Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι εμείς σαν ιστορικός λαός μας βολεύει να αγνοούμε την πραγματικότητα όταν αυτή είναι δυσάρεστη. Τα τελευταία πέντε χρόνια της κρίσης δραπετεύσαμε από τα πραγματικά προβλήματα που εμείς οι ίδιοι δημιουργήσαμε καταφεύγοντας σε συνωμοσίες πανταχόθεν προερχόμενες μέσα και έξω από την Ελλάδα. Ψάχνοντας διαρκώς να κατασκευάσουμε αποδιοπομπαίους τράγους που βυσσοδομούν να βλάψουν την Ελλάδα, ξεχνάμε, βολικά, ότι ο πραγματικός εχθρός κρύβεται εντός των τειχών. Θα τον βρούμε ανάμεσά μας, στο συνδικαλισμό και τα καφενεία όπου χιλιάδες (ψευδο) ιδεολόγοι και παντογνώστες ρητορεύουν για τον «εχθρό» που είναι έξω από την άσπιλη και αμόλυντη Ελλάδα. Ανυπόστατοι μύθοι και απλουστευτικά στερεότυπα, στρεβλές ιδεοληψίες, τερατώδη ιδεολογήματα δηλητηριάζουν το δημόσιο λόγο και κατασκευάζουν ένα «κοινό νου» που είναι πρόθυμος να παραδοθεί σε δημαγωγούς και λαϊκιστές που υπόσχονται επίγειους παραδείσους. Σε αυτήν την «παγίδα» ιδιαίτερα επιρρεπείς είναι οι σημερινοί νέοι οι οποίοι δυστυχώς, βρίσκονται στην ανεργία σε ποσοστό 45 – 55% (2015).
Η σημερινή κρίση μπορεί να έχει το πρόβλημα του χρέους που φτάνει τα 320 δισ. (2015), η κοινωνική κρίση ωστόσο, δύσκολα αντιμετωπίζεται και αυτή γιατί αυτές, οι φανταστικές ιδεοληπτικές κατασκευές παράγουν και αναπαράγουν τον αποπροσανατολισμό από την πραγματικότητα. Η κοινωνιολογία χαρακτηρίζει τα στερεότυπα και τους μύθους ως «κατάρα» για τον ορθολογισμό που οδηγεί σε σωστά συμπεράσματα. Στερεότυπα είναι μία ιδεοληπτική αντίληψη π.χ. για τους πολιτικούς και την πολιτική, τους δικαστικούς, τους γιατρούς κ.ο.κ. που περιέχει το λάθος της γενίκευσης «π.χ. όλοι οι γιατροί παίρνουν φακελάκι». Αυτή η αντίληψη της γενίκευσης στρεβλώνει την πραγματικότητα διότι δεν μπορεί να είναι ακριβώς η απόλυτη αλήθεια. Τούτο διότι υπάρχουν και πολλοί έντιμοι πολίτες σε όλους τους επαγγελματικούς χώρους που αδικούνται. Στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια τα περισσότερα μέσα μαζικής ενημέρωσης, με πρώτη την T.V. πλειοδοτούν σε ένα κρεσέντο λαϊκισμού και επικοινωνιακών τεχνασμάτων με έναν στερεοτυπικό τρόπο καταφέρνουν να πείσουν τους περισσότερους πολίτες. Το μυστικό είναι ποιος θα καταφέρει να είναι ο καλύτερος στην ατάκα. Η ιστορία μας είναι γεμάτη από στερεότυπα και βολικούς μύθους από την κερκόπορτα που «ξεχάστηκε ανοιχτή» και από αυτήν μπήκαν οι ορδές του Μωάμεθ, μέχρι τη Μικρασιατική Καταστροφή για την οποία οι «Σύμμαχοι» μας έσπρωξαν σε λάθη, ενώ εμείς δεν είχαμε καμία ευθύνη… Για τον εμφύλιο πόλεμο 1946 – 1949 «ευθύνονται» οι Άγγλοι που και εκείνοι μας έσπρωξαν στην αλληλοσφαγή. Όλα αυτά τα στερεότυπα έχουν βαθύτατες ιστορικές καταβολές που εμπότισαν τις συνειδήσεις ημών των Ελλήνων γιατί η ίδια η ιστορία μας έχει γραφτεί από ιστοριογράφους και όχι αμερόληπτους επιστήμονες ιστορικούς. Ποιος δεν θυμάται την ατάκα του ιδρυτή της αλλαγής το 1981 που επαναλάμβανε συχνά από το μπαλκόνι:
«Το ΠΑΣΟΚ στην κυβέρνηση και ο λαός στην εξουσία». Πόση αλήθεια μπορεί να έχει ένα τέτοιο στερεότυπο – κλισέ; Τι σημαίνει το κλισέ της μόδας: « Η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες». Δεν είναι αυτό αυτονόητο; Αυτά και πολλά άλλα, στοιχειώνουν τον συλλογικό νου.
– Φίλοι μου, μια από τις πληγές κάθε κοινωνίας μικρής ή μεγάλης είναι ο ασυγκράτητος βερμπαλισμός και η συνωμοσιολογία στον πολιτικό και κοινωνικό λόγο ηχηρών λέξεων και εκφραστικών σχημάτων χωρίς ουσιαστικό περιεχόμενο για τον εντυπωσιασμό της κοινωνικής μάζας. Η σημερινή κρίση είναι μεν οικονομική αλλά έχει επίσης ως αίτιο και τον κοινωνικό αποπροσανατολισμό από το αληθινό πρόβλημα. Γιατί τέλος πάντων το μνημόνιο δαιμονοποιήθηκε ως πηγή όλων των δεινών της ελληνικής κρίσης για το οποίο υπεύθυνοι είναι ξένοι που επιβουλεύονται την Ελλάδα και θέλουν να αφανίσουν το υπερήφανο έθνος μας. Πως η Ελλάδα έφτασε στα πρόθυρα «ανθρωπιστικής κρίσης». Αυτό μας λένε νεοφώτιστοι πολιτικοί. Ο λαϊκισμός όπως είναι μία από τις χειρότερες μορφές πολιτικού και κοινωνικού αμοραλισμού. Όσο γρηγορότερα μπορεί ένας λαός να βγει από αυτόν, τόσο το καλύτερο.
Γιώργος Σταυράκης
Κοινωνιολόγος
