Σε ένα πλάτωμα λίγο πάνω από του Παπάγου, με μοναδική θέα προς το λεκανοπέδιο και τον Σαρωνικό, στους βόρειους πρόποδες του Υμηττού βρίσκεται η Ιερά Μονή Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου. Ο ναός στον καταπράσινο Υμηττό είναι σταυροειδής εγγεγραμμένος με Αθηναϊκού τύπου τρούλλο και περιβάλλεται από ορθογώνιο περίβολο. Σύμφωνα με την κοινοτική σύμβουλο του προαστίου Μαρία Λεβέντη, η οποία έχει σπουδές στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, η εποχή της ανέγερσης τοποθετείται στην Ύστερη Βυζαντινή ή πιθανότερα Μεταβυζαντινή εποχή (15ος – 17ος αιώνας μ.Χ).
Ο αρχικός Ναός
Ως προς την χρονολογία ανέγερσης της Μονής, υφίσταται διχογνωμία μεταξύ των αρχαιολόγων του 20ου αιώνα σε συνδυασμό με τη μη ύπαρξη γραπτών πηγών. Σύμφωνα με τον Μ. Χατζηδάκη και τον K. Krawtheimer, κατασκευάστηκε κατά τους πρώτους Μεταβυζαντινούς χρόνους.
Σήμερα, οι εκτιμήσεις των καθηγητών Χαρ. Μπούρα και του Γ. Σωτηρίου τοποθετούν την ανέγερση του καθολικού κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Ο ακαδημαϊκός Ν. Θεοδωρόπουλος αναφέρει ότι στη συγκεκριμένη θέση προυπήρχε αρχαίος Ναός της θεάς Αρτέμιδος και αργότερα παλαιοχριστιανική εκκλησία της Παναγίας γύρω στον 5ο αιώνα μ. Χ. Σύμφωνα με τον Χ. Μπούρα, ο κτήτορας ακολούθησε τα μεσοβυζαντινά πρότυπα κατά την ανέγερση του κτίσματος. Η ανδρική τότε Μονή κατασκευάστηκε τον 16ο αιώνα μ. Χ., μια περίοδο με μεγάλη άνθιση του μοναχισμού στην Αττική. Από τότε και μετά, ο ναός σταδιακά παρακμάζει και αργότερα προσαρτήθηκε στην Μονή Πετράκη και σταδιακά φέρεται να σταμάτησε να λειτουργεί. Επανέρχεται ως γυναικείο ησυχαστήριο το έτος 1942 και μετατρέπεται 30 χρόνια αργότερα το 1971, σε κοινοβιακή Ιερά Μονή.
Στο κέντρο της αυλής είναι κτισμένος τετρακιόνιος σταυροειδής ναός με αθηναϊκό τρούλλο και αποτελεί αρχιτεκτονικό κομψοτέχνημα. Η εξωτερική του τοιχοποιϊα είναι αργολιθοδομική και τον κοσμούν εντοιχισμένα πινάκια. Ο οκταγωνικός τρούλλος φέρει κεραμίδια, τόξα, γείσα, κιονίσκους, κιονόκρανα κ.α. Εσωτερικά έχει αξιόλογο ζωγραφικό διάκοσμο μεταβυζαντινής τέχνης. Στην αψίδα του Ιερού βήματος διασώζεται Ο Παντοκράτωρας στην παράσταση της Θείας Μεταλήψεως των Αποστόλων και σκηνές από την επίγεια ζωή του Ιησού.
Στη βορειοδυτική γωνία της αυλής του μοναστηρίου, υπάρχει ένας κυλινδρικός πύργος ύψους 12 μέτρων που χρησίμευε ως οχυροματικό έργο και ως παρατηρητήριο. Από το αρχικό κτίσμα διατηρούνται έως σήμερα το καθολικό, η τράπεζα, η εστία, το οψυλάκιο και ο αμυντικός πύργος.
Η μονή πανηγυρίζει στις 26 Σεπτεμβρίου Μετάστασης του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου και στις 8 Μαΐου σε ανάμνηση του θαύματος της Αγίας κόνεως εκ του τάφου του Αγίου. Ο πανέμορφος κήπος του μοναστηριού, η απλότητα και η ιερότητα του χώρου, οι ψαλμωδίες των μοναχών δημιουργούν αίσθημα ψυχικής ανάτασης. Νέοι άνθρωποι αλλά και παλαιοί κάτοικοι της περιοχής έρχονται τις Κυριακές να εκκλησιαστούν δείχνοντας έμπρακτα της αγάπη και τον σεβασμό στην Ιερά Μονή του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου.
Σπάνια αρχιτεκτονική
Το ευρισκόμενο στο κέντρο της μοναστηριακής αυλής καθολικό, αποτελεί αρχιτεκτονικό κομψοτέχνημα, σύμφωνα με την ιστοσελίδα byzantineathens.com. Πρόκειται για ένα απλό τετρακιόνιο σταυροειδή εγγεγραμμένο ναό με αθηναϊκό τρούλλο. Είναι κτισμένο κατά τα πρότυπα των βυζαντινών ναών της Αθήνας, στο οποίο προστέθηκε σε δεύτερη φάση καμαροσκεπής νάρθηκας.
Η εξωτερική τοιχοποιία του είναι απλούστατη αργολιθοδομική, την οποία κοσμούν εντοιχισμένα πινάκια. Αντίθετα ο πανέμορφος οκταγωνικός τρούλος φέρει τα γνωστά στολίσματα (ερυθρά κεραμίδια, γείσα, κιονίσκους,τόξα κ.λπ) του αθηναϊκού τύπου. Η παρουσία διαφόρων αρχιτεκτονικών στοιχείων (κιονόκρανα, επιθήματα κ.λπ.) εντοιχισμένων ή μη σε δεύτερη χρήση, οδηγεί αυτομάτως στο συμπέρασμα της υπάρξεως προγενέστερων κτισμάτων στο χώρο.
Εσωτερικά ο Ναός, κοσμείται σε αρκετά μεγάλο βαθμό ως σήμερα, αξιόλογος ζωγραφικός διάκοσμος μεταβυζαντινής τέχνης, που ανάγεται στο δεύτερο μισό του 16ου αιώνα μ.Χ.. Διασώζεται κυρίως στην αψίδα του Ιερού Βήματος, στο τύμπανο και στα λοφία του τρούλλου, με τα θέματα του οποίου να περιλαμβάνουν τους καθιερωμένους κύκλους, Τον Παντοκράτορα την παράσταση της Θείας Μεταλήψεως των Αποστόλων και σκηνές από την επίγεια ζωή του Κυρίου μας.
Πηγές: ekklisiaonline.gr, monastiria.gr
