Κατερίνα Βαρδακαστάνη: «Πάθος & δημιουργία στην τέχνη είναι σχεδόν συνώνυμες έννοιες»

Συνέντευξη Μαρία Πανάγου

Η Αμαρυσία συνάντησε την ηθοποιό Κατερίνα Βαρδακαστάνη με αφορμή το έργο «Δανάη» του Γρηγόρη Χαλιακόπουλου, που ανεβαίνει στη Θεατρική σκηνή του Πολυχώρου Εκστάν. Μιλήσαμε για πολλά, κυρίως όμως για την αξέχαστη Δανάη Στρατηγοπούλου την οποία υποδύεται μέσα από μια μουσικοθεατρική παράσταση, όπου κυριαρχούν τα σημαντικότερα γεγονότα της ζωής της. Στην πρεμιέρα θα τιμηθεί η κόρη της, η καταξιωμένη τραγουδίστρια Λήδα Χαλκιαδάκη για την προσφορά της στο ποιοτικό τραγούδι. Η παράσταση πραγματοποιείται υπό την αιγίδα της Πρεσβείας της Χιλής.

Γιατί επιλέξατε τη Δανάη, ειδικά αυτή την εποχή;

Είναι ένας συνδυασμός συγκυριών. Η πρώτη είναι ότι ανέκαθεν λάτρευα αυτή τη γυναίκα. Και τι δεν είχε ζήσει στον αιώνα της! Πόλεμο, αντίσταση, τραγούδι, δημοσιογραφία, έρωτα, ποίηση, ταξίδια, μόρφωση. Σχεδόν τα πάντα γεύθηκε, από αυτά που αναβαθμίζουν την ύπαρξη και προσθέτουν επιπλέον πρεστίζ στην προσωπικότητα ενός ανθρώπου. Η δεύτερη συγκυρία έχει να κάνει με την τιμητική απονομή του μεταλλίου “Orden – Libertador O’ Higgins” στις 7 Μαΐου 1998, πριν από είκοσι χρόνια, από το επίσημο κράτος της Χιλής στην εδώ ομώνυμη Πρεσβεία του, για τη μεγάλη προσφορά της στη σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών: της Ελλάδας και της Χιλής. Το παράσημο αυτό απονέμεται σε διεθνείς προσωπικότητες που έχουν διακριθεί στον πολιτικό, καλλιτεχνικό και ακαδημαϊκό χώρο. Συνεπώς η παράσταση αποτελεί και μια υπενθύμιση του έργου, της πολυσχιδούς αυτής προσωπικότητας.

Ταξίδι στο παρελθόν λοιπόν;

Ναι, σ’ ένα παρελθόν που θα το ζήλευε το παρόν και θα διδασκόταν το μέλλον. Όταν συζήτησα πριν από ένα περίπου χρόνο με τον Γρηγόρη Χαλιακόπουλο για την αγάπη που τρέφω γι’ αυτή τη γυναίκα και μου εκμυστηρεύθηκε τη φιλία του μαζί της, το μυαλό μου αμέσως επικεντρώθηκε στη δημιουργία μιας παράστασης που θα είχε τα κυριότερα χαρακτηριστικά της Δανάης Στρατηγοπούλου. Ο Γρηγόρης αποφάσισε να γράψει ένα έργο που ενώ ξεκίνησε περισσότερο σαν μια ιδέα που θα υπερτερούσε το τραγούδι, τελικά συνέγραψε ένα πλήρες θεατρικό έργο που το λάτρεψα, γιατί η μουσική και η πρόζα συνδυάζονται αρμονικά. Μια γραφή που αναδεικνύει την πνευματική, πολιτική και καλλιτεχνική υπόσταση της μοναδικής αυτής φυσιογνωμίας, που ήξερε να τραγουδά, να αγαπά και να αντιστέκεται.

Μπορεί να εμπνεύσει σήμερα τους νέους ανθρώπους μια γυναίκα σαν τη Δανάη;

Εννοείται! Αν όχι η Δανάη τότε ποιος καλλιτέχνης θα μπορούσε; Αναφερόμαστε σε μια σπάνια γυναίκα, που είχε την ευλογία να τραγουδήσει τους σπουδαιότερους σύνθετες της εποχής της, εκτός του Αττίκ όπως οι Χρήστος Χαιρόπουλος, Μιχάλης Σουγιούλ, Κώστας Γιαννίδης, Τάκης Μωράκης, Γιώργος Μουζάκης, Μίμης Πλέσσας, Πάνος Βισβάρδης και πλήθος άλλων εξαίσιων μουσικών και στιχουργών. Αντιστασιακή στο ΕΑΜ έκρυβε αγωνιστές, βοηθούσε διωκόμενους συναγωνιστές της, οργάνωνε συσσίτια στα πλαίσια της αλληλεγγύης και τραγουδούσε στα νοσοκομεία. Μέχρι φυλακή έκανε στην Κατοχή, τι άλλο να κάνει; Αν προσθέσουμε και τις μεταφράσεις της, όπως το «Κάντο Χενεράλ» του Πάμπλο Νερούδα και άλλα πολλά, τότε μιλάμε για μια γυναίκα μύθο. Αν δεν ενέπνεε, για ποιο λόγο να διασκευάζουν μέχρι και σήμερα τα τραγούδια της οι νέοι άνθρωποι;

