Στις μέρες μας, η πολυπλοκότητα των εξελίξεων και η σκόπιμη σύγχυση που διαχέεται σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο καθιστά τον αμοραλισμό μέρος της ζωής των λαών και άρα, λίγο πολύ, αποδεκτό κοινωνικό φαινόμενο. Ο αμοραλισμός, όπου επικρατήσει, είναι η μητέρα πολλών κακών. Είναι η ρίζα του δένδρου το οποίο παράγει τον λαϊκισμό, τον παραγοντισμό, την εξαγορά συνειδήσεων και γενικότερα την αναξιοκρατία. Δεν μπορεί, για παράδειγμα, η συνείδηση ενός δημοσίου παράγοντα να εξαγορασθεί, αν πρώτα ο ίδιος δεν έχει εκπέσει ηθικά. Δεν μπορεί ένας υπάλληλος του Δημοσίου να δεχθεί χρηματισμό (λάδωμα), αν πρώτα δεν διαπιστώσει ότι αυτή η αθλιότητα είναι διαδεδομένη, δηλαδή το ίδιο κάνουν και οι άλλοι. Δεν είναι ηθικά δυνατόν να αναπαράγεται η μετριότητα στη Δημόσια Ιεραρχία (Διοίκηση) και να καταλαμβάνονται καίριες θέσεις από αριβίστες και συχνά ανεπαρκείς, αν πρώτα δεν έχει επέλθει αμοραλιστική νοοτροπία σε αυτούς που κάνουν τις επιλογές.
Αποτέλεσμα αυτών των καταστάσεων είναι το τέρας του αμοραλισμού να προσλαμβάνει μεγάλες διαστάσεις και να δημιουργούνται συμπαιγνιακοί μηχανισμοί άμυνας, ώστε η απόδειξη να γίνεται εξαιρετικά δύσκολη έως αδύνατη. (Ίσως και επικίνδυνη).
Ο αμοραλισμός συντηρείται και γιγαντώνεται από πολιτικές σκοπιμότητες, οι οποίες υιοθετούν λαϊκίστικές συμπεριφορές. Όσο έντονες είναι οι ταξικές διαφοροποιήσεις και τα σύνδρομα ανασφάλειας του πολίτη, τόσο πιο ευτυχείς μπορεί να γίνουν οι στόχοι και οι σκοπιμότητες των πολιτικών. Στις εκλογικές αναμετρήσεις για το ποιοι θα μπούνε, ή όχι, στο κοινοβούλιο, ο αμοραλισμός μεγάλης μερίδας των πολιτών, (βλέπε ατομικισμός) οδηγεί σε επιλογές ιδιοτέλειας, δηλαδή ποιο κόμμα είναι εκείνο που θα συνεχίσει να υπηρετεί την αδιαφάνεια και την ωφελιμιστική διαπλοκή.
Από την άλλη άκρη του νήματος, όσο πιο πολύ οι λαϊκιστές διαπρέπουν στη χειραγώγηση της κοινής γνώμης (Social Manipulation) τόσο πιο καλύτερα εμπεδώνονται καταστάσεις πολιτικού και κοινωνικού αμοραλισμού.
Από ένα σημείο και μετά, σε κοινωνίες όπου σχεδόν τα πάντα αμφισβητούνται, όπου η ιδιοτέλεια και η υποκρισία περισσεύουν, παρατηρείται σταδιακή εξασθένηση της κοινωνικής αλληλεγγύης.
Ατονεί και χάνεται η όποια ουσιαστική ιδεολογική πάλη. Μένει όμως μια επίπλαστη ιδεολογική αντιπαλότητα, η οποία συχνά δείχνει να είναι και σκληρή, για να εξυπηρετούνται καλύτερα οι ανάγκες της τηλεόρασης και μέσω αυτής, να «ενημερώνεται» ο λαός για την κοινωνική πρόνοια και τις υπόλοιπες ευαισθησίες που έχουν οι δημοσιογράφοι και η πολιτεία για τους πολίτες.
Στη συνείδηση μεγάλης μερίδας πολιτών, οι πολιτικοί και το σύστημα, παρ’ όλα αυτά, φαίνονται χρεοκοπημένα. Οι σχέσεις τού μέσου πολίτη με τη δημόσια διοίκηση γίνεται σχέση αγάπης και μίσους. Το τίμημα αυτής της διαταραχής, δυσαρμονίας αν θέλετε, το πληρώνουν κυρίως οι ανίσχυροι. Η καλή πίστη, που είναι η πεμπτουσία στις συναλλαγές ανάμεσα στον πολίτη και στη Δημόσια Διοίκηση, πάσχει σοβαρά, με τα γνωστά σε όλους προβλήματα. Συμπερασματικά, πρέπει να πούμε ότι η αληθινή δημοκρατία δεν μπορεί να ζήσει επί μακρόν, εκεί που δεν υπάρχει ήθος. Τα δύο είναι συγκοινωνούντα δοχεία. Χωρίς ήθος, η δημοκρατία είναι περιτύλιγμα πολυτελείας, ενώ το περιεχόμενο βρίσκεται σε διαδικασία σήψης. Σύμφωνα με τον Καντ, ακόμα και οι πιο τυχεροί στη ζωή, δεν μπορεί να είναι ευτυχείς σε κοινωνία διαφθοράς. Σε κράτη στα οποία η πολιτική και η κοινωνική ζωή δεν έχει διαφθαρεί, δεν επιτρέπουν στους πολίτες να ζούνε ως αργόσχολοι ευγενείς. Αλλά ούτε αφήνουν την αλαζονεία των νεόπλουτων να περιφρονεί τους τίμιους πολίτες.
Σε κοινωνίες βαθιάς κοινωνικό-πολιτικής παρακμής και πώρωσης μερίδας των πολιτών είναι τουλάχιστο ρομαντικό να πιστεύει κανείς ότι αυτές οι καταστάσεις αυτοδιορθώνονται από μόνες τους. Υπάρχουν παραδείγματα στην ιστορία ότι σε αυτές τις περιπτώσεις χρειάστηκε να επισυμβούν συνταρακτικά γεγονότα (π.χ. πόλεμος, μεγάλη φυσική καταστροφή) για να αφυπνιστεί η συλλογική συνείδηση.
Είναι αυτή η καλύτερη λύση;
*Καθηγητής Αγγλικών – Κοινωνιολόγος, κάτοικος Νέας Πεντέλης και υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος
