Γράφει ο Χρήστος Φωτιάδης – Από την έντυπη έκδοση της εβδομαδιαίας Αμαρυσίας – 28/11
Μελετώντας τη συμπεριφορά της Τουρκίας, ήδη από την εποχή της αξέχαστης «Aραβικής Άνοιξης», εντόπισα κάποια εμφανή κοινά σημεία ανάπτυξης με τη σύγχρονη Κίνα. Το βασικότερο: πρόκειται για δυο πρώην αυτοκρατορίες, που εξέρχονται σταδιακά από την κατάσταση σοκ που είχε προκαλέσει η ραγδαία υποβάθμισή τους επί δυο αιώνες! Η μεν Τουρκία έχασε τα εδάφη που κατείχε και μετατράπηκε σε μια απλή χώρα με μεγάλα προβλήματα, η δε Κίνα βίωσε μια απείρως χειρότερη εμπειρία. Από την κορυφή (της ισχυρότερης χώρας του κόσμου), μετατράπηκε σε θλιβερή αποικία, μοιρασμένη μάλιστα σε πολλούς «αφέντες».
Από εντελώς διαφορετικούς δρόμους, οι δυο αυτές μεγάλες χώρες είδαν τις τελευταίες δεκαετίες να ανέρχεται η ισχύς και το κύρος τους. Ξεκινώντας από την άνοδο της παραγωγικής τους βάσης, αύξησαν το επιστημονικό τους δυναμικό, τη στρατιωτική τους ισχύ και την επιρροή τους σε παγκόσμιο και περιφερειακό επίπεδο. Η Κίνα προορίζεται να γίνει σύντομα και επίσημα η ισχυρότερη οικονομία του κόσμου, ενώ η Τουρκία είναι ήδη μέλος του G10 και η μεγαλύτερη οικονομία της Ν/Α Ευρώπης.
Ριζικές διαφορές
Οι ομοιότητες, όμως, τελειώνουν εδώ και δίνουν τη θέση τους σε σημαντικές διαφορές μεταξύ των δυο αυτών μοντέλων ανάπτυξης και συμπεριφοράς. Η Κίνα χρησιμοποιεί την οικονομική της άνοδο για να αναβαθμίσει το βιοτικό επίπεδο των 1,4 δισεκατομμυρίων πολιτών της και έχει ήδη πετύχει την έξοδο 700 εκατομμυρίων από τη φτώχεια! Το οικονομικό και πολιτικό της μοντέλο λειτουργεί πολύ αποδοτικά, ενώ οι εξωτερικές της σχέσεις στηρίζονται αποκλειστικά στο αμοιβαίο κέρδος (win-win), χωρίς να ασχολείται με τις εσωτερικές υποθέσεις των εταίρων της!
Όμως η μεγαλύτερη διαφορά στην εξωτερική πολιτική και στρατηγική των δυο υπό εξέταση κρατών είναι αναμφισβήτητα η παντελής έλλειψη εδαφικών διεκδικήσεων της Κίνας σε βάρος άλλων χωρών, εκτός από τις διαφιλονικούμενες θαλάσσιες περιοχές. Οι δε συνοριακές διαφορές με την Ινδία θα μπορούσαν προ πολλού να είχαν τακτοποιηθεί ειρηνικά, όπως έγινε με τα απείρως σοβαρότερα προβλήματα που επί δεκαετίες υπήρχαν στη ρωσοκινεζική μεθόριο, μήκους 3.300 χιλιομέτρων! Αντίθετα, η Τουρκία κινείται τα τελευταία χρόνια άκρως επιθετικά εναντίον σχεδόν όλων των γειτόνων της, διεκδικώντας πολλά από όλους!
Τι επιφυλάσσει το μέλλον;
Η Κίνα απέδειξε πολλές φορές ότι είναι ικανή να διατηρήσει την ανοδική της πορεία, ακόμα και εν μέσω παγκόσμιων κρίσεων, με τελευταίο παράδειγμα την αντιμετώπιση του Covid-19! Το μοντέλο διεθνών σχέσεων που εφαρμόζει είναι πολύ ελκυστικό για τις περισσότερες χώρες, αφού δεν υποκρύπτει απειλές και εξαρτήσεις. Η εσωτερική της αγορά αποτελεί ικανή βάση για τη μελλοντική της ανάπτυξη. Η Τουρκία, αντίθετα, ασκεί κατεξοχήν πολιτική απειλών, εκβιασμών και πιέσεων, με αποτέλεσμα να έχει πολύ περισσότερους εχθρούς παρά φίλους! Ειδικότερα, η πολιτική Ερντογάν έχει φέρει τη χώρα του αντιμέτωπη με τις περισσότερες αραβικές χώρες και αυτές των Βαλκανίων! Οι δε σχέσεις της με όλες ανεξαιρέτως τις μεγάλες δυνάμεις του κόσμου βρίσκονται σε μια ευαίσθητη ισορροπία, για να το πούμε όσο πιο ήπια γίνεται!
Οι διμερείς σχέσεις
Μπορεί οι εμπορικές ανταλλαγές μεταξύ τους να βρίσκονται σε πολύ ικανοποιητικό επίπεδο, όμως η Τουρκία έχει «καταφέρει» να συντηρεί και με την Κίνα μια σοβαρή «αλυτρωτική» διεκδίκηση, για το γνωστό θέμα των τουρκογενών Ουιγούρων! Η «συμπαράσταση» της Τουρκίας επεκτείνεται και στην «αξιοποίηση» του ισχυρού τζιχαντιστικού στοιχείου στις τάξεις τους, καθώς αρκετές εκατοντάδες «μαχητές» δρουν στη Συρία ως μισθοφόροι της Άγκυρας! Φυσικά αυτό δεν αρέσει καθόλου στο Πεκίνο, γεγονός που «παγώνει» τις διμερείς σχέσεις. Δυστυχώς, η Αθήνα αδυνατεί να αξιοποιήσει αυτό το πρόβλημα σε όφελός της, αφού οι διπλωματικές κινήσεις του… προτεκτοράτου μας υπόκεινται στις γνωστές απαγορεύσεις ΗΠΑ και Γερμανίας.