Ο νεοφιλελευθερισμός ως ιδεολογική και πολιτική αντίληψη, γεννήθηκε την δεκαετία του ’40 από τον Οικονομολόγο Μίλτον Φρίντμαν, γιο Ουγγροεβραίων μεταναστών και είναι η απόλυτη έκφραση ενός άκρατου οικονομικού φιλελευθερισμού. Ο νεοφιλελευθερισμός βασίζεται στο δόγμα για περισσότερο ελεύθερη αγορά, δηλαδή περισσότερο καπιταλισμό και λιγότερο κράτος.
Γράφει ο Παναγιώτης Αποστόλου
egerssi@otenet.gr, www.apostoloupanos.gr
Για τον λόγο αυτό μαρξιστές διανοητές θεωρούν τον νεοφιλελευθερισμό ως το μέσον μετάβασης των κοινωνιών στον ολοκληρωτικό καπιταλισμό. Αυτή την ιδεολογία της εποχής μας, της οικονομικής επανάστασης των ελεύθερων αγορών, πολλοί οικονομολόγοι την ονόμασαν «ο καπιταλισμός της καταστροφής». Το δόγμα του νεοφιλελευθερισμού διατυμπάνιζε, ψευδώς, πως η παγκόσμια επιβολή του κινήματος θα ήταν ειρηνική. Αντίθετα, επανειλημμένα εκμεταλλεύτηκε τη βία και μια σειρά από τρομακτικά σοκ για να επιβάλει τις ακραίες πολιτικές του. Αυτό το μέγα ψεύδος καταρρίφτηκε από τη στιγμή κατά την οποία η πρώτη χώρα όπου εφαρμόστηκαν αυτές οι νεοφιλελεύθερες αντιλήψεις ήταν η Χιλή του 1973. Τότε, δηλαδή, που ο Πινοσέτ επιβάλλοντας στυγνή δικτατορία στη χώρα, ανάτρεψε την εκλεγμένη κυβέρνηση Σαλβαδόρ Αγιέντε και την αιματοκύλησε οδηγώντας την στην καταστροφή με τη ραγδαία εξάπλωση της ανεργίας και την υποβάθμιση των κοινωνικών υπηρεσιών. Αυτές οι πολιτικές αντιλήψεις εφαρμόστηκαν και σε άλλα αυταρχικά καθεστώτα στην λατινική Αμερική, αλλά και στο σημερινό Ιράκ.
Επιπρόσθετα, στον Φρίντμαν αποδίδεται η θεωρία του δόγματος του σοκ ή της θεραπείας σοκ η οποία βασίζεται στην ιδέα ότι μια οικονομική κρίση ή ένα γεγονός καταστροφής ή πολέμου είναι η ευκαιρία για μεγάλες αλλαγές και μεταρρυθμίσεις σε ένα κράτος. Η επιτυχία της πολιτικής αυτής βασίζεται στο γεγονός ότι ο φόβος και οι ενοχές για τα αποτελέσματα της κρίσης ή της καταστροφής κάνει τους πολίτες ανεκτικούς και απαθείς σε επαναλαμβανόμενες αλλαγές και μεταρρυθμίσεις ακριβώς επειδή πιστεύουν ότι κάτι άλλο χειρότερο έρχεται. Αρκετοί πιστεύουν πως ο νεοφιλελευθερισμός έφτασε στο απόγειό του στις ΗΠΑ μετά την πτώση της προεδρίας του Κάρτερ, επί προεδρίας Ρόλαλντ Ρίγκαν (ο Φρίντμαν ήταν βασικός οικονομικός σύμβουλός του) και την ανάληψη της διοίκησης της Ομοσπονδιακής Τράπεζας Αποθεμάτων από τον Πολ Βόλκερ. Η επιτυχία της πολιτικής Βόλκερ άνοιξε το δρόμο για την παγκόσμια απήχηση και υιοθέτηση των ιδεών του Νεοφιλελευθερισμού. Όπως, επίσης, στη Μεγάλη Βρετανία επί πρωθυπουργίας Μάργκαρετ Θάτσερ, η οποία εφάρμοσε πιστά έναν άκρατο νεοφιλελευθερισμό και γιαυτό της αποδόθηκε ο χαρακτηρισμός της «σιδηράς κυρίας». Στο πλαίσιο αυτού του νεοφιλελευθερισμού έγινε και ο πόλεμος στα νησιά Φώκλαντ. Αυτή η ισοπεδωτική πολιτική του νεοφιλελευθερισμού προκάλεσε και τη γενική απορύθμιση των αγορών και την οικονομική κρίση του 2008.
