Eπικίνδυνα παιχνίδια Θ. Λιβάνιου με τη Δημόσια Διοίκηση, την Αυτοδιοίκηση και τον… Έβρο!
Γράφει o Χρήστος Ζαγκλής
ΕΚΔΟΤΗΣ
Η Δημόσια Διοίκηση είναι γνωστό ότι χρειάζεται… ρύθμιση και όχι απορρύθμιση. Χρειάζεται τεχνοκράτες και όχι μαθητευόμενους μάγους. Χρειάζεται παρεμβάσεις και όχι εξυπηρετήσεις.
Πώς όμως θα μπορούσε να χαρακτηρίσει κάποιος όλα όσα κάνει ο αρμόδιος υπουργός Εσωτερικών Θόδωρος Λιβάνιος, ο οποίος, σημειωτέον, έχει υπηρετήσει τη Δημόσια Διοίκηση από διάφορα πόστα στο παρελθόν; Το μόνο βέβαιο λοιπόν είναι ότι δεν πρόκειται περί άγνοιας, αλλά περί σκοπιμότητας. Και τούτο είναι το χειρότερο όλων…
Ας δούμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
Α’ Ο ισχύων νόμος για την Αυτοδιοίκηση – Η υφιστάμενη κατάσταση
Παραμονές Πρωτοχρονιάς του 2024, η Βουλή ψήφισε νομοσχέδιο – πρόταση του υφυπουργού -τότε- Εσωτερικών Θ. Λιβάνιου (σ.σ. υπουργός Εσωτερικών ήταν η Νίκη Κεραμέως). Ως επιβράβευση της… επιτυχίας του αυτής, στη συνέχεια ο Θ. Λιβάνιος προήχθη σε υπουργό Εσωτερικών, με τη Νίκη Κεραμέως να αλλάζει Υπουργείο…
Εξετάζοντας λοιπόν τα βασικά χαρακτηριστικά και κατ’ επέκταση τα προβλήματα που δημιούργησε ο ισχύων πλέον νόμος για την Αυτοδιοίκηση, μας προκύπτουν:
«Υδροκεφαλισμός» αρμοδιοτήτων και υπηρεσιών, επαναφορά στο δημαρχοκεντρικό μοντέλο που έχει κριθεί ως αναποτελεσματικό και παρωχημένο, καθυστερήσεις στις λήψεις αποφάσεων, υποβάθμιση του θεσμού του Δημοτικού Συμβουλίου, αναντιστοιχία προσωπικού και διαθέσιμων πόρων σε σχέση με τις πραγματικές απαιτήσεις των τοπικών κοινωνιών.
Αυτή, σε γενικές γραμμές, είναι η σημερινή κατάσταση που αντιμετωπίζει η Τοπική Αυτοδιοίκηση με την εφαρμογή του ψηφισθέντος νόμου του Υπουργείου Εσωτερικών, που ουσιαστικά τέθηκε σε ισχύ με το ξεκίνημα της τρέχουσας πενταετούς θητείας των δημοτικών Αρχών, όπως αυτές προέκυψαν από τις κάλπες του 2023.
Και δεν είναι μόνο δική μας διαπίστωση, αλλά κοινός τόπος ακόμη και ανάμεσα στους δημοτικούς άρχοντες, πολλοί δε εξ αυτών με «γαλάζια» πολιτική απόχρωση.
