Το δημοτικό θερινό σινεμά Αγίας Παρασκευής «Θανάσης Βέγγος»συνεχίζει να χαρίζει «ανάσες» με τις δωρεάν και ποιοτικές του προβολές στο Πολιτιστικό Πάρκο «Σταύρος Κώτσης» (Σπάρτης 1). Την Τετάρτη 31 Ιουλίου στις 9 μ.μ. η Κινηματογραφική Λέσχη της πόλης παρουσιάζει ένα αφιέρωμα στη σπουδαίο δημιουργό Ανιές Βαρντά, που έφυγε από τη ζωή πριν λίγους μήνες. Θα προβληθεί η ταινία «Πρόσωπα και Ιστορίες»,της ίδιας και του καλλιτέχνη του δρόμου JR, ένα ντοκιμαντέρ υποψήφιο για Οσκαρ το 2017. Για τη μεγάλη δημιουργό της «Nouvelle Vague» και το έργο της θα μιλήσει η Πρόεδρος της Λέσχης Μιρέλλα Λεγάκη, ενώ την ταινία θα προλογίσει ο δημοσιογράφος και κριτικός κιν/φου Αλέξανδρος Ρωμανός Λιζάρδος.
Ανιές Βαρντά, η πρωτοπόρος του σινεμά
Επιμέλεια: Αλεξία Φωκά, εκπαιδευτικός
Γεννημένη το 1928 στο Βέλγιο, με γαλλική κι ελληνική καταγωγή – ο πατέρας της Ευγένιος Ιωάννης Βάρδας καταγόταν από τη Σμύρνη – η Βαρντά έρχεται στη Γαλλία για να σπουδάσει και καταπιάνεται με την τέχνη της φωτογραφίας. Όταν το 1954 αποφασίζει να γυρίσει την πρώτη της ταινία μεγάλου μήκους με φόντο το Πουάντ-Κουρτ, το γαλλικό ψαροχώρι όπου είχε καταφύγει με την οικογένειά της στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, δε γνωρίζει ότι το ίδιο της το πείραμα θα καταλήξει να θεωρείται προάγγελος του γαλλικού Νέου Κύματος (Nouvelle Vague).
Με το πρώτο της έργο «Pointe Courte» (1955) η Βαρντά εισάγει τα εξής χαρακτηριστικά: Γυρίσματα εκτός των κινηματογραφικών στούντιο, συμμετοχή ηθοποιών μη διασήμων ή ακόμα και μη επαγγελματιών, νέοι αφηγηματικοί τρόποι, παρουσίαση ενός «κομματιού ζωής», τόσο προσωπικής όσο και κοινωνικής. Κι είναι αξιοθαύμαστο ότι η σκηνοθέτις, που ισχυρίζεται ότι απλώς ακολούθησε το ένστικτό της (αφού τότε δεν είχε ιδιαίτερες κινηματογραφικές γνώσεις) μέχρι τα 25 της είχε δει περίπου είκοσι ταινίες – αποτελεί πηγή έμπνευσης για τους φανατικά σινεφίλ σκηνοθέτες (Τρυφώ, Γκοντάρ, Ρομέρ, Σαμπρόλ) της Nouvelle Vague.
Παρά το χαμηλό προϋπολογισμό της πρώτης της ταινίας, η Βαρντά θα πρέπει να περιμένει έως το 1961 για να γυρίσει την επόμενη της ταινία μεγάλου μήκους. Μέχρι τότε συνεχίζει να εργάζεται ως φωτογράφος για το Théâtre Νational Populaire στο Παρίσι, ενώ γράφει και γυρίζει τρία ντοκιμαντέρ μικρού μήκους. Το ντοκιμαντέρ είναι ένα είδος που θα απασχολήσει τη Βαρντά κι από το οποίο δανείζεται τεχνικές για τις ταινίες μυθοπλασίας της. Ταυτόχρονα, η σκηνοθέτις παρατηρεί γύρω της, κι εντάσσει τυχαία γεγονότα μέσα στην αφήγησή της, προσδίδοντας αμεσότητα στο έργο της.