Τι ευελπιστείτε μέσα από μια βιογραφία στη θεατρική σκηνή;

Τα πάντα! Να τη μάθουν όσοι δεν την ξέρουν από τους νέους ανθρώπους. Να τη θυμηθούν οι παλαιότεροι. Να την τραγουδήσουν οι φιλόμουσοι. Να τη μνημονεύσουν οι αντιστασιακοί. Να την αγαπήσουν όσοι ξέχασαν να αγαπούν και να ερωτεύονται. Να τη διαβάσουν οι μη γνωρίζοντες το έργο της. Κυρίως όμως να περάσουν όμορφα για μια ώρα και κάτι, οι θεατές που διψούν για παραστάσεις με ενδιαφέρον, στοχασμό και διέγερση συναισθημάτων. Όπως τα ζούσε η αξέχαστη Δανάη στον υπέρτατο βαθμό.

Υπάρχει κάτι που να σας αγγίζει περισσότερο στο έργο;

Η στιγμή που αναπολεί τα παλιά αλλά ταυτόχρονα προγραμματίζει το αύριο. Είναι εκείνη η σκηνή που αναρωτιέσαι πως μπορεί να καλύπτει με τόση τρυφερότητα τη μοναξιά της και συνάμα να χαμογελά για την πανσέληνο που θα βγει σε λίγες νύχτες στη Ραφήνα! Μαγικό δεν είναι; Αλλά για να μην αδικήσω τις υπόλοιπες στιγμές γιατί όλες τις αγαπώ, θα έλεγα ότι το κείμενο και τα τραγούδια εναλλάσσονται με αρμονία και κατάνυξη, δείγμα σεβασμού του πολύπλευρου ταλέντου της και του ανένταχτου χαρακτήρα της.

Τι χαρακτηρίζει έναν καλλιτέχνη ανένταχτο;

Η απολυτότητα της ελευθερίας του. Η ανάγκη του να δημιουργεί δίχως όρια και συμβιβασμούς. Το πάθος του για καινοτομία και αποφυγή μιμητισμού και επαναλήψεων. Η πορεία του, ανεξάρτητη από κυκλώματα, γλοιώδεις προσεγγίσεις και επικοινωνιακά χαμόγελα. Το βασικότερο, να είναι ο εαυτός του και να υπηρετεί αυτό που αγαπά και μπορεί να το υπερασπιστεί. Α! Και να μην ξεχνά να λέει εκείνα τα ΟΧΙ που σφυρηλατούν την προσωπικότητά του και διευρύνουν τους ορίζοντές του.

Την αποκάλεσαν «το αηδόνι του Αττίκ». Πιστεύετε ότι αυτός είναι ο πλέον αντιπροσωπευτικός τίτλος για το κεφάλαιο «Δανάη»;

Μα και βέβαια όχι. Η Δανάη έγραψε περισσότερα από 300 τραγούδια, εκ των οποίων ένας σημαντικός αριθμός φέρει την υπογραφή της στο στίχο, ενώ παράλληλα συνέγραψε και πολλά βιβλία. Παρ’ όλα αυτά δεν είναι τυχαίο ότι δεν επιθυμούσε να την αποκαλούν άλλο ως «τραγουδίστρια» αλλά πλέον ως «συγγραφέα» γιατί υπήρξε κατά βάθος ένα πολιτικοποιημένο άτομο με άποψη, θέση, ιδεολογία και δεν σφράγισε την ενδιαφέρουσα ζωή της μόνο τραγουδώντας. Αρκεί να θυμηθούμε ότι κατά την περίοδο της δικτατορίας στην Ελλάδα, έζησε στη Χιλή, όπου δίδαξε ως καθηγήτρια φωνητικής στο Ωδείο και καθηγήτρια της ελληνικής λαογραφίας στο Πανεπιστήμιο του Σαντιάγο. Όλα αυτά δεν μπορούν να απομονωθούν για να μείνει μόνο ο λυρικός χαρακτηρισμός «το αηδόνι του Αττίκ»… Θα ήταν άδικο.