- Μια αξιοσημείωτη παρατήρηση:
Οι δημοτικές και περιφερειακές Αρχές κλήθηκαν να εφαρμόσουν ένα νόμο από 1.1.2024. Οι προϋπολογισμοί των ΟΤΑ κατατίθενται και υπερψηφίζονται το χρονικό διάστημα μεταξύ Οκτωβρίου και Νοεμβρίου 2023. Συνεπώς, οι Δήμοι και οι Περιφέρειες όφειλαν να προσαρμόσουν τους ήδη ψηφισμένους προϋπολογισμούς τους στα δεδομένα που επιτάσσει ο νέος νόμος. Προϋπολογισμοί λοιπόν των απερχομένων διοικήσεων, εφαρμογή τους από τις νέες δημοτικές ή περιφερειακές Αρχές, με τις διατάξεις ενός άρτι ψηφισθέντος νέου νόμου… Τραγέλαφος…
Έτσι λοιπόν, η κατάργηση των Νομικών Προσώπων, των Κοινωφελών Επιχειρήσεων και των Σχολικών Επιτροπών, η λειτουργία των οποίων είχε συμβάλει δραστικά στην αποκέντρωση των αρμοδιοτήτων και τη μεγαλύτερη ευχέρεια στην εφαρμογή του εκάστοτε προγράμματος των δημοτικών Αρχών, ενώ είχε ανοίξει τον δρόμο για μια ευρύτερη παροχή υπηρεσιών προς τους πολίτες πέρα από τα στενά όρια «σκουπίδια και φωτισμός» περασμένων δεκαετιών, έχει εξελιχθεί σε διαρκή πονοκέφαλο για τους δημάρχους. Όλοι οι παραπάνω τομείς πέρασαν στους Δήμους, με αποτέλεσμα τη μέχρι πρότινος ευελιξία να διαδέχεται μια «αρτηριοσκληρωτική» κατάσταση, που μόνο δυσχεραίνει τις διαδικασίες λήψης και εφαρμογής αποφάσεων.
Για να αμβλυνθεί το πρόβλημα, οι Δημοτικές Επιτροπές εξελίχθηκαν σε ένα παντοδύναμο όργανο αποφάσεων, αφήνοντας τον κορυφαίο και πιο άμεσα δημοκρατικό θεσμό που διαθέτει η Πολιτεία μας, το Δημοτικό Συμβούλιο, σε λιγότερο κομβικό ρόλο για τη λειτουργία της πόλης. Ταυτόχρονα, οι Δήμοι διαμαρτύρονται σε όλους τους τόνους για την υποστελέχωση και την ανεπαρκή χρηματοδότησή τους, τη στιγμή που επιβαρύνονται διαρκώς με νέες αρμοδιότητες και μάλιστα με τη φιλοσοφία του «επιτελικού κράτους», η οποία άλλωστε σε κεντρικό επίπεδο έχει αποδεχθεί ότι επιφυλάσσει δυσλειτουργίες.
Η δε διατήρηση ορισμένων Νομικών Προσώπων (περί τα 30 σε όλη την Ελλάδα) και τα κριτήρια με τα οποία αυτή αποφασίστηκε, αποδεικνύεται στην πράξη πλημμελής, αν κρίνουμε από την πρόσφατη δικαίωση του Δήμου Κηφισιάς από το Συμβούλιο της Επικρατείας, το οποίο απέρριψε την κατάργηση του «Κέντρου Έρευνας και Μελέτης της Μικρασιατικής Ερυθραίας» (ΚΕΜΜΕ) και της «Ανθοκομικής Κηφισιάς».
Την ίδια ακριβώς τύχη θα είχαν και άλλοι Δήμοι αν είχαν προσφύγει στο ΣτΕ για την κατάργηση σημαντικών και ευρύτερου ενδιαφέροντος Νομικών τους Προσώπων.