Η δεύτερη ταινία μεγάλου μήκους της Βαρντά, «Η Κλεό από τις 5 έως τις 7» (Cléo de 5 à 7, 1962) χαρακτηρίζεται αριστουργηματικό δείγμα της έβδομης τέχνης και χαρίζει στη δημιουργό του παγκόσμια αναγνώριση. Η κάμερα της Βαρντά ακολουθεί την Κλεό, μια νεαρή τραγουδίστρια, καθώς περιφέρεται στους δρόμους του Παρισιού περιμένοντας τα αποτελέσματα της βιοψίας της και προσπαθώντας να αντιμετωπίσει την αβέβαιη μοίρα της. Εδώ η Βαρντά δημιουργεί έναν από τους πιο ενδιαφέροντες γυναικείους χαρακτήρες του Νέου Κύματος.
Σύμφωνα με κάποιες ερμηνείες, καθώς η ταινία προχωρά, η Κλεό κάνει βήματα προς την ανεξαρτησία της και μεταμορφώνεται από παθητικό αντικείμενο ή θέαμα σε ενεργό υποκείμενο, με κάπως βαθύτερη κατανόηση της ταυτότητάς της. Όπως η ίδια η Βαρντά σχολιάζει, «πίστευα ότι οι γυναίκες ήταν θύματα του να ορίζονται από το βλέμμα των άλλων – πατεράδων, εραστών, δικαστών… Οι γυναίκες πρέπει να ξυπνήσουν, οπότε στη μέση της ταινίας η Κλεό ξυπνάει… Στο πρώτο μισό είναι μια πριγκίπισσα. […] Τη βλέπουν όλοι σαν κούκλα. Έτσι, βάζει ένα μαύρο φόρεμα, σαν την Εντίθ Πιάφ, και αποφασίζει να βγει έξω. Τώρα είναι η ίδια που κοιτάζει.»
Άλλα έργα που ξεχωρίζουν στη φιλμογραφία της Βαρντά είναι «Η Ευτυχία» (Le Bonheur, 1965), ένας ειρωνικός σχολιασμός της ιδέας της ευτυχίας, το «Δίχως Στέγη, Δίχως Νόμο» (Sans toit ni loi, 1985), που συγκαταλέγεται στα σημαντικά φεμινιστικά της έργα και το «Ζακό της Νάντης» (Jacquot de Nantes, 1991), ένας φόρος τιμής στον εκλιπόντα σύζυγό της και σκηνοθέτη Ζακ Ντεμί. Το 2008, η Βαρντά γυρίζει το αυτοβιογραφικό ντοκιμαντέρ Οι Παραλίες της Ανιές (Les Plages d’Agnès), που η ίδια σχολιάζει ότι θα ήταν πιθανόν το τελευταίο της φιλμ.
Παρ’ολα αυτά, το 2017, η Βαρντά επιστρέφει με το ντοκιμαντέρ «Πρόσωπα και Ιστορίες» (Visages Villages), σε συνεργασία με τον Γάλλο καλλιτέχνη JR. Μαζί ταξιδεύουν σε χωριά της Γαλλίας, γνωρίζουν ανθρώπους και δημιουργούν τα φωτογραφικά πορτραίτα τους με μια ιδιαίτερα τρυφερή ματιά. Η ταινία προβάλλεται στο Φεστιβάλ Καννών του 2017 και κερδίζει το βραβείο ντοκιμαντέρ L’Oeil d’Οr, ενώ είναι υποψήφια για Όσκαρ Καλύτερου Ντοκιμαντέρ.
«Αν ανοίγαμε τους ανθρώπους, θα βρίσκαμε μέσα τους τοπία» είχε πει σε συνέντευξή της η Βαρντά, που με το σύνολο του έργου της φώτισε την ανθρώπινη ψυχή. «Με τις ταινίες μου ήθελα πάντα να κάνω τους ανθρώπους να δουν βαθιά. Δεν ήθελα να τους δείξω πράγματα, αλλά να τους μεταδώσω την επιθυμία να δουν».
Πληροφορίες από το βιβλίο A History of the French New Wave Cinema, Richard Neupert, (2007) και την ιστοσελίδα Festivalfilmfrancophone.gr
ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ και διαβάστε το καθημερινό πρόγραμμα προβολών του σινεμά που ακολουθεί.