Γ’ Κεφάλαιο
Εισαγωγή
Ενότητα έναντι αυτάρκειας στην πόλη
Η σταθερότητα του θεσμικού πλαισίου
Η τήρηση των νόμων
Ατομική ιδιότητα, κοινή χρήση
Τα μέρη της πόλης
Διαφάνεια και λογοδοσία
Δημόσια έσοδα και δημόσιες δαπάνες
Η ισότητα των περιουσιών
Οικονομική πολιτική
Το μέγεθος του πληθυσμού
Η σύνθεση του πληθυσμού
Περιουσία και πληθυσμός
Το μακροοικονομικό υπόδειγμα για την ευδαιμονία της πόλης
Μεταβολές στην εδαφική έκταση
Μεταβολές στον πληθυσμό
Το κράτος της ευημερίας
Γ’ Κεφάλαιο Παράρτημα
Σχόλια
Δ’ Κεφάλαιο
Οικονομική δικαιοσύνη
Εισαγωγή
Η θεωρία διανομής (διανεμητικό δίκαιο)
Η θεωρία αποζημιώσεων (διορθωτικό δίκαιο)
Η θεωρία τιμών (ανταποδοτικό δίκαιο)
Σχόλια
Παράρτημα Δ’ Κεφαλαίου
Ε’ Κεφάλαιο Σύνοψη
ΕΠΙΛΟΓΟΣ – Η ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ
Ανακεφαλαιώνεται στο βιβλίο αυτό και τονίζεται μια συστηματική και αναλυτική παρουσίαση των οικονομικών ιδεών και θεωριών του Αριστοτέλη.
Ο μεγάλος φιλόσοφος διετύπωσε οικονομικές ιδέες και θεωρίες που παραμένουν επίκαιρες και σημαντικές, παρότι έχουν παρέλθει 24 αιώνες από την εποχή που διατυπώθηκαν.
Ο άριστος βίος, η οριακή χρησιμότητα, το κράτος ευημερίας, η διαφάνεια και ο απολογισμός στη διαχείριση του δημοσίου χρήματος, το μέγεθος του πληθυσμού και η σχέση του με την εδαφική έκταση της χώρας, που αποτελούν και σήμερα ιδιαιτέρως σημαντικά ζητήματα. Η παρουσίαση της Πολιτικής Οικονομίας του Αριστοτέλη γίνεται με όρους οικείους και συνεπώς κατανοητούς από τον σημερινό αναγνώστη.
ΣΤ’ Κεφάλαιο
ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ και ΛΟΓΟΔΟΣΙΑ
Μεταξύ άλλων σημειώνεται:
Η κατάχρηση του δημόσιου χρήματος δεν είναι βέβαια φαινόμενο των σύγχρονων κοινωνιών αλλά διαχρονικό.
Για το θέμα αυτό ο Αριστοτέλης γράφει:
«Προς απόδειξη τού ότι δεν κλέβονται τα δημόσια χρήματα, η παράδοσή τους πρέπει να γίνεται επί παρουσία όλων των πολιτών, επίσης δε να κατατίθενται αντίγραφα των λογαριασμών χωριστά κατά φατρίες ή και λόχους και φυλές…»
Και πάλι στα «Πολιτικά» ο Αριστοτέλης επαναλαμβάνει την ανάγκη να υπάρχει διαφάνεια και λογοδοσία, προσθέτοντας όμως ότι ο έλεγχος να γίνεται από ανεξάρτητη αρχή.
«Επειδή όμως μερικές αρχές (ενν. άρχοντες) μολονότι βεβαίως όχι όλες διαχειρίζονται πολλά χρήματα του δημοσίου ταμείου, είναι αναγκαίο να υπάρχει κάποια άλλη αρχή διαφορετική από τις προηγούμενες, η οποία θα αναλάβει τον έλεγχο των λογαριασμών και θα ζητάει λογοδοσία, ενώ η ίδια δεν θα διαχειρίζεται τίποτα άλλο».
Στα πιο πάνω αποσπάσματα φαίνεται σαφώς ότι ο Αριστοτέλης γράφει για δύο ζητήματα που αφορούν την σύγχρονη δημόσια οικονομία, ήτοι την ανάγκη διαφάνειας και λογοδοσίας και στη ανάγκη ανεξάρτητης ελεγκτικής αρχής.
Στο κεφάλαιο «Το κράτος της ευημερίας» γράφει… «Αλλά η πόλη θέλει να αποτελείται από πολίτες όσο το δυνατόν περισσότερο ίσους και όμοιους μεταξύ τους και αυτό προπάντων συμβαίνει όταν οι πολίτες ανήκουν στη μέση τάξη».
Γράφει επίσης ο Αριστοτέλης:
«Καθίσταται άρα φανερό ότι και η άριστη πολιτική κοινωνία είναι εκείνη, που στηρίζεται στους πολίτες της μέσης τάξης και ότι είναι δυνατόν να πολιτεύονται καλά οι τέτοιας λογής πόλεις στις οποίες η μέση τάξη των πολιτών είναι το πολυπληθέστερο και ισχυρότερο μέρος της πόλεώς τους, προπάντων όταν είναι ισχυρότερο και από τα δύο άλλα μέρη».
Στα πιο πάνω αποσπάσματα ο Αριστοτέλης λέει ότι η πόλη είναι άριστη όταν έχει πολυπληθή και ισχυρή μεσαία τάξη αλλά δεν ορίζει τι είναι άριστη πολιτική κοινωνία.
Είναι λοιπόν φανερό ότι κατ’ ανάγκη άριστο πολίτευμα είναι εκείνη η τάξη (των πολιτικών πραγμάτων) σύμφωνα με την οποία ο οποιοσδήποτε μπορεί να περνάει καλύτερα και να διάγει βίο μακάριο (ευτυχισμένο).
Βαγγέλης Θεμ. Λαμπρινίδης
