Δεκάδες είναι οι ταινίες, που έχουν γυριστεί με θέμα τα Πάθη του Χριστού, οι περισσότερες των οποίων προβάλλονταν στη χώρα μας, ειδικά στις αρχές και μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα, με τίτλους καθαρά θρησκευτικούς (Αγαπάτε Αλλήλους, Τα Άγια Πάθη, Το Θείο Δράμα, Τα Πάθη του Χριστού, κ.ά), όπως και άλλες τόσες των οποίων οι υποθέσεις διαδραματίζονται με φόντο τις τελευταίες ημέρες της ζωής Του. Με αφορμή τη Μεγάλη Βδομάδα, επιλέξαμε να παρουσιάσουμε ένα μικρό αφιέρωμα με δώδεκα ταινίες.
Η πρώτη που καταπιάστηκε με το θέμα ήταν η σπονδυλωτή «Μισαλλοδοξία» (1916) του Ντέιβιντ Γουόρκ Γκρίφιθ, της οποίας το δεύτερο μέρος ήταν εμπνευσμένο από τη Σταύρωση του Κυρίου. Υπήρξε κολοσσιαία και στάθηκε αφορμή για τις μεγάλες εταιρίες του Χόλιγουντ, που αναπτύσσονταν τότε, να αρχίσουν τα γυρίσματα παρόμοιων και πολυδάπανων ταινιών σε μια προσπάθεια να κερδίσουν το κοινό.
Μεσολαβεί μια μεγάλη περίοδος με ιστορικές και θρησκευτικές ταινίες, οι οποίες όμως αναφέρονται στην Παλαιά Διαθήκη και το 1953 η Fox εγκαινιάζει το σύστημα προβολής Σινεμασκόπ με την ταινία «Ο Χιτών» του Χένρι Κόστερ, η οποία διαδραματίζεται την περίοδο της Σταύρωσης του Κυρίου, οπότε ένας Εκατόνταρχος του ρωμαϊκού στρατού, μετανιώνει και γίνεται χριστιανός.
Στη συνέχεια, το 1959, ο Γουϊλιαμ Γουάιλερ γυρίζει το «Μπεν Χουρ». Αξέχαστη και μεγαλειώδης παραγωγή, που είναι γυρισμένη εξ ολοκλήρου στα στούντιο της Τσινετσιτά στην Ιταλία, δικαιολογεί απόλυτα το ρεκόρ των 11 Όσκαρ που είχε κερδίσει.
Το 1961 ο Νίκολας Ρέι σκηνοθετεί την επική ταινία με τίτλο «Βασιλεύς των Βασιλέων», που καλύπτει τη ζωή του Ιησού από την ημέρα της Γέννησης μέχρι και την Ανάσταση. Αφηγητής, είναι ο Όρσον Γουέλες πάνω σε σενάριο που έχει γράψει ο συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας Ρέι Μπράντμπερι.
Μεγαλειώδης, ήταν και η ταινία «Βαραββάς» (1962), του Ρίτσαρντ Φλάισερ, η οποία ξεκινά με τη Σταύρωση που είναι πολύ υποβλητική. Σ’ αυτό συμβάλλουν αφ’ ενός η πραγματική ολική έκλειψη του ηλίου της 15ης Φεβρουαρίου 1961, κατά τη Σταύρωση του Χριστού (η οποία πολυδιαφημίστηκε) και αφ’ ετέρου η μουσική που συνοδεύει τη σκηνή και η οποία βασίζεται σε φωνές χορωδίας.
Η ταινία, που ανέτρεψε τα καθιερωμένα γύρω από τον τρόπο που αντιμετωπιζόταν το Θείο δράμα, ήταν το «Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον» (1964) του Πιέρ Πάολο Παζολίνι με ερασιτέχνες ηθοποιούς και σε φυσικά ντεκόρ του ιταλικού νότου και με κοστούμια ηθοποιών από λινάτσα και φτηνά υφάσματα. Μπροστά στην οπτική του Παζολίνι, όλες οι άλλες απεικονίσεις του Ιησού στο σινεμά, θυμίζουν γλυκερά, ρομαντικά δράματα.
