Βρισκόμαστε εδώ με αφορμή την ολοκλήρωση της Α’ φάσης του ερευνητικού προγράμματος που υλοποιεί η Σχολή Αρχιτεκτόνων του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ) για λογαριασμό της Περιφέρειας.
Προκειμένου να είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι για το επόμενο στάδιο υλοποίησης του ερευνητικού αυτού προγράμματος, κρίναμε ότι το Περιφερειακό Συμβούλιο αποτελεί πρόσφορο έδαφος για να τεθούν σε διαβούλευση οι προτάσεις και τα συμπεράσματα του Πολυτεχνείου αναφορικά με την οργάνωση του αστικού δημόσιου χώρου στο μητροπολιτικό κέντρο των Αθηνών.
Όπως ίσως γνωρίζετε, τα τελευταία χρόνια, η Ευρωπαϊκή Ένωση κατευθύνει όλο και περισσότερο τις πολιτικές και τις αντίστοιχες χρηματοδοτήσεις της σε ολοκληρωμένες μητροπολιτικές παρεμβάσεις. Και με τη λέξη «ολοκληρωμένες» δεν εννοούμε απλές διαμορφώσεις χώρων αλλά συνολικές παρεμβάσεις που να έχουν πολλαπλασιαστικά οφέλη όπως οικονομικά/κοινωνικά/περιβαλλοντικά.
Η πολυετής ερευνητική δραστηριότητα των μελών της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του ΕΜΠ για τα ζητήματα της κρίσης του Μητροπολιτικού Κέντρου της Αθήνας και των πολλαπλών αστικών προβλημάτων αποδεικνύει τη μοναδική τους εμπειρία στη διαμόρφωση στρατηγικών και ολοκληρωμένων προσεγγίσεων για παρεμβάσεις στο μητροπολιτικό κέντρο της Αθήνας.
Τι θεσμικά εργαλεία διαθέτει η Περιφέρεια στον τομέα του χωρικού σχεδιασμού;
Η Περιφέρεια διαθέτει περιορισμένες δυνατότητες παρέμβασης στους τομείς αυτούς. Μέχρι στιγμής, τα Σχέδια Ολοκληρωμένων Αστικών Παρεμβάσεων (ΣΟΑΠ) είναι το βασικότερο εργαλείο που διαθέτουμε για τέτοιου είδους παρεμβάσεις. Θεσμοθετήθηκε το 1999 με τον ν. 2742/1999 αλλά ότι έπρεπε να περιμένουμε το 2012 για να θεσμοθετηθούν και οι προδιαγραφές του, γεγονός που σημαίνει ότι για 13 χρόνια δεν υπήρχαν ολοκληρωμένες αστικές παρεμβάσεις διαδημοτικού χαρακτήρα παρά μόνο αποσπασματικές και μεμονωμένες δράσεις τοπικού χαρακτήρα.
Παρά ταύτα, ο ν.3852/2010 (ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ) δίνει τη δυνατότητα στα δύο μεγάλα μητροπολιτικά κέντρα, την Αθήνα και την Θεσσαλονίκη, να ασκήσουν αρμοδιότητες που υπερβαίνουν τα διοικητικά όρια ενός δήμου στους τομείς περιβάλλοντος και ποιότητας ζωής, χωρικού σχεδιασμού και αστικών αναπλάσεων, μεταφορών και συγκοινωνιών, πολιτικής προστασίας και ασφάλειας.
Η ενεργοποίηση των μητροπολιτικών αυτών λειτουργιών αποτελεί μοναδική ευκαιρία για να ενισχυθεί ο ρόλος της Περιφέρειας. Στον τομέα των αστικών αναπλάσεων, εάν ο επόμενος σχεδιασμός προκύψει από επιλεγμένες και επεξεργασμένες ολοκληρωμένες παρεμβάσεις διαδημοτικού χαρακτήρα, θα έχουμε κερδίσει ένα σημαντικό στοίχημα στη διεκδίκηση ενός ενισχυμένου ρόλου ως δεύτερο βαθμό αυτοδιοίκησης.
Οφείλουμε να απεγκλωβιστούμε από τον ρόλο του απλού χρηματοδότη προτάσεων και να γίνουμε ουσιαστικός φορέας υλοποίησης ολοκληρωμένων παρεμβάσεων στη κατεύθυνση της βιώσιμης και περιβαλλοντικής ανάπτυξης!
Θα σταματήσω την εισαγωγή μου εδώ και θα δώσω τον λόγο στους επιστήμονες-καθηγητές του Πολυτεχνείου να σας παρουσιάσουν τις βασικές πτυχές και συμπεράσματα της πρώτης φάσης της μελέτης.
Στόχος μας είναι η διαβούλευση αυτή να καταλήξει σε στοχευμένες προτάσεις που θα καταλήξουν με τη σειρά τους στη προκήρυξη μελετών και σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς ενόψει της 5ης προγραμματικής περιόδου.