- Δεύτερη παρατήρηση:
Η κατάργηση των Ν.Π. και η ενσωμάτωσή τους στους Δήμους ανοίγει και μια άλλη συζήτηση. Άραγε, ο υπουργός έλαβε υπ’ όψη του τι αντιπροσωπεύει και σε ποιους τομείς δραστηριοποιείται το κάθε Νομικό Πρόσωπο των Δήμων; Γιατί κάνει παιχνίδια με την ιστορία, τη λαογραφία, την παράδοση και τον πολιτισμό σε πανελλαδικό επίπεδο; Αναρωτήθηκε ποτέ πόσο σημαντικό έργο έχουν προσφέρει αυτά τα Νομικά Πρόσωπα που κατάργησε στα οποία εκπροσωπούνται μεν οι Δήμοι αλλά διοικούνται κυρίως από πολίτες – επιστήμονες με αντίστοιχες θεματικές γνώσεις; Με ποιο τρόπο εκτιμά ο υπουργός ότι θα επιτευχθεί η διάχυση της γνώσης, θα διατηρηθεί η εθνική μνήμη και η ελληνικότητα της χώρας και θα προωθηθεί στις νέες γενιές; Εγκληματική ενέργεια εναντίον της διατήρησης και συνέχειας του Ελληνισμού.
• Τρίτη παρατήρηση:
Ο υπουργός έκρινε σκόπιμο να καταργήσει τη δημοσίευση μιας σειράς κανονιστικών διατάξεων και αποφάσεων των Δήμων και ανάρτησή τους μόνο στη Διαύγεια. Τρανό παράδειγμα: Δεν επιτρέπει στους ΟΤΑ να δημοσιεύουν τον ορισμό και τις αρμοδιότητες των αντιδημάρχων, των αντιπεριφερειαρχών και των υπόλοιπων οργάνων διοίκησης. Έτσι, ο κάθε δημότης δεν γνωρίζει ποιος είναι π.χ. αντιδήμαρχος καθαριότητας και οικονομικών στην πόλη του, και ποιες αρμοδιότητες έχουν. Κατά την άποψη του υπουργού, ας ψάξει ο πολίτης να τους βρει…
Επέβαλε, τέλος, τη δημοσίευση μόνο των διακηρύξεων διαγωνισμών (ισχύει υποχρεωτικά επί σειρά ετών) καταργώντας οποιαδήποτε άλλη δαπάνη προβολής εκδηλώσεων και απολογισμών δραστηριοτήτων, μειώνοντας κατ’ επέκταση τα έσοδα των εφημερίδων, στερώντας τους πόρους. Με ποιο τρόπο θα πληροφορούνται οι πολίτες για τα δρώμενα στην πόλη τους; Ας απαντήσει και πάλι ο υπουργός…
Β’ Το νέο νομοσχέδιο για τη Δημόσια Διοίκηση και την Αυτοδιοίκηση
Ας δούμε λοιπόν πώς ο Θ. Λιβάνιος επιχειρεί ν’ απορρυθμίσει τα πάντα, ξεκινώντας από το σχέδιο νόμου που έφερε -προφανώς όχι τυχαία- μέσα στο κατακαλόκαιρο πριν λίγες εβδομάδες.
Τρεις παρεμβάσεις, που ο ίδιος διαφημίζει διαρκώς ως μεταρρυθμίσεις μείζονος σημασίας, είναι αυτές που απειλούν με πλήρη απορρύθμιση τη Δημόσια Διοίκηση και την Τοπική Αυτοδιοίκηση, ενώ σε ό,τι αφορά την ευαίσθητη εθνικά -και όχι μόνο- περιοχή του Έβρου, μοιάζει ν’ ανοίγει κερκόπορτα με απρόβλεπτες συνέπειες. Δεν αποκλείεται όμως ο Θ. Λιβάνιος να κληθεί σύντομα να εξηγήσει ποιο είναι το πραγματικό κίνητρο γι’ αυτές τις παρεμβάσεις του, διότι σίγουρα δεν είναι απλώς η ματαιοδοξία του και η προσπάθειά του ν’ αφήσει το δικό του αποτύπωμα στο Υπουργείο Εσωτερικών. Και θα πρέπει να το εξηγήσει όχι μόνο στους διοικητικούς και αυτοδιοικητικούς παράγοντες ή τον πολιτικό του προϊστάμενο, αλλά στους ίδιους τους πολίτες, αφού οι πληροφορίες τον θέλουν να διεκδικεί για πρώτη φορά την εκλογή του με σταυρό στις προσεχείς εκλογές και να χάνει έτσι τη σιγουριά του εξωκοινοβουλευτικού υπουργού.