Υπήρξε και μάνα μαζί με όλα αυτά …

Βέβαια και απ’ ότι μου έλεγε ο συγγραφέας του έργου, αυτόν θεωρούσε τον πλέον τιμητικό τίτλο στη ζωή της. Γέννησε μια σπουδαία κόρη, την καταξιωμένη καλλιτέχνιδα Λήδα Χαλκιαδάκη, η οποία έχει αφήσει γερό αποτύπωμα στα μουσικά και πολιτισμικά δρώμενα της χώρας μας. Είναι μεγάλη μου χαρά και τιμή η γνωριμία μου μαζί της και με συγκινεί ιδιαίτερα που θα υποδυθώ τη μητέρα της. Άλλωστε στην πρεμιέρα μας που πραγματοποιείται υπό την αιγίδα της Πρεσβείας της Χιλής, θα τιμήσουμε τη Λήδα για την προσφορά της στο ποιοτικό τραγούδι. Η Δανάη ευτύχησε να χαρεί και εγγόνια που της πρόσφεραν ευτυχία και αγάπη.

Πόσο δύσκολο ήταν να ενσαρκώσετε τη Δανάη Στρατηγοπούλου και τι εμπόδια αντιμετωπίσατε;

Μόλις παρέλαβα το κείμενο άρχισα το διάβασμα, ακολούθησε η αποστήθιση και μετά οι πρόβες. Ούτε για μια στιγμή δεν μετάνιωσα για το ρίσκο που πήρα, τόσο εγώ όσο και οι συνεργάτες με τους οποίους συνταξιδεύουμε. Κάθε τραγούδι και φράση της, ενσωματώθηκε σ’ ολόκληρο το «είναι» μου. Πέρασα μέρες και νύχτες μαζί της, βίωσα μέσα από την ιστορία της τον πολιτικό κοινωνικό και καλλιτεχνικό της χαρακτήρα, φροντίζοντας να μην προδώσω τον στόχο μου. Η αφοσίωσή μου στη ζωή και το έργο της, μου προσέδωσε διεισδυτικά χαρακτηριστικά να εισχωρήσω βαθιά στον εσώτερο εαυτό της. Και τότε διαπίστωσα με έκπληξη ότι η μεγάλη μας Δανάη δεν έκρυβε τίποτε από κανέναν. Ήταν σε κάθε περίπτωση ο πεντακάθαρος εαυτός της! Μια προσωπικότητα που πάντα θαύμαζα και αγαπούσα. Αυτό με βοήθησε να απλωθώ καλύτερα εφόσον δεν χρειαζόταν να ψάχνω για δεύτερες σκέψεις. Όλα τα έλεγε φάτσα κάρτα. Ένας καθρέφτης η ψυχή της…

Με τους συντελεστές της παράστασης έχετε ξανασυνεργαστεί…

Υπάρχει μια ευλογημένη τυχαιότητα, θαρρείς και μας καθοδηγεί η ίδια η Δανάη από εκεί που είναι. Καταρχήν έχουμε το εξαιρετικό κείμενο του Γρηγόρη Χαλιακόπουλου για να πατήσουμε. Ήδη ερχόμαστε από μια άψογη συνεργασία «Το ταξίδι του Φερεϋντούν» που μας ένωσε σαν συνεργάτες και ξέρουμε ο ένας τον τρόπο που λειτουργεί ο άλλος. Με τον μαέστρο μας που θα βρίσκεται στο πιάνο, τον Κώστα Χαδούλη, είναι απόλαυση να συνεργάζεσαι μαζί του και μας συνδέουν παλαιότερες συνεργασίες από την επιτυχία μας «Ω τι κόσμος μπαμπά». Όσο για τον σκηνοθέτη μας, τον Νίκο Χατζηπαπά, η πολύχρονη εμπειρία του στο θέατρο και δη στη σκηνοθεσία, καθώς και το συνταξίδεμα που κάνουμε στις κοινές μας παραγωγές, πιστεύω ότι αποτελούν την εγγύηση που απαιτεί η παράστασή μας.

Έχετε μια σιγουριά για την επιτυχία σας …

Σιγουριά δεν θα έλεγα, γιατί όποιος μιλάει με σιγουριά και βεβαιότητα στην τέχνη, αλλά και στη ζωή γενικότερα, είναι σαν να προκαταλαμβάνει το Θεό. Ελπίδα όμως και αισιοδοξία, ναι έχω, γιατί πιστεύω στο εγχείρημα αυτό. Πάθος και δημιουργία στην τέχνη είναι σχεδόν συνώνυμες έννοιες.

INFO

Πρεμιέρα Κυριακή 13 Μαΐου Πολυχώρος «Εκστάν»

Καυτατζόγλου 5, Πατήσια ΤΚ. 111 44

Τηλέφωνα επικοινωνίας – κρατήσεων: 213 0210339 – 6947970172 & E-mail: ekstanworld@gmail.com

Παραστάσεις κάθε Κυριακή στις 9 το βράδυ

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Συγγραφέας: Γρηγόρης Χαλιακόπουλος

Σκηνοθεσία – εικαστική επιμέλεια:

Νίκος Χατζαπαπάς

Φωτισμοί: Νίκος Χατζαπαπάς

Στο πιάνο: Κώστας Χαδούλης

Επιμέλεια Κίνησης: Κάλλια Θεοδοσιάδη