Η νέα Κυβέρνηση θα επιδιώξει ένα νέο, πρωτόγνωρο υπόδειγμα άσκησης της εξουσίας στη χώρα εστιάζοντας σε τρεις άξονες:
Πρώτον, ο εκδημοκρατισμός, με προτεραιότητα την αλλαγή του εκλογικού νόμου και την καθιέρωση της απλής αναλογικής – κάτι που σήμερα συζητείται μόνο προσχηματικά και λόγω σκοπιμότητας.
Δεύτερον, η άμεση στήριξη των Ο.Τ.Α., με διασφάλιση της οικονομικής τους βιωσιμότητας, κατάργηση των διαλυτικών μνημονιακών μέτρων, άρση της πολιτικής των απολύσεων κ.λπ.
Τρίτον, η αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης, αφενός με ενίσχυση των δομών κοινωνικής πολιτικής των Ο.Τ.Α., αφετέρου, με την άμεση ανάληψη πρωτοβουλιών, σε συνεργασία με όλους τους εμπλεκόμενους Φορείς, για άρση του κοινωνικού περιθωρίου, στο οποίο έχουν καταδικαστεί χιλιάδες μετανάστες και πρόσφυγες στη χώρα μας.
Για το εκλογικό σύστημα του α’ βαθμού Τ.Α., το προγραμματικό κείμενο του ΣΥΡΙΖΑ που τέθηκε σε διαβούλευση, εστιάζει σε επτά σημεία:
1. Οι δημοτικές εκλογές γίνονται κάθε 4 ή 5 χρόνια (υπάρχουν ισοδύναμα επιχειρήματα υπέρ και των δύο εκδοχών), τη δεύτερη Κυριακή του Νοεμβρίου, ταυτόχρονα και στους δύο βαθμούς της Τ.Α., και η εγκατάσταση των νέων αρχών γίνεται την 1η Ιανουαρίου του επόμενου έτους.
2. Τα υπάρχοντα κωλύματα υποψηφιότητας για τους δημόσιους υπαλλήλους καταργούνται.
3. Προβλέπεται ρητά ότι ο αριθμός των δημοτικών συμβούλων καθορίζεται με βάση τα επίσημα στοιχεία της τελευταίας απογραφής, σύμφωνα με τον νόμιμο πληθυσμό.
4. Καταργείται το άρθρο 32 του νόμου 3852/2010, που κατανέμει τις έδρες, δίνοντας τα 3/5 στον επιτυχόντα συνδυασμό και τα υπόλοιπα 2/5 στους επιλαχόντες.
5. Η εκλογή των δημοτικών συμβούλων γίνεται με βάση το εκλογικό σύστημα της αναλογικής τωνυπολοίπων (χωρίς το +1 που έχει το υπάρχον εκλογικό σύστημα) και με βάση τα αποτελέσματα της πρώτης Κυριακής.
6. Γίνονται επαναληπτικές εκλογές (β’ γύρος) την επόμενη Κυριακή, μόνο για την εκλογή του Δημάρχου, ανάμεσα στους δύο πρώτους συνδυασμούς, εάν κανένας συνδυασμός δεν συγκέντρωσε την απόλυτη πλειοψηφία του συνολικού αριθμού των εγκύρων ψηφοδελτίων.
7. Προβλέπεται για τους Δημάρχους όριο δύο μόνο διαδοχικών θητειών, με τη δυνατότητα να πραγματοποιούν άλλη μία θητεία, με την πάροδο μίας αυτοδιοικητικής περιόδου.
Αναφορικά με τις αρμοδιότητες:
1. Ανάληψη από τους Δήμους των αρμοδιοτήτων που προκύπτουν εκ του ρόλου τους (πολιτική έκφραση/εκπροσώπηση, κοινωνική αλληλεγγύη, εξασφάλιση βασικών υποδομών, πολιτιστική αναπαραγωγή, αντιμετώπιση έκτακτων περιστάσεων, αναπτυξιακός σχεδιασμός).
2. Επιπλέον ανάληψη από τους Δήμους εκείνων των κρατικών αρμοδιοτήτων που αφορούν την καθημερινότητα των πολιτών και αποσκοπούν στην καλύτερη δυνατή εξυπηρέτησή τους.
3. Αποφασιστικός διαχωρισμός αρμοδιότητας μεταξύ Κεντρικής Διοίκησης και Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με βάση τον κύκλο των δημόσιων πολιτικών.
4. Οι ΟΤΑ αναλαμβάνουν στο χωρικό τους επίπεδο, αφενός την υλοποίηση των εθνικών δημόσιων πολιτικών, στα πλαίσια του δημοκρατικού προγραμματισμού, και αφετέρου την ανάπτυξη (σχεδιασμό, υλοποίηση και έλεγχο) τοπικών δημόσιων πολιτικών.
Για το σύστημα Δδακυβέρνησης των ΟΤΑ α’ βαθμού:
1. Απλοποίηση του Συστήματος Διακυβέρνησης των Δήμων, με τρία βασικά όργανα:
– Δημοτικό Συμβούλιο : εκλέγεται με αναλογικό τρόπο (βλ. παραπάνω) και αποτελεί το όργανο λήψης των αποφάσεων στρατηγικού χαρακτήρα,
– Δημοτική Επιτροπή Διοίκησης : εκλέγεται από το σύνολο του Δημοτικού Συμβουλίου και αποτελεί όργανο λήψης των αποφάσεων επιχειρησιακού επιπέδου,
– Δήμαρχος: εκλέγεται άμεσα και αποτελεί τον προϊστάμενο του διοικητικού μηχανισμού του Δήμου.
2. Παράλληλα, λειτουργία Οικονομικής Επιτροπής, αντίστοιχης με τη σημερινή.
3. Δυνατότητα κάθε Δημοτικού Συμβουλίου να συγκροτεί άλλα όργανα (επιτροπές κ.λπ.), ανάλογα με τις ανάγκες του.
4. Σαφής οριοθέτηση των αρμοδιοτήτων και ευθυνών μεταξύ των αιρετών συμβούλων και των επαγγελματιών/υπαλλήλων του Δήμου και επίβλεψη της εφαρμογής της συγκεκριμένης αρχής από ένα Υπηρεσιακό Συμβούλιο σε επίπεδο Περιφέρειας.
5. Κατάργηση του μέτρου της διαθεσιμότητας/των απολύσεων εργαζομένων στους ΟΤΑ.
6. Λειτουργία των ΟΤΑ με όρους στρατηγικής διοίκησης – Μακροπρόθεσμα και επιχειρησιακά προγράμματα, στοχοθεσία-μετρήσεις, λογοδοσία.
7. Κατάργηση του Παρατηρητηρίου Οικονομικής Αυτοτέλειας των ΟΤΑ.
8. Υποχρεωτική λειτουργία και αναβάθμιση των οργάνων, θεσμών και μηχανισμών συμμετοχής των πολιτών και δέσμευση των Δημοτικών Αρχών από τις αποφάσεις τους (βλ. αναλυτικά παρακάτω).
9. Αναδιάρθρωση και απλοποίηση των μηχανισμών εποπτείας επί των ΟΤΑ, διασφάλιση ότι πραγματοποιείται αυστηρά και μόνο έλεγχος νομιμότητας και όχι σκοπιμότητας -όπως συχνά συμβαίνει με τους ελέγχους των Γ.Γ. των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων.