- Πειθαρχικές διαδικασίες στο Δημόσιο και στους ΟΤΑ
Σύμφωνα με τον ίδιο, το νομοσχέδιο προβλέπει την επιτάχυνση των πειθαρχικών διαδικασιών στο Δημόσιο και στους ΟΤΑ, με προφανή στόχο τη βελτίωση της λειτουργίας της Δημόσιας Διοίκησης. Οι εκπρόσωποι των εργαζομένων ωστόσο εκτιμούν ότι οι διατάξεις ανοίγουν τον δρόμο ακόμη και για πογκρόμ διώξεων ή κατάργηση της μονιμότητας μέσα από τα «ιδιώνυμα» πειθαρχικά αδικήματα που προβλέπει (π.χ. άρνηση συμμετοχής στην αξιολόγηση) και τις εξοντωτικές παρεπόμενες ποινές που φτάνουν έως και την απόλυση! Οι αντιδράσεις των εργαζομένων στον Δημόσιο Τομέα και τους ΟΤΑ αναμένονται σφοδρότατες. Με το θέμα αυτό δεν θ’ ασχοληθούμε εκτενέστερα.
- Ο νέος κώδικας της Αυτοδιοίκησης – Δημοτικές και Περιφερειακές Εκλογές
Η δεύτερη παρέμβαση δεν είναι άλλη από τον νέο Αυτοδιοικητικό Κώδικα, ο οποίος παρουσιάστηκε μεν -ως σχέδιο- στην Ένωση Περιφερειών (ΕΝΠΕ) και την Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδος (ΚΕΔΕ), όπου προκάλεσε καθολική αντίδραση. Το νομοσχέδιο έκτοτε… αγνοείται.
Πρόκειται για ένα σχέδιο που στην πραγματικότητα επαναφέρει το φάντασμα της ακυβερνησίας στην Αυτοδιοίκηση, ενώ με την επίκληση των (δήθεν) ουσιαστικών αρμοδιοτήτων, επιδιώκει να μετατρέψει πρωτίστως τους δημάρχους και κατά δεύτερο λόγο τους περιφερειάρχες, σε μαριονέτες της κυβέρνησης. Με απλά λόγια, κορμός του νέου Κώδικα είναι η αλλαγή του εκλογικού νόμου και η εκλογή περιφερειαρχών και δημάρχων με σχετική και όχι απόλυτη πλειοψηφία και περιορισμένη νομιμοποίηση (42%), ενώ το νέο στοιχείο σε σχέση με το παλιό σχέδιο είναι η κατάργηση του β’ γύρου.
Με ποιον τρόπο θα γίνει αυτό; Το «τυράκι» είναι η καθιέρωση ηλεκτρονικής ψηφοφορίας προκειμένου να ξορκιστεί η αποχή σε α’ και β’ γύρο. Όμως οι ψηφοφόροι θα επιλέγουν σε μια Κυριακή τον εκλεκτό τους, σε μια και μόνο ψηφοφορία, με βάση μόνο υποθετικά σενάρια. Ποια είναι αυτά; Ο ψηφοφόρος θα ψηφίζει τον υποψήφιο δήμαρχο που επιλέγει∙ ταυτόχρονα, μεταξύ των υπολοίπων υποψηφίων, θα ψηφίζει τον καλύτερο… δεύτερο. Αν και τούτο «σερβίρεται» ως καινοτομία από τον Θ. Λιβάνιο, στην πραγματικότητα είναι «δώρο» για τον δεύτερο ή ακόμη και τον τρίτο σε ψήφους υποψήφιο, ο οποίος μπορεί να ευνοηθεί από αυτά τα σενάρια και τις καραμπόλες μεταξύ α’ και β’ επιλογής ψήφου και να εκλεγεί αυτός δήμαρχος ή περιφερειάρχης!
