Στις 27 Ιανουαρίου συμπληρώθηκαν 75 χρόνια από το τέλος της πολιορκίας του Λένινγκραντ. Αυτήν την ιστορική επέτειο σκεφτήκαμε να τιμήσουμε, ρίχνοντας φως σε ένα άγνωστο στη Δύση κεφάλαιο της ηρωικής αντίστασης στον φασιστικό αποκλεισμό, με μάλλον πρωτότυπους και ιδιαίτερους ήρωες. Βασική πηγή αυτού του αφιερώματος – χρέους αποτελεί ένα εξαιρετικό άρθρο του Γρηγόρη Τραγγανίδα στο periodiko.gr
Η πολιορκία του θανάτου
Στις 27 Ιανουαρίου του 1944, ο Κόκκινος Στρατός έλυσε την πολιορκία του Λένινγκραντ, η οποία είχε ξεκινήσει στις 8 Σεπτεμβρίου του 1941. Επί 872 μέρες γράφτηκαν σελίδες ανείπωτης φρίκης, ηρωικού μεγαλείου και αυτοθυσίας, οι οποίες είναι αδύνατον να χωρέσουν σε λίγες γραμμές. Ο συνολικός αριθμός των ανθρώπων, κάθε ηλικίας, που έχασαν τη ζωή τους από την πολιορκία υπολογίζεται στο 1,5 εκατομμύριο και θα ήταν υπερπολλαπλάσιος χωρίς τις ριψοκίνδυνες επιχειρήσεις του Κόκκινου Στρατού για την εκκένωση της πόλης και τη διάσωση, καταρχήν, των παιδιών και των ανήμπορων. Είναι χαρακτηριστικό του εφιάλτη που έζησαν οι κάτοικοι, πως μόλις το 3% του παραπάνω αριθμού σκοτώθηκε από τους βομβαρδισμούς ή από πυρά, ενώ το 97% πέθανε από την πείνα! Στη Δίκη της Νυρεμβέργης τεκμηριώθηκαν 632.000 θάνατοι από τον λιμό εξαιτίας της πολιορκίας. Η πολιτιστική καταστροφή, αλλά και οι ηρωικές προσπάθειες διάσωσης του μουσειακού και αρχιτεκτονικού πλούτου της πόλης είναι ένα επίσης ξεχωριστό κεφάλαιο. Υπάρχει, όμως, ένα κεφάλαιο αυτής της τραγικής εποποιίας που αξίζει να αναδειχθεί, αφενός λόγω της πρωτοτυπίας του, αφετέρου ως χαρακτηριστικό παράδειγμα του τι εννοείται πίσω από τη φράση – κλειδί του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου: «Τα πάντα για τη Νίκη».
«Παράπλευρες απώλειες»
Πολύ γρήγορα μετά την έναρξη της πολιορκίας, η πείνα άρχισε να εξαπλώνεται. Σύντομα τέλειωσαν τα αποθέματα των τροφών και ο κόσμος άρχισε να στρέφεται σε οτιδήποτε μπορούσε να φαγωθεί, ξεκινώντας από τα ζώα. Σε σύντομο χρονικό διάστημα, τα σκυλιά και οι γάτες άρχισαν να σπανίζουν στους δρόμους της πολιορκημένης πόλης. Μόλις εξαφανίστηκαν τα αδέσποτα ήρθε η σειρά των κατοικίδιων, με όσο δράμα μπορεί να κουβαλάει αυτή η τραγική διαδικασία για τα νοικοκυριά που αναγκάζονταν να θυσιάσουν αγαπημένα μέλη τους, ουσιαστικά, για να ταΐσουν τα παιδιά! Υπήρξαν βέβαια αρκετές οικογένειες που διέσωσαν με αυταπάρνηση τα ζώα τους. Η πλέον γνωστή ιστορία είναι αυτή του γάτου Μαξίμ, που ζούσε με την οικογένεια της Βέρας Βολόγκντινα, τη μαμά και τον παππού της, μαζί με τον παπαγάλο Ζακό. Και αν ακόμη γλίτωναν από τους ανθρώπους, υπό κανονικές συνθήκες ο γάτος θα έτρωγε το πουλί. Όταν όμως γύρισαν μια μέρα σπίτι, είδαν τον γάτο και τον παπαγάλο να κοιμούνται αγκαλιά προσπαθώντας να ζεσταθούν! Τελικά ο Μαξίμ επέζησε της πολιορκίας και ήταν από τα λίγα γατιά του Λένινγκραντ που τα κατάφερε. Ωστόσο, όταν εξαφανίστηκαν τα γατιά από την πόλη εμφανίστηκε ένας θανάσιμος κίνδυνος: Οι αρουραίοι, οι οποίοι άρχισαν να πληθαίνουν ανεξέλεγκτα! Έτσι, ήδη τον σκληρό Γενάρη του 1943, τέσσερα βαγόνια με γκρίζες γάτες – που θεωρούνται ιδιαίτερα καλοί κυνηγοί αρουραίων – φθάνουν στη μαρτυρική πόλη και εξολοθρεύουν τα τρωκτικά!
