Από την έντυπη έκδοση της εβδομαδιαίας Αμαρυσίας – 30/12/2023
Δύο πόλεμοι είναι αυτοί που αναμφισβήτητα σημαδεύουν τη χρονιά που φεύγει και ασφαλώς οι αντιδράσεις που προκαλούν και οι συνέπειές τους θα συνεχίσουν να είναι εδώ και το 2024. Κι αν μεν ο πόλεμος στην Ουκρανία σε λίγο καιρό συμπληρώνει δύο χρόνια και στον ορίζοντα δύσκολα φαίνεται αποκλιμάκωση -δεδομένου ότι αφενός η Μόσχα δεν υποχωρεί, αφετέρου η αντεπίθεση που σχεδίαζε το Κίεβο μάλλον δεν είναι τόσο αποτελεσματική όσο είχε εκτιμηθεί αρκετά- όμως ο πόλεμος στη Γάζα μοιάζει μια εξαιρετικά περίπλοκη κατάσταση.
Η βίαιη αντίδραση της ισραηλινής πλευράς που ακολούθησε τις πρωτοφανείς επιθέσεις της Χαμάς σε ισραηλινό έδαφος φαίνεται ότι ξεπέρασε τα όρια της αυτοάμυνας, όπως αρχίζουν να παραδέχονται ακόμη και υποστηρικτές της κυβέρνησης Νετανιάχου. Με τον ίδιο να επιμένει μάλιστα στη θέση του ότι εάν δεν εξοντωθεί η Χαμάς δεν πρόκειται να σταματήσουν οι εχθροπραξίες και παρά το γεγονός ότι οι νεκροί πλέον έχουν ξεπεράσει τους 20.000 και το δράμα με τους Ισραηλινούς ομήρους συνεχίζεται.
Ζητούμενο συνεπώς στη Μέση Ανατολή δεν είναι μόνο η εκεχειρία ανάμεσα στους Ισραηλινούς και τη Χαμάς ή να μην υπάρξει γενικότερη ανάφλεξη στην περιοχή, αλλά και το ποια θα είναι η επόμενη μέρα στα παλαιστινιακά εδάφη, με τον ρόλο της παλαιστινιακής Αρχής και την προοπτική της δημιουργίας δύο κρατών να παραμένουν στο προσκήνιο. Ομοίως κρίσιμη για την έκβαση του πολέμου στην Ουκρανία είναι η πορεία των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της χώρας στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ, η οποία επισπεύδεται μετά τις τελευταίες αποφάσεις σε επίπεδο κορυφής, αλλά και το αν και πώς μπορεί να ενισχυθεί η οικονομική και στρατιωτική βοήθεια που λαμβάνει η Ουκρανία από τη Δύση προκειμένου ν’ αντεπεξέλθει στο πεδίο της μάχης.
«Φωτιές» παντού…
Πόλεμοι και εντάσεις μαίνονται πάντως σε διάφορες περιοχές του πλανήτη, όπως, για παράδειγμα, στην Αφρική, όπου το 2023 καταγράφηκαν διάφορα πραξικοπήματα και εχθροπραξίες, όπως επίσης και στον Καύκασο με τη διαμάχη Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν για τον θύλακα του Ναγκόρνο Καραμπάχ – μια διαμάχη που κρατά σχεδόν από τα χρόνια της διάλυσης της Σοβιετικής Ένωσης. Η εύθραυστη αυτή κατάσταση και η ανησυχία επιτείνεται από το γεγονός ότι οι σχέσεις ΗΠΑ και Κίνας παραμένουν στην κόψη του ξυραφιού παρά τη συνάντηση Μπάιντεν – Σι Πινγκ πριν από ένα μήνα περίπου, αλλά και γιατί η έκβαση των ομοσπονδιακών εκλογών στις ΗΠΑ τον Νοέμβριο του 2024 και η (σοβαρή) προοπτική της νίκης του Ντόναλντ Τραμπ και της επανόδου του στον Λευκό Οίκο, ουδείς μπορεί να γνωρίζει τι ισορροπίες και καταστάσεις θα διαμορφώσει ως προς την εξωτερική πολιτική και την αμερικανική διπλωματία σε όλα τα επίπεδα. Ακόμη π.χ. και για τη στάση των ΗΠΑ σε ό,τι αφορά την κλιματική αλλαγή, αφού είναι γνωστό ότι ο πρώην πρόεδρος και εκ νέου διεκδικητής του τίτλου, παρά τις περιπέτειες που έχει ακόμη με τη Δικαιοσύνη, θεωρεί απλά ότι… δεν υπάρχει κλιματική αλλαγή και ότι οι πυρκαγιές που κατέστρεψαν τα δάση του Καναδά ή της Χιλής και του Αμαζονίου ήταν απλώς… ατύχημα.
… και θεομηνίες
Σε όσα αφήνει πίσω της η χρονιά που φεύγει συγκαταλέγονται και οι φυσικές καταστροφές, όπως ο φονικός σεισμός στη Ν/Α Τουρκία και τη Συρία που άφησε πίσω του περισσότερους από 60.000 νεκρούς και ανυπολόγιστες καταστροφές, οι οποίες αποτιμώνται σε περισσότερα από 150 δισ. δολάρια. Φαντάζει πάντως οξύμωρο ότι ο σεισμός αυτός και ο τρόπος με τον οποίο χειρίστηκε το ζήτημα της ανοικοδόμησης των κατεστραμμένων περιοχών φαίνεται ότι ήταν ο καθοριστικός παράγοντας για την επανεκλογή του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν – ή έστω ένας από αυτούς.
Ένα ακόμη από τα πολλά σημαντικά που αφήνει πίσω του το 2023 είναι η «έκρηξη» της τεχνητής νοημοσύνης, η οποία μπήκε πλέον για τα καλά στη ζωή μας και δεν είναι μόνο το περίφημο ChatGPT που δίνει απαντήσεις σε όλα τα ερωτήματα ή… κάνει όλες τις δουλειές. Είναι κυρίως η αναζήτηση των κανόνων που απαιτούνται για να οριοθετηθεί η χρήση της και από πρόκληση να μην εξελιχθεί σε κίνδυνο και απειλή.
Και για το τέλος, ένα ενδιαφέρον στατιστικό στοιχείο: τη χρονιά που φεύγει η Ινδία έγινε πλέον η χώρα με τον μεγαλύτερο πληθυσμό, φτάνοντας το 1,5 δισ. κατοίκους ξεπερνώντας έτσι ακόμη και την Κίνα, παρά το γεγονός ότι οι περιορισμοί που είχαν επιβληθεί στις γεννήσεις και η αυστηρή πολιτική χαλάρωσαν σε μεγάλο βαθμό.