχεδιάσει το φυσικοθεραπευτικό πρόγραμμα, αφού προηγουμένως αξιολογήσει και μετρήσει τις δυσλειτουργίες που υπάρχουν. Το πρόγραμμα αυτό είναι ατομικό παρότι υπακούει στους γενικούς θεραπευτικούς κανόνες. Οι σκοποί και οι στόχοι της φυσικοθεραπευτικής αγωγής απαρτιώνουν και εξειδικεύουν τη σύνθεσή του.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της φυσικοθεραπείας;
– Η χρήση φυσικών θεραπευτικών μέσων.
– Οι συνεδρίες. Η φυσική θεραπεία συνήθως επαναλαμβάνεται ημερησίως ή παρ' ημέρα. Σε χρόνιες παθήσεις, η σειρά των συνεδριών μπορεί να επαναλαμβάνετσι 2 – 3 φορές ετησίως.
– Η διάρκεια. Τα βέλτιστα αποτελέσματα δεν εμφανίζονται άμεσα ή με μία μόνο επίσκεψη. Συνήθως απαιτείται κάποιος χρόνος ο οποίος εξαρτάται από τη φύση της πάθησης που θεραπεύεται. Συνεχής φυσικοθεραπευτική υποστήριξη, σε ετήσια ενίοτε βάση, είναι απαραίτητη σε ορισμένες καταστάσεις (π.χ. μηχανική υποστήριξη της αναπνοής κ.λπ.).
– Η εξατομίκευση. Κάθε ασθενής έχει τις ιδικές του φυσικές ανοχές, σωματότυπο, επίπεδο δραστηριότητας και φυσικά ανταπόκριση ή/και συμμετοχή στη θεραπευτική προσπάθεια.
– Η ασφάλεια. Η φυσικοθεραπεία είναι ακίνδυνη μέθοδος. Εφόσον ληφθούν στοιχειώδη μέτρα για τις αντενδείξεις της, που είναι λιγοστές, οι παρενέργειες ή οι επιπλοκές είναι εξαιρετικά σπάνιες και κατά τεκμήριο εύκολα απευκταίες.
Πόσο αποτελεσματική είναι η φυσικοθεραπεία;
Εξαιρετικά αποτελεσματική έως ζωτικής σημασίας σε ορισμένες περιπτώσεις. Σπανιότερα, η επίδρασή της μπορεί να είναι παροδική ή ελάχιστα αποδοτική. Στις περισσότερες περιπτώσεις πρέπει να επανασχεδιάζεται η θεραπευτική προσέγγιση ή να αναθεωρείται η ένδειξη για παραπομπή.
Bασίλης Μουζάκης
Φυσικοθεραπευτής