Έχουμε ξαναγράψει για το παραπάνω θέμα, αλλά επειδή πιστεύω πως το αγαθό της αληθινής ελευθερίας είναι στο τόπο μας παρεξηγημένο, χρήσιμο είναι να επανέλθουμε. Από την αρχή πρέπει να πούμε πως αληθινή ελευθερία χωρίς κοινωνικούς κανόνες (νόμοι, εθιμικό δίκαιο) που να εφαρμόζονται, δεν υπάρχει. Η ελευθερία σταδιακά, μα σίγουρα, διολισθαίνει και μεταβάλλεται σε ελευθεριότητα. Καλό παράδειγμα είναι αμετροέπεια και ο μαξιμαλισμός του συνδικαλισμού που ανατρέπει κοινωνικές -εργασιακές ισορροπίες στο βαθμό που βλέπουμε συχνά- πυκνά μειοψηφίες να επιβάλλουν απόψεις και θέσεις με την αμετροέπεια και την αυθαιρεσία. Με την προσχηματική επίκληση της Δημοκρατίας, πάντα κατά το δοκούν, στα πανεπιστήμια και στους χώρους εργασίας, με πρωτομάστορες στο είδος, τις θρυλικές ΔΕΚΟ, προκάλεσαν στο τόπο, επιεικώς, ζημιά. Ο George B. Shaw για τη δημοκρατία είπε το εξής αμίμητο: «Η Δημοκρατία είναι το πολίτευμα που μας εξασφαλίζει πως δεν πρόκειται να κυβερνηθούμε από άτομα καλύτερα από εκείνα που μας αξίζουν…».
Γράφει ο κοινωνιολόγος Γιώργος Σταυράκης
Πολύ απλά υπονοεί ότι ανάλογες με το πολιτισμικό επίπεδο κάθε λαού είναι και οι κυβερνήτες του. Οι πολιτικοί είναι η αντανάκλαση, η σκιά αν θέλετε, της πολιτικής ωριμότητας ενός λαού. Αν δεχθούμε ότι η ελευθερία χωρίς κοινωνικούς κανόνες, δημόσια τάξη, κοινωνική ευπρέπεια στις διανθρώπινες σχέσεις μας δεν υπάρχουν στο βαθμό που πρέπει, τότε που βρίσκεται η ελευθερία; Όταν το πολιτικό σύστημα και η δικαιοσύνη καθόλου δεν φημίζονται για το εφαρμοσμένο κοινωνικό έργο που παράγουν, τι είδους ελευθερία πρέπει να νιώθει ο πολίτης;
Η σωστή ανατροφή και η παιδεία μας φοβούμαι πως πάσχει, και πάσχει σοβαρά, στη διαμόρφωση σωστά κοινωνικών ατόμων που να γνωρίζουν πως η ελευθερία του ενός ξεκινάει από την ελευθερία του άλλου. Εκεί που οι πολίτες δεν διαθέτουν παιδεία ούτε προσαρμοστική διάθεση είναι δύσκολο να προσβλέπουμε σε δίκαιη και ευνομούμενη πολιτεία. Όταν το πολιτικό σύστημα «μαθαίνει» τους πολίτες στην καταστρατήγηση των νόμων (π.χ. φοροδιαφυγή, αυθαίρετη δόμηση κ.ά.) αφήνοντας μεγάλα χρονικά διαστήματα για τη δημιουργία κακού προηγούμενου, πώς θα σταματήσεις εκείνον που χτίζει αυθαίρετο δίπλα στο κύμα αφού γνωρίζει πως το ίδιο κάνουν και χιλιάδες συμπολίτες του. Πόσο ελεύθεροι νιώθουν οι φοιτητές στα ελληνικά ανώτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα όταν μειοψηφίες φοιτητών – τραμπούκων τους εμποδίζουν να παρακολουθήσουν τα μαθήματά τους.
Ή, αν θέλετε, πόσο καλά οι καθηγητές μπορούν να κάνουν το μάθημά τους όταν νιώθουν πτοημένοι από το φόβο να τους κλείσουν στο γραφείο τους και να χρειάζονται άδεια από τους φοιτητές για να πάνε στην τουαλέτα. Ύστερα μας προέκυψαν οι καταλήψεις σχολείων και άλλων δημοσίων κτιρίων από αντικοινωνικά άτομα, ένα φαινόμενο άγνωστο σε πολιτισμένες χώρες του δυτικού κόσμου. Μικρές ομάδες παιδιών 15 και 18 χρόνων θεωρούν τις καταλήψεις των σχολείων μέρος από την εκπαιδευτική ζωή τους, χωρίς το σύστημα να αντιδρά στο βαθμό που οφείλει, φοβισμένο και αυτό από αόρατες δυνάμεις…
Με την κατάχρηση της ελευθερίας του άλλου, του συμπολίτη ο ίδιος ο άνθρωπος γίνεται αυτο-αιτία (suicausa) για τη δική του μιζέρια και κατ’ επέκταση του κοινωνικού συνόλου που είναι ενταγμένος να ζήσει με δικαιώματα αλλά, και υποχρεώσεις. Ανελεύθεροι πολίτες ξεχνούν τις υποχρεώσεις και εστιάζουν μόνο στα δικαιώματα.
Πάντα στις πράξεις των ανθρώπων απαιτείται μια αξία, ένας ευγενής σκοπός για την επιλογή μιας άλλης πράξης. Ελευθερία χωρίς αξίες είναι μια αμοραλιστική αυταπάτη που εύκολα εξελίσσεται σε ελευθεριότητα, πράγμα που λίγο – πολύ βιώνουμε ως λαός στις μέρες μας. Τότε η καταχρηστική και η αυθαίρετη ελευθερία των ολίγων γίνεται τυραννία για τους πολλούς. Και όπως έγραφε ο αείμνηστος Παύλος Μπακογιάννης: Ζητάμε δημοκρατία για τον εαυτό μας αλλά δεν διστάζουμε να κάνουμε αντιδημοκρατικές ενέργειες σε βάρος των άλλων. Όταν οι κοινωνικές ισορροπίες (social equilibrium) εξασθενούν και χάνονται, όταν ο ατομικισμός γίνεται κυρίαρχο κοινωνικό καθεστώς, κανένας δεν μπορεί να είναι αληθινά ευτυχής. Πλούσιος ή φτωχός.