Η επιτομή της αντιπροσωπευτικής ψήφου!
Την ίδια στιγμή, κάποιοι υποψήφιοι δημοτικοί ή περιφερειακοί σύμβουλοι θα μπορούν να εκλέγονται χωρίς σταυρό και άλλοι θα ρίχνονται στη μάχη της άγρας ψήφων, αδιάφορο εάν αυτό προκαλεί πονοκεφάλους στα επιτελεία των υποψηφίων «τοπικών αρχόντων», με υποψήφιους συμβούλους δύο ταχυτήτων, δημιουργώντας έναν ενδοπαραταξιακό εμφύλιο.
Όσα για τα περί ηλεκτρονικής ψηφοφορίας θρυλούμενα, είναι αυτονόητο ότι ανοίγει μεγάλη συζήτηση ακόμη και για το αδιάβλητο της εκλογικής διαδικασίας, με ότι αυτό συνεπάγεται για την επόμενη μέρα των εκλογών.
Επίσης, η επίκληση της οικονομίας δαπανών από την κατάργηση του μέχρι σήμερα ισχύοντος δεύτερου εκλογικού γύρου και την εξοικονόμηση πόρων από τη μη εκτύπωση ψηφοδελτίων για τον β’ γύρο, είναι απλά φαιδρότητες…
- Η διχοτόμηση του Νομού Έβρου
Και τέλος, επειδή ο διάβολος κρύβεται πάντα στις λεπτομέρειες, ιδού τι περιλαμβάνεται στα «ψιλά γράμματα» του νέου Κώδικα Αυτοδιοίκησης: ότι η Περιφερειακή Ενότητα Έβρου χωρίζεται σε βορρά και νότο, δηλαδή δημιουργούνται δύο διαφορετικές Περιφέρειες.
Τι σημαίνει αυτό στην πράξη; Ότι όλα γίνονται… εις διπλούν: θα υπάρχουν δύο διαφορετικά διοικητικά κέντρα ή διαφορετικές δημόσιες Υπηρεσίες στο Διδυμότειχο, την Ορεστιάδα και το Σουφλί από τη μια και στην Αλεξανδρούπολη και τη Σαμοθράκη από την άλλη. Μια τέτοια εξαγγελία αποτελεί ούτως ή άλλως ανακολουθία ως προς τη γενικότερη λογική της κυβέρνησης και μια μεγάλη αντίφαση για τον ίδιο τον Θ. Λιβάνιο, ο οποίος επιδιώκει με τα σχέδιά του να «μαζέψει» τις διοικητικές δομές και όχι να τις επεκτείνει, όπως π.χ. με την κατάργηση των δημοτικών ενοτήτων ως εκλογικών περιφερειών που θα προβλέπει ο νέος Αυτοδιοικητικός Κώδικας.
Ποια είναι όμως η σημερινή κατάσταση στον Έβρο; Ο εφιάλτης της ανομβρίας απειλεί τους αγρότες και την παραγωγή. Ο Έβρος έχει στεγνώσει. Οι Βούλγαροι κρατούν όσο νερό θέλουν στα σύνορά τους και αφήνουν το περίσσευμά του για την Ελλάδα. Με βάση Κοινοτική Οδηγία (2000/60/ΕΚ), οφείλαμε να έχουμε συνάψει διακρατική συμφωνία με τη Βουλγαρία, για τα νερά του ποταμού. Γιατί δεν το έχουμε κάνει ήδη; Προς τι η ακατανόητη ολιγωρία; Μήπως έχουμε επαναπαυθεί σε βραχυπρόθεσμης διάρκειας συμφωνίες με αβέβαιη προοπτική;
Ο πληθυσμός στον Έβρο μειώνεται συνεχώς. Η Υγεία λειτουργεί υποτυπωδώς, σχολεία κλείνουν, εργασίες δεν υπάρχουν. Με ποια κίνητρα θα παραμείνει ο κόσμος εκεί και με ποια επίσης θα παρακινηθούν άλλοι να εγκατασταθούν; Ποιός άραγε είναι ο παρεμβατικός ρόλος του ΥΠ.ΕΣ. στον Νομό Έβρου; Τι επιδιώκει με τον χωρισμό σε βορρά και νότο και πώς εκτιμά ο υπουργός ότι θα οφελήσει την περιοχή; Ας απαντήσει ο ίδιος.
