Μετά από ένα μικρό διάλλειμα για διακοπές, το Cine – Δράση συνεχίζει τις θερινές προβολές του με την εξ’ αναβολής ταινία «Το τέλος του Καλοκαιριού» του Yasujiro Ozu που θα προβληθεί την Πέμπτη 01 Σεπτεμβρίου στις 21.00 στο Β΄ Γυμνάσιο Βριλησσίων. Η ταινία ήταν προγραμματισμένη να προβληθεί στις 25/8 αλλά τελικά λόγω της πρόβλεψης της ΕΜΥ για κακοκαιρία, μετατέθηκε στη νέα ημερομηνία
Η ταινία
O Yasujiro Ozu o σκηνοθέτης που επηρέασε και εξακολουθεί να επηρεάζει, ακόμα και σήμερα, δεκαετίες μετά το θάνατο του το ιαπωνικό κι το παγκόσμιο σινεμά, με το «Τέλος του Καλοκαιριού» κάνει ένα κινηματογραφικό ποίημα γεμάτο ευαισθησία, λεπτό χιούμορ, μελαγχολία αλλά και αισιοδοξία που αναφέρεται στη φθορά που φέρνει το πέρασμα του χρόνου, στις οικογενειακές σχέσεις, τα γηρατειά, το αναπόφευκτο του θανάτου. Με αφορμή μια οικογενειακή ιστορία αφηγείται τη σύγκρουση ανάμεσα στον παλιό και το καινούριο, την μετάβαση από τον παραδοσιακό τρόπο οικονομικής, κοινωνικής και οικογενειακής ζωής της μεταπολεμικής Ιαπωνίας σε εκείνον της υπέρ-βιομηχανοποίησης, του μεταπολεμικού ιαπωνικού οικονομικού θαύματος και την εισβολή του αμερικάνικου τρόπου ζωής που παρασύρουν στο διάβα τους και αλλάζουν τις επιχειρήσεις, κυρίως όμως την αισθητική, τα ήθη και τις συνήθειες των ανθρώπων. Αν και αναφέρεται στην ιαπωνική κοινωνία, τους θεσμούς της, τον τρόπο λειτουργίας της, την εξέλιξή της στη συγκεκριμένη ιστορική στιγμή μιλάει για θέματα πανανθρώπινα, βαθύτερα και διαχρονικά.
Η υπόθεση της ταινίας
Λίγο μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο η παραδοσιακή ιαπωνική οικογένεια των Kohayagawa, η οποία διαθέτει ένα μικρό ζυθοποιείο παρασκευής σάκε, προσπαθεί να εξακολουθήσει να ζει με τους παλιούς παραδοσιακούς τρόπους, ταυτόχρονα όμως θέλει να συγχωνεύσει την επιχείρηση της με μία πολυεθνική. Ο πατριάρχης της οικογένειας, ο «ατίθασος» χήρος Manbei ζει με τις τρεις κόρες του την Akiko που ο σύζυγος της έχει πεθάνει, την παντρεμένη Fumiko και την ανύπαντρη Noriko. Όλοι στην οικογένεια ενδιαφέρονται να εξασφαλίσουν συζύγους για την ανύπαντρη κόρη και τη χήρα, αλλά οι ίδιες δεν έχουν ακόμα κατασταλάξει αν θέλουν να ζήσουν συμβατικές ζωές μέσα σε «τακτοποιημένους» γάμους ή θα επιδιώξουν να βρουν την ευτυχία με τους δικούς τους όρους. Τα δεσμά της παράδοσης σπάει πρώτη η νεότερη κόρη της οικογένειας που ερωτεύεται και ακολουθεί την καρδιά της. Ο Manbei αρκετά ηλικιωμένος πλέον, αλλά με απέραντη διάθεση για ζωή έχει παραδώσει τη διοίκηση των επιχειρήσεων του στο γαμπρό του επιδιώκοντας να απολαύσει τα τελευταία χρόνια της ζωής του. Συνεχίζει τις ερωτικές του περιπέτειες και αναθερμαίνει τις σχέσεις του με την παλιά του ερωμένη Sasaki, γεγονός που δεν είναι αποδεκτό από την υπόλοιπη οικογένεια. Μια σκληρή παρατήρηση μάλιστα της Fumiko θα του δημιουργήσει σοβαρό πρόβλημα υγείας.
Όπως και στις άλλες ταινίες του, έτσι και αυτή αποτελείται από σκηνές ατόφιας αλήθειας, που δύσκολα μπορούμε να βρούμε στην βομβαρδισμένη από ψεύτικες εικόνες εποχή μας. Όπως και στις άλλες ταινίες του έτσι και εδώ ο Ozu ασχολείται με τις σχέσεις που αναπτύσσονται μέσα στις οικογένειες. Στους γάμους, τους θανάτους, στις αμηχανίες, στα αδιέξοδα. Στους πατέρες ή στις μητέρες με τους γιους ή με τις κόρες. Η πλοκή αναπτύσσεται συνήθως σε αστικές οικογένειες, όπου δεν παρεισφρέουν εξωγενή στοιχεία που επηρεάζουν και αλλοιώνουν τις συναισθηματικές συγκρούσεις. Ό,τι συμβαίνει στους ήρωες του συμβαίνει στην πλέον συνηθισμένη ροή ζωής. Και αυτό μεταφέρει στο θεατή την τραγική διάσταση της ζωής. Της αρχής της, του τέλους της και, κυρίως, της διάρκειάς της. Κατά έναν ανεξήγητο τρόπο ο αφήνει μια αιωρούμενη γεύση πικρίας και ασφυξίας, που προκύπτει μέσα από την παραδοσιακή ιαπωνική ευγένεια, την ανοχή, την τρυφερότητα, την αγάπη της οικογένειας, χωρίς την οποία δεν μπορούμε να κάνουμε, αλλά και εξαιτίας της οποίας όλοι , κάποτε, πληγωνόμαστε.
