«Δυστυχώς τα παιδιά με νοητική στέρηση δεν αυτοεκπροσωπούνται. Οι οικογένειες καθορίζουν τι θέλει το άτομο. Συχνά, ακόμα και στο θέμα της δουλειάς, οι γονείς, είτε γιατί φοβούνται τι μπορεί να συμβεί έξω, είτε γιατί έχουν εξασφαλίσει για το παιδί τους μια ισόβια σύνταξη, είναι αρνητικοί. Πόσω μάλλον στο θέμα της αυτόνομης διαβίωσης.
Βέβαια στην Ελλάδα δεν υπάρχουν και οι υποδομές για να στηριχθεί μια τέτοια επιλογή. Σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η κεντρική εξουσία προσφέρει το πλαίσιο και κυρίως η Τοπική Αυτοδιοίκηση τις δομές, έτσι ώστε τα παιδιά αυτά να μπορούν να μείνουν μόνα τους μετά τα 18 χρόνια τους. Συνήθως σε διαμερίσματα, που προσφέρονται σε χαμηλότερα ενοίκια, όπου κάποιος υπεύθυνος του προγράμματος περνάει μια με δύο φορές τη μέρα και διερευνά αν χρειάζονται κάτι», υπογραμμίζει ο κ. Μπίστας.
Την ίδια στιγμή δηλώνει απαισιόδοξος για το αν μπορούν να υπάρξουν ανάλογες δομές στη χώρα μας. Και έχει λόγους σοβαρούς. Οι προσπάθειες του «Μαργαρίτα», όλα αυτά τα χρόνια λειτουργίας του, να εδραιώσει μια πιο στενή συνεργασία με τους δήμους της περιοχής, η οποία θα εξασφάλιζε στην Τοπική Αυτοδιοίκηση την αναγκαία τεχνογνωσία στη δημιουργία υποδομών για τα άτομα με ειδικές ανάγκες, δεν έχουν αποδόσει τα αναμενόμενα», αποσαφηνίζει ο συνομιλητής μας.
Όχι, βέβαια, ότι βρήκαν προσφορότερο έδαφος στην εκπαιδευτική κοινότητα. Απέναντι από την είσοδο του «Μαργαρίτα» βρίσκεται ένα δημόσιο σχολείο και αμέσως σκεφτόμαστε ότι πρόκειται για μια ωραία ευκαιρία συγχρωτισμού των μαθητών του σχολείου και των σπουδαστών του εργαστηρίου ειδικής αγωγής.
«Συνήθως πάμε εμείς απέναντι. Δεν επιλέγουν να έρθουν σε μας», διευκρινίζει ο κ. Μπίστας για να προσθέσει: «Πώς μπορεί να γίνει έτσι ενσωμάτωσή των μαθητών μας, αν τα “φυσιολογικά” παιδιά δεν μπουν από μικρά σε μια τέτοια διαδικασία συνύπαρξης; Σε άλλη περίπτωση περιορίζουμε την οπτική τους σε αυτό που λέμε “καλή πράξη, μια φορά τον χρόνο”. Έτσι χωρίς νόημα και χωρίς ουσία».
Πικρές οι διαπιστώσεις, η ψυχή μας όμως θα γλυκάνει με μια βόλτα στο θερμοκήπιο με τα φυτά, στα παρτέρια με τις τριανταφυλλιές, στα περιβολάκια με τα λαχανικά, στις πολύχρωμες εκπαιδευτικές αίθουσες, στο ειδικά διαμορφωμένο δωμάτιο για την άσκηση στην αυτόνομη διαβίωση, στην κουζίνα, στην οποία τα ίδια τα παιδιά ετοιμάζουν τα γεύματά τους, στα εργαστήρια, όπου φτιάχνουν από κοσμήματα μέχρι αξιοθαύμαστα έργα μικροϋφαντικής.
Χέρια που παλεύουν να δημιουργήσουν και μάτια που παλεύουν να σου πουν τα όνειρά τους…
Αποχαιρετάμε και φεύγουμε.
Και μάθημα σεξουαλικής αγωγής
Το «Μαργαρίτα» ιδρύθηκε το 1979, με πρωτοβουλία μιας μητέρας παιδιού με νοητική στέρηση. Το πλαίσιο λειτουργίας του είναι κυρίως εκπαιδευτικό, για παιδιά από 14 έως 21 ετών. Η φοίτηση είναι πέντε χρόνια και έχει βασικό στόχο την εκπαίδευση των παιδιών σε δεξιότητες που συμβάλλουν στην αυτονομία και της ωριμότητά τους.
Παράλληλα λειτουργούν στο κέντρο τα εργαστήρια κατάρτισης και επαγγελματικής άσκησης, με απώτερο στόχο την ένταξη κάποιων σπουδαστών στην ανοιχτή αγορά εργασίας. Τα περισσότερα παιδιά παραμένουν για αρκετά χρόνια στα «προστατευόμενα» εργαστήρια του κέντρου. Όσα το επιθυμούν, όμως, μπορούν -μέσω του προγράμματος «Επαγγελματικοί Δρόμοι»- να προετοιμαστούν για την ένταξή τους στην έμμισθη εργασία, κυρίως ως κλητήρες, τοποθετητές στα ράφια, τηλεφωνητές, τραπεζοκόμοι κ.ά.
Τα τελευταία τρία χρόνια το «Μαργαρίτα» έχει εντάξει στο πλαίσιό του και το μάθημα σεξουαλικής αγωγής, με τη συνδρομή Βρετανών ειδικών στη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση ατόμων με ειδικές ανάγκες. Στόχος του προγράμματος είναι κυρίως η προστασία των σπουδαστών από συχνά φαινόμενα σεξουαλικής παρενόχλησης και κακοποίησης. Δυστυχώς όπως εξηγεί ο κ. Μπίστας δεν μπορούμε να μιλάμε ακόμα στην Ελλάδα για φυσιολογική σεξουαλική ζωή των ατόμων με νοητική στέρηση, εφόσον ακόμα δεν έχει κατακτηθεί το προαπαιτούμενο, που είναι η αυτόνομη διαβίωση.