Το σπουδαιότερο όμως είναι ότι ο ενδεχόμενος διαχωρισμός του Νομού Έβρου ανοίγει μέτωπα και θίγει εθνικά ζητήματα μείζονος σημασίας. Η γειτνίαση των περιοχών με τη Βουλγαρία και -κυρίως- την Τουρκία, και μάλιστα σε μια περίοδο κατά την οποία η περιβόητη πολιτική των «ήρεμων νερών» ανήκει ξεκάθαρα στο παρελθόν. Και ναι μεν τούτο αποτελεί με τη σειρά του μια ακόμη απόδειξη της προχειρότητας και της επιπολαιότητας με την οποία προσεγγίζονται αυτά τα ζητήματα από τον αρμόδιο υπουργό, αλλά εδώ και δεκαετίες τα εθνικά θέματα είναι κάτι με το οποίο συνειδητά δεν παίζει κανείς. Εκτός αν έχει άγνοια κινδύνου ή γενικότερα άγνοια περί των πραγμάτων…
- Και μια τελευταία επισήμανση:
Μήπως ο επιχειρούμενος χωρισμός συνδέεται και με το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης και τη σταδιακή μετατροπή του σε αμερικανική βάση; Μήπως το γεγονός αυτό αφορά ενδεχομένως και τη Σαμοθράκη σε μια λογική μελλοντικής «αυτόνομης» διοίκησης;
Αν ο υπουργός θέλει να βοηθήσει τον Έβρο, η υφιστάμενη κατάσταση τον εμποδίζει; Ο χωρισμός του σε βορρά και νότο θα τον διευκολύνει; Μήπως τελικά είναι εντολοδόχος διεκπεραιωτής προειλημμένων αποφάσεων, καταστροφικών για τη χώρα;
Με τον νέο Κώδικα Τοπικής Αυτοδιοίκησης σε φάση εκπόνησης και με μεγάλες εκκρεμότητες όπως το νέο εκλογικό σύστημα, η διαχείριση των δημοτικών τελών, το «τέλος ταφής» απορριμμάτων, ο Νέος Οικοδομικός Κανονισμός, οι Υπηρεσίες Δόμησης κ.ά. οι Δήμοι βρίσκονται σε ένα κρίσιμο «σταυροδρόμι». Και με τη μέχρι σήμερα εμπειρία από τον νέο αυτοδιοικητικό νόμο, αλλά και με τις διαρκείς ανακοινώσεις της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας για πολλές από τις διατάξεις του, εξακολουθεί να παραμένει το μεγάλο ερώτημα: Το κεντρικό κράτος επιδιώκει πραγματικά την (αυτο)διοικητική αποκέντρωση των Υπηρεσιών ή απλά σκαρφίζεται νέα πολιτικά «αμπαλάζ» για να έχει τους Δήμους και υποβαθμισμένους και κομματικά εξαρτημένους προκειμένου να παίζει τα εκάστοτε ψηφοθηρικά του παιχνίδια, με μόνιμα χαμένη την καθημερινή ποιότητα ζωής των πολιτών;
Και τέλος, γιατί στο νομοσχέδιο ενσωματώνει ζητήματα με προοπτική μείζονος εθνικού κόστους;
Ο Θόδωρος Λιβάνιος αποδεικνύει ότι είναι ένας ακατάλληλος υπουργός Εσωτερικών. Είναι ένας υπουργός επικίνδυνος για τη χώρα.
Διοικητικά και εθνικά.
