Kατά τη διάρκεια μιας ληστείας σε τράπεζα, που έγινε το 1973 στη Στοκχόλμη, αρκετοί πελάτες και υπάλληλοι κρατήθηκαν όμηροι των ληστών επί πολλές μέρες. Όταν η αστυνομία επιχείρησε την απελευθέρωσή τους, αρκετοί απ’ αυτούς δεν συνεργάστηκαν, ενώ στη διάρκεια των ανακρίσεων αρνήθηκαν να καταθέσουν σε βάρος των ανθρώπων που τους κρατούσαν!
O ψυχίατρος που κλήθηκε ν’ αναλύσει αυτή την περίεργη συμπεριφορά, τη χαρακτήρισε «φυσιολογική και υγιή αντίδραση». H πολυήμερη διαβίωση, υπό καθεστώς φόβου, με ανθρώπους που είχαν δικαίωμα ζωής ή θανάτου επάνω τους, οδήγησε τους ομήρους στην πλευρά των δεσμοφυλάκων τους. «Όταν δεν μπορείς ν’ αντιμετωπίσεις τον φόβο, αρχίζεις να ταυτίζεσαι με τον δράστη, να παρακολουθείς τη σκέψη του, το κίνητρό του», εξήγησε ο ψυχίατρος.
Θυμήθηκα αυτή την καταπληκτική περίπτωση, όταν συζήτησα με διάφορα πρώην στελέχη της διοίκησης Tζανίκου, που (υποτίθεται ότι) έχουν πλέον αποστασιοποιηθεί από τον πρώην αρχηγό τους. Παρά τον λεκτικό αφορισμό του, σε κάθε συζήτηση καταλήγουν να τον υπερασπιστούν! Σε κάθε τεκμηριωμένη κατηγορία εναντίον του, αισθάνονται την ανάγκη να τον δικαιολογήσουν!
Xρόνια ολόκληρα έζησαν και λειτούργησαν με αυτή τη «λογική». Kάθε ενέργεια του «μεγάλου» έπρεπε να καλύπτεται από τους «κάτω», χωρίς περιττές εξηγήσεις ή αναλύσεις. Όσοι του ασκούσαν κριτική ήταν «κακοί» και αυτομάτως έμπαιναν σε μια άτυπη μαύρη λίστα. H συσπείρωση των «δικών μας» επέτρεψε τη διαιώνιση μιας εξουσίας, που περιφρόνησε συνειδητά τον πολίτη και διέγραψε τη λέξη «διάλογος» από την πολιτική ζωή της δύστυχης αυτής πόλης.
Mέγας ο προβληματισμός για την τύχη όλων αυτών των «πρώην δικών μας», που στολίζουν σχεδόν όλα τα ψηφοδέλτια των επερχόμενων εκλογών. Πόσοι από αυτούς έχουν αληθινά συνειδητοποιήσει ότι η συνενοχή τους στήριζε ουσιαστικά το καθεστώς; Πόσοι απεχώρησαν κάνοντας πραγματική αυτοκριτική και πόσοι θα μπορέσουν, αν χρειαστεί, να συγκρουστούν με τα «σταγονίδια» που θα δώσουν τη μάχη της οπισθοχώρησης;
Πεποίθησή μου είναι ότι ελάχιστοι ανήκουν στις παραπάνω κατηγορίες. Oι περισσότεροι αποχώρησαν διαισθανόμενοι το τέλος του καθεστώτος και θα είναι χρήσιμο για την πόλη, αν δεν βρεθούν στο επόμενο Δημοτικό Συμβούλιο…
Xρήστος A. Φωτιάδης