Η κριτική της ταινίας
Ο Ozu διεισδύει σε βάθος, χωρίς δραματοποιήσεις σε αυτονόητα θέματα του και με, φαινομενικά, απλούς χειρισμούς, υπόγειους και διακριτικούς συγκινεί βαθύτατα το θεατή. Τον παρασύρει με εικόνες απλής καθημερινότητας και τον οδηγούν σε μιαν απροσδόκητη κορύφωση, Αρχικά παρουσιάζει τους χαρακτήρες και ακολουθούν μικρές παράλληλες ιστορίες που άλλοτε μας πλησιάζουν και άλλοτε μας απομακρύνουν από το κεντρικό θέμα, μέχρι που θα συνδεθούν όλες και θα αποκαλυφθεί η σημασία κάθε μικρής φράσης ή μεμονωμένης σκηνής. Το υπέροχο τέλος των ταινιών του είναι αυτό που προσδίδει στις προηγούμενες σκηνές την ακριβή σημασία τους. Ο ίδιος ο σκηνοθέτης χωρίς να παίρνει θέση, παρατηρεί και καταγράφει το θάνατο του παλιού και την άφιξη του νέου σε μια συγκεκριμένη ιστορική στιγμή. Δε φοβάται το καινούριο, δε νοσταλγεί το παρελθόν. Απλώς σημειώνει το γεγονός, τη διαδικασία. Μια διαδικασία φυσική, νομοτελειακή. Και ακριβώς αυτή η αντίληψή του, πως έχουμε να κάνουμε με νομοτέλεια, είναι και η καλλιτεχνική και φιλοσοφική του αισιόδοξη κατάθεση. O Yasujiro Ozu γεννήθηκε στο Tokyo στις 12 Δεκεμβρίου του 1903 και πέθανε στην ίδια πόλη στις 12 Δεκεμβρίου του 1963. Προτιμούσε να δουλεύει με σταθερούς συνεργάτες, συνεργεία και ηθοποιούς. Με τον συνσεναριογράφο Kogo Noda δουλεψαν μαζί,με μικρά διαλείμματα, όλη τους τη ζωή, τον. Ο οπερατέρ Yushun (ή Yuharu) Atsuta, οι ηθοποιοί Chisu Ryu και Setsuko Hara, υπήρξαν σταθεροί συνεργάτες στις περισσότερες ταινίες του Ozu. Συχνά οι ηθοποιοί παίζουν σχεδόν τον ίδιο ρόλο, ή έχουν και όμοια ονόματα (όπως π.χ. Noriko ή Koichi), δημιουργώντας την εντύπωση ότι το σύνολο του έργου του είναι μια μεγάλη ταινία με πολλά μέρη. Για παράδειγμα το θέμα του γάμου της κόρης επανέρχεται συχνά στις ταινίες του και μάλιστα η ταινία που ετοίμαζε και δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει είχε και πάλι ανάλογο θέμα, δηλαδή έναν πατέρα που ήξερε ότι είχε καρκίνο, ο οποίος ήθελε να παντρέψει την κόρη του.
Όλα τα συναισθήματα και τα πάθη κρύβονται πίσω από μια αυτοσυγκράτηση. Οι διάλογοι μεταξύ των οικείων προσώπων δίνουν την αίσθηση μιας πρώτης γνωριμίας. Κανείς δεν αγγίζει κανέναν και όταν αυτό σπανίως γίνεται αποκτά μια τρομακτική βαρύτητα Αυτό που επιδιώκει να δείξει ο Ozu, ή τουλάχιστον αυτό που προκύπτει από τις ταινίες του, είναι πρώτον ότι όλα τα συναισθήματα και τα γεγονότα διογκώνονται και περιπλέκονται κατά δυσανάλογο και παράλογο τρόπο μέσα στον οικογενειακό πυρήνα, δεύτερον ότι τα συναισθήματα δεν είναι ποτέ ξεκάθαρα και μονοσήμαντα, τρίτον ότι όπως κανείς δεν είναι απόλυτα κακός ή απόλυτα καλός έτσι και τίποτα από όσα συμβαίνουν δεν είναι απόλυτα κακό ή καλό, αλλά όλα ακολουθούνται ή συμπληρώνονται από το αντίθετό τους και τέταρτον ότι η λέξη-κλειδί είναι η μοναξιά και ότι πιθανόν η οικογένεια είναι ένα μέσο να αντιμετωπίσει, να κρύψει, αλλά και να τονίσει κανείς τη μοναξιά του.
Ιαπωνία, κοινωνικό, 1961. Διάρκεια: 103’. Σκηνοθεσία: Yasujiro Ozu. Σενάριο: Kôgo Noda,Yasujirô Ozu. Πρωταγωνιστούν: Ganjiro Nakamura, Setsuko Hara, Yôko Tsukasa, Chishu Ryu, Michiyo Aratama.
Διαβάστε επίσης: Αναβάλλεται την Πέμπτη 25/8 η προβολή του Cine-Δράση
