Από μια φτωχή οικογένεια της Μπεζανσόν, με πατέρα βασιλόφρονα, ξεκίνησε ο ονομαστός μυθιστοριογράφος, ο θεατρικός συγγραφέας και μεγάλος ποιητής, κατά τον Κ. Παλαμά. Υποστήριξε την επανάσταση του 1821 και αργότερα τον κρητικό αγώνα. Την συλλογή ποιημάτων του «Ανατολικά» -Orientales- είχε αφιερώσει στον Κωνσταντίνο Κανάρη (1829), μεταξύ των άλλων και με «Το Παιδί» -L’ Enfant- το ωραιότατο «Ελληνόπουλο» στη μετάφραση του Παλαμά.
Είχε εκλεγεί βουλευτής και γερουσιαστής, αλλά ορόσημα της πολιτικής δράσης του στάθηκαν η εργατική επανάσταση του 1848 και η μετέπειτα αποκλειστική φροντίδα της Δεξιάς να επιβάλει ένα αστυνομικό καθεστώς, όπως αργότερα θα το αναπαραστήσει στους «Αθλίους». Τότε, είδε την αλήθεια για τη λαϊκή εξαθλίωση «να εκρήγνυται προ των οφθαλμών του», σύμφωνα με τη δική του έκφραση και έκτοτε ο συντηρητικός πολιτικός αναδείχτηκε σε ανυποχώρητο υπέρμαχο των δημοκρατικών ιδεών, με τίμημα δεκαεννέα ετών εξορία και «τιμητή» του Ναπολέοντα Γ΄, στον οποίο έδωσε την προσωνυμία «Ο μικρός».
Στο νησί Τζέρσεϊ της Μάγχης, όπου έζησε τα περισσότερα χρόνια του ως εξόριστος, ολοκληρώνεται η τοιχογραφία των «Αθλίων» και γράφονται τα μυθιστορήματα «Εργάτες της Θάλασσας» και «Ο Άνθρωπος που γελά», παράλληλα με διαλείμματα ποίησης. Στα «Τραγούδια του Δρόμου και του Δάσους» (1865) θαυματουργεί. Ωστόσο, η αλλαγή πολιτικής στάσης χαράζει διαχωριστική γραμμή και στο έργο του. Πριν από το 1850, τον χαρακτήριζε η ποιητική δάφνη, ύστερα όμως η μετάδοση της γνώσης. Η προβολή του κοινωνικού του οράματος. Και είναι δημιούργημα μεγαλοφροσύνης…
Από το 1827 είχε προσχωρήσει στον ρομαντισμό και, παρά το γεγονός ότι καθόριζε τον εαυτό του ως ποιητή, θεωρείται δάσκαλος του μυθιστορήματος, που το οδήγησε στην τελείωσή του, μαζί με τον Μπαλζάκ και τον Ντοστογιέφσκι. Χαρακτηριστικό είναι ένα απόσπασμα από «Τον Δυτικό Κανόνα», του Χ. Μπλουμ: «Η Γαλλική Λογοτεχνία δεν φαίνεται να έχει μια μοναδική φιγούρα στο κέντρο του εθνικού της Κανόνα… Αντιθέτως, υπάρχει μια σύγκλιση τιτάνων, και έκαστος εξ’ αυτών θα μπορούσε να προταθεί…». Μεταξύ των τιτάνων βρίσκεται ο Βικτόρ Ουγκό, όπως γράφει ο γνωστός Αμερικανός κριτικός.
Το 1885, το Παρίσι εναποθέτει τον νεκρό συγγραφέα «Των Αθλίων» κάτω από την Αψίδα του Θριάμβου, πριν τον δεχθεί το Πάνθεον, το κοιμητήρι των επιφανών της Γαλλίας. Ανάμεσα στα άνθη, ένα στεφάνι με λευκές καμέλιες, στολισμένο με μπλε κορδέλα, δηλώνει την ευλάβεια των Ελλήνων φοιτητών της πολιτείας κατά την αποχώρηση του ένθερμου φιλέλληνα.
Οι τελευταίες θελήσεις του ήταν: «Αρνούμαι τις δεήσεις όλων των Εκκλησιών. Επιθυμώ μια προσευχή από όλες τις ψυχές. Πιστεύω στο Θεό».
Ο Βικτόρ Ουγκό είχε πλησιάσει την Ελευθερία.
Από τη βιβλιογραφία
Βικτόρ Ουγκό, «Οι Άθλιοι». Μτφρ. Μάρκου Αυγέρη, σχόλια Δημήτρη Γιάκου. Εκδόσεις «Βιβλιοθήκη για όλους», Αθήνα 1976.
Βικτόρ Ουγκό, «Το Ελληνόπουλο και άλλα ποιήματα», Ανθολόγηση – Μετάφραση – Πρόλογος: Ρήγας Καππάτος. Εκδόσεις Εκάτη, 2012.
Χάρολντ Μπλουμ, «Ο Δυτικός Κανόνας». Τα βιβλία και τα σχολεία των εποχών. Μτφρ. Κατερίνα Ταβαρτζόγλου. Εκδόσεις Gutenberg, 2007.
Δημήτρης Γκιώνης, «Άθλιοι»: η αιώνια ιστορία. Η Εφημερίδα των Συντακτών, 1-2 Δεκεμβρίου 2012.
