Η πρωτοβουλία της Μελίνας Μερκούρη, για την επιστροφή της Μετώπης του Παρθενώνα που κλάπηκε και μεταφέρθηκε παράνομα στο Βρετανικό Μουσείο από τον Λόρδο Έλγιν, βρίσκει όλο και περισσότερους υποστηρικτές. Αν και μοιάζει απίθανο να υπάρξει σύντομα θετική ανταπόκριση της Βρετανίας, το δίκαιο ελληνικό αίτημα παραμένει στο προσκήνιο.
Η τακτική της ληστείας είναι συνυφασμένη με την ιστορία του δυτικού ιμπεριαλισμού. Δεν αρκούσαν οι ανθρώπινοι και φυσικοί πόροι για να υπογραμμίσουν την επικυριαρχία τους. Επέλεξαν χαρακτηριστικά δείγματα του εγχώριου πολιτισμού, τα οποία μετέφεραν ως … λάφυρα στις χώρες τους! Αν νομίζετε ότι αυτή η τακτική ανήκει στο παρελθόν, απλά θυμηθείτε την πολύ πρόσφατη ληστεία του ιρακινού και συριακού πολιτιστικού πλούτου, που μεταφέρθηκε στους οίκους… πλειστηριασμών των ΗΠΑ και της Βρετανίας!
Η υποδούλωση της Κίνας
Βρίσκοντας εξασθενημένη την Κίνα, λόγω εσωτερικών έριδων και διάλυσης της κεντρικής αυτοκρατορικής διοίκησης, οι ύαινες της εποχής, με επικεφαλής τη Βρετανία, εφόρμησαν στη μεγάλη χώρα και διαμοίρασαν τα ιμάτιά της – στην κυριολεξία! Με τον λεγόμενο «Πόλεμο του Οπίου», κατέκτησαν τα λιμάνια της και τη χώρισαν σε «ζώνες κατοχής». Επί δυο αιώνες, ρούφηξαν στην κυριολεξία τα αίμα των Κινέζων, τους οποίους υποβίβασαν σε ζητιάνους!
Αφού «έλυσαν» το ζήτημα της απόλυτης εκμετάλλευσης χώρας και κατοίκων, οι ληστές αποφάσισαν να ασχοληθούν με τους ανεπανάληπτους και ανεκτίμητους πολιτιστικούς θησαυρούς της Κίνας. Οι μεταφορές προς τις δυτικές μητροπόλεις είχαν πάρει τη μορφή… εργοταξίου. Η αγγλογαλλική κοινή αποστολή του 1861 είχε επικεφαλής έναν παλιό καλό γνωστό μας: τον γιο του Λόρδου Έλγιν! Διοικητής του αγγλικού «εκπολιτιστικού» στρατού, ήταν ο Τζέημς Μπρους, 8ος Κόμης του Έλγιν, 12ος Κόμης του Κίνκαρντιν, γιος του Τόμας Μπρους, 7ου Κόμη του Έλγιν, 11ου κόμη του Κίνκαρντιν, δηλαδή του γνωστού μας «μαρμαρά» Τόμας Έλγιν, του κυρίου που έκλεψε τα γλυπτά της Ακρόπολης!!!
Με το που πάτησε το πόδι του στην Κίνα, άρχισε το… ξεσκαρτάρισμα: ότι του «γυάλιζε» και μπορούσε να μεταφερθεί, έπαιρνε αμέσως το δρόμο της μετανάστευσης. Τα ογκώδη μνημεία και ιδιαίτερα τα σύμβολα του εγχώριου πολιτισμού, απλώς καταστρέφονταν, ώστε να μη θυμίζουν παλιές εποχές δόξας!
Η πιο κραυγαλέα εγκληματική ενέργεια αυτού του είδους ήταν ο εμπρησμός των Θερινών Ανακτόρων και η πλήρης καταστροφή τους!
Το «Κατηγορώ» του Ουγκώ
Οι καταστροφείς είχαν το θράσος να επιδιώκουν νομιμοποίηση των εγκλημάτων τους, ακριβώς όπως κάνουν και σήμερα. Έτσι, ρώτησαν τον πιο διάσημο και αναγνωρισμένο συγγραφέα της εποχής, ποια ήταν η γνώμη του για τη γαλλοβρετανική αποστολή στην Κίνα, προσδοκώντας ίσως να αποσπάσουν τη θετική του γνώμη, αφού τα οικονομικά οφέλη από τη λεηλασία ήσαν εύλογα.
Σε μια μνημειώδη επιστολή του, που οι δυτικοί ιμπεριαλιστές φρόντισαν να «θάψουν» καταλλήλως, ο μεγάλος συγγραφέας και υπερασπιστής των αδικημένων μετατρέπεται σε ανηλεή κατήγορο!
«Αφού ζητάτε την άποψή μου, θα την έχετε», αρχίζει ο Ουγκώ. Το πρώτο μισό τμήμα της αναφέρεται στην καλλιτεχνική, ιστορική και πολιτιστική αξία των Θερινών Ανακτόρων, συγκρίνοντάς τα με τον Παρθενώνα, τις Πυραμίδες, το Κολοσσαίο και τη Νοτρ – Νταμ. Η περιγραφή του, με μοναδικό τρόπο, αποκαλύπτει και τον απέραντο σεβασμό του απέναντι στα οικουμενικά επιτεύγματα πολιτισμού, τα οποία ανήκουν σε όλη την ανθρωπότητα…
Το δεύτερο τμήμα της επιστολής ακούγεται ως μουσική στ’ αυτιά όσων πιστεύουμε ότι ο ρόλος της Δύσης συνολικά υπήρξε κυρίως καταστροφικός, όχι μόνο για τους ξένους πολιτισμούς και ολόκληρες ηπείρους, αλλά για ολόκληρο το γήινο πολιτισμό:
«Μία μέρα, δυο ληστές εισέβαλαν στα Θερινά Ανάκτορα. Ο ένας τα λήστεψε και ο άλλος τους έβαλε φωτιά. Η νίκη πρέπει να είναι μια λησταρχίνα, τουλάχιστον έτσι φαίνεται. Η καταστροφή των Θερινών Ανακτόρων συντελέστηκε από τους δυο νικητές, σε απόλυτη ομοψυχία. Αναμεμιγμένο σε όλα αυτά βρίσκεται το όνομα του Έλγιν, που δε μπορεί παρά να μας θυμίζει τον Παρθενώνα! Η μοίρα του Παρθενώνα έγινε μοίρα των θερινών Ανακτόρων, αλλά πιο συστηματικά, ώστε να μην απομείνει τίποτε απ’ αυτά. Όλοι οι θησαυροί των πόλεών μας δεν θα μπορούσαν να συγκριθούν μ΄ αυτό το φανταστικό μουσείο την Ανατολής. Δεν περιλάμβανε μόνο αριστουργήματα της τέχνης, αλλά και μοναδικά κοσμήματα. Ο ένας ληστής γέμισε τις τσέπες του, ο άλλος ζήλεψε και γέμισε τα μπαούλα του! Κι έτσι γύρισαν στην Ευρώπη, χέρι χέρι, χαμογελώντας ευτυχισμένοι. Αυτή είναι η ιστορία των δύο ληστών.