Ένα χρόνο αργότερα, το 1965, ο Τζορτζ Στίβενς γυρίζει το «Η μεγαλύτερη ιστορία του κόσμου» επιλέγοντας για το ρόλο του Ιησού μια μεγάλη τραγική φυσιογνωμία του ευρωπαϊκού κινηματογράφου, τον σουηδό Μαξ Φον Σίντοφ, πρωταγωνιστή των ταινιών του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν. Παρά τη συγκλονιστικά ανθρώπινη ερμηνεία του Σίντοφ και την εκπληκτική φωτογραφία της ταινίας, η ταινία έπιασε πάτο στα ταμεία.
Το 1973 ο Νόρμαν Τζούισον, γυρίζει το θεατρικό μιούζικαλ του Τιμ Ράις και του Άντριου Λόιντ Γουέμπερ «Ιησούς Χριστός Υπέρλαμπρο Άστρο» σε φυσικό περιβάλλον. Τεχνικολόρ ταινία, στην οποία βιώνουμε το Θείο Δράμα μέσα από τις προσωπικές σχέσεις των μελών ενός θιάσου, που ταξιδεύει στην έρημο Σινά για να αναπαραστήσει τα Πάθη του Ιησού. Πολύ ελκυστική για τη νεολαία της εποχής («τα παιδιά των λουλουδιών»), τόσο με τη μουσική, όσο και με τις ερμηνείες των ηθοποιών του Μπρόντγουεϊ.
Το 1976 έχουμε άλλη μια ανατρεπτική ταινία. «Η Εβδομάς των Παθών» σε σκηνοθεσία Μάικλ Κάμπους, αναφέρεται σε μια ομάδα ανθρώπων που αποκαλούν τους εαυτούς τους Ζηλωτές, οι οποίοι σκηνοθετούν τη Σταύρωση του Χριστού, αφού προηγουμένως του έχουν δώσει κάποιο φάρμακο για να φαίνεται νεκρός. Στη συνέχεια ανοίγουν τον τάφο του και διαδίδουν ότι αναστήθηκε, ώστε να δημιουργήσουν μια νέα πίστη στους απελπισμένους της εποχής εκείνης.
Ο Φράνκο Τζεφιρέλι αργότερα, γυρίζει άλλη μια επική ταινία, με τίτλο «Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ» (1977), με πρωταγωνιστή άλλον έναν γοητευτικό ηθοποιό στο ρόλο του Ιησού, τον Ρόμπερτ Πάουελ και τους Πίτερ Ουστίνοφ, Πίτερ Ο’ Τουλ, Ολίβια Χάσεϊ και άλλους.
Έτσι φτάνουμε στο 1988, οπότε ο Μάρτιν Σκορτσέζε γυρίζει τον «Τελευταίο πειρασμό» βασισμένο στο βιβλίο του Νίκου Καζαντζάκη. Στο ρόλο του Ιησού ο Γουϊλιαμ Ντεφόε και του Ιούδα ο γνωστός μας Χάρβεϊ Καϊτέλ.
Δεν θα μπορούσαμε να τελειώσουμε αυτό το μικρό αφιέρωμα, εάν δεν αναφερόμαστε και στα «Πάθη του Χριστού» (2004) του Μελ Γκίμπσον. Μια ανατρεπτική ταινία, από την άποψη ότι η ιστορία των «12 τελευταίων ωρών του Χριστού» δεν αποδίδεται με τη «θρησκευτικότητα», που είχαμε συνηθίσει. Είναι μια ωμή ταινία με σαδιστικές τάσεις, ενώ πρωτοτυπία της είναι το γεγονός ότι οι ηθοποιοί μιλούν Αραμαϊκά και Λατινικά.
ΑΓΓΕΛΟΣ ΠΟΛΥΔΩΡΟΣ
