Από την έντυπη έκδοση της IASIS που κυκλοφορεί
Παρόν στα νηστίσιµα γεύµατα της Μεγάλης Σαρακοστής, παρόν και στο πασχαλινό τραπέζι. Χρήσιµο ως τρόφιµο δίπλα στον τηγανητό µπακαλιάρο της 25ης Μαρτίου αλλά και ως υλικό για τη βαφή των αυγών τη Μεγάλη Πέµπτη. Ο λόγος για την κατακόκκινη, γλυκιά και πλούσια σε γεύση ρίζα που δεν λείπει από τα γιορτινά τραπέζια της άνοιξης. Το παντζάρι!
Τελευταίες έρευνες µάς δείχνουν ότι η λαϊκή σοφία δεν το έχει αναδείξει άδικα σε αγαπηµένο έδεσµα της νηστείας. Η κατανάλωση χυµού παντζαριού ενισχύει τα βακτήρια του στόµατος που σχετίζονται µε την αγγειακή υγεία και την εγκεφαλική λειτουργία, σύµφωνα µε µια νέα µελέτη ανθρώπων ηλικίας 70 – 80 ετών που δηµοσιεύθηκε στο Redox Biology.
Το παντζάρι -καθώς και άλλα τρόφιµα όπως το µαρούλι, το σπανάκι και το σέλινο- είναι πλούσιο σε ανόργανα νιτρικά και πολλά στοµατικά βακτήρια παίζουν ρόλο στη µετατροπή αυτών των νιτρικών σε νιτρικό οξείδιο, το οποίο βοηθά στη ρύθµιση των αιµοφόρων αγγείων και της νευροδιαβίβασης (χηµικά µηνύµατα στον εγκέφαλο).
Οι µεγάλοι σε ηλικία άνθρωποι τείνουν να έχουν χαµηλότερη παραγωγή νιτρικού οξειδίου, πράγµα που σχετίζεται µε χειρότερη αγγειακή (αιµοφόρα αγγεία) και γνωστική (εγκέφαλος) υγεία.
Σε αυτή τη νέα µελέτη από το Πανεπιστήµιο του Exeter, λοιπόν, 26 υγιείς ηλικιωµένοι έλαβαν µέρος σε δύο περιόδους µελέτης δέκα ηµερών µε συµπληρώµατα: η µία περιελάµβανε την κατανάλωση πλούσιου σε νιτρικά χυµού παντζαριού και η άλλη ενός εικονικού χυµού χωρίς νιτρικά. Και στις δύο περιπτώσεις, οι χυµοί καταναλώνονταν δύο φορές την ηµέρα.
Τα αποτελέσµατα έδειξαν υψηλότερα επίπεδα βακτηρίων σχετικών µε καλή αγγειακή και γνωστική υγεία και χαµηλότερα επίπεδα βακτηρίων που συνδέονται µε ασθένειες και φλεγµονή. Επιπλέον, η συστολική αρτηριακή πίεση µειώθηκε κατά πέντε µονάδες (mmHg) µέσο όρο µετά την κατανάλωση του χυµού παντζαριού.
«Τα αποτελέσµατα είναι πραγµατικά εντυπωσιακά καθώς έχουν σηµαντικές επιπτώσεις στην υγιή γήρανση. Προηγούµενες µελέτες έχουν συγκρίνει τα στοµατικά βακτήρια αφενός νέων και γηραιότερων ανθρώπων και αφετέρου υγιών και ασθενών αλλά η δική µας είναι η πρώτη που εξετάζει την πλούσια σε νιτρικά διατροφή µε αυτό τον τρόπο», επισηµαίνει η επικεφαλής συγγραφέας, καθηγήτρια Anni Vanhatalo και προσθέτει: «Τα ευρήµατά µας υποδεικνύουν ότι η προσθήκη πλούσιων σε νιτρικά τροφίµων στη διατροφή -στην προκειµένη περίπτωση του χυµού παντζαριού- µόλις για δέκα ηµέρες µπορεί να τροποποιήσει σηµαντικά και προς το καλύτερο τη µικροβιακή ισορροπία στο στόµα. Η διατήρηση του υγιούς στοµατικού µικροβιώµατος µακροπρόθεσµα µπορεί να επιβραδύνει τις αρνητικές αγγειακές και γνωστικές αλλαγές που σχετίζονται µε τη γήρανση».
Οι ερευνητές έκαναν αρκετά τεστ για να εντοπίσουν τις κοινότητες των στοµατικών βακτηρίων που τείνουν να αφθονούν σε παρόµοιες καταστάσεις και διαπίστωσαν ότι µια κοινότητα (Prevotella-Veillonella) που έχει σχετιστεί µε φλεγµονή µειώθηκε µετά τη λήψη συµπληρωµάτων νιτρικών, ενώ παρατηρήθηκε και µείωση του Clostridium difficile (που µπορεί να µολύνει το έντερο και να προκαλέσει διάρροια).
Οι επιστήµονες τονίζουν ότι χρειάζονται περισσότερες έρευνες για να επιβεβαιώσουν τα ευρήµατα και να προσδιορίσουν αν παρόµοιες επιδράσεις εντοπίζονται και σε άλλες οµάδες. «Οι συµµετέχοντές µας ήταν υγιείς, δραστήριοι ηλικιωµένοι µε γενικά καλή αρτηριακή πίεση. Τα νιτρικά της διατροφής µείωσαν κατά µέσο όρο την αρτηριακή τους πίεση και τώρα θέλουµε να διερευνήσουµε τις αλληλεπιδράσεις ανάµεσα στα στοµατικά βακτήρια και τη γνωστική λειτουργία για να κατανοήσουµε καλύτερα πώς µπορεί να χρησιµοποιηθεί η διατροφή για την καθυστέρηση της γνωστικής εξασθένησης στις µεγαλύτερες ηλικίες», καταλήγει η ∆ρ. Vanhatalo.
∆ιατροφική αξία του παντζαριού
Με µόλις 43 θερµίδες ανά 100 γραµµάρια, το παντζάρι παρέχει πληθώρα θρεπτικών συστατικών, όπως το φυλλικό οξύ, το κάλιο, το µαγγάνιο, ο σίδηρος και η βιταµίνη C ενώ είναι ενυδατικό για τον οργανισµό, αφού η περιεκτικότητά του σε νερό φτάνει το 88%. Με τα 100 γραµµάρια παντζαριού να δίνουν το 45% της Ηµερήσιας Προσλαµβανόµενης Ποσότητας Αναφοράς σε µαγγάνιο, και αντίστοιχα το 25,5% σε κάλιο, το παντζάρι εύκολα θα µπορούσε να χαρακτηριστεί µια υπετροφή για τους αθλητές αλλά και για αυτούς που τρώνε µόνο ή κυρίως φυτικές τροφές και αυτούς βέβαια που νηστεύουν.
Αντιοξειδωτικά και επίδραση στην πίεση
Τα παντζάρια είναι καλές πηγές αντιοξειδωτικών και είναι ένα από τα ελάχιστα λαχανικά που δεν χάνει την αντιοξειδωτική του δύναµη µέσα από το µαγείρεµα. Έχει, επίσης, αποδειχθεί ότι µειώνουν τα ποσοστά ανάπτυξης των καρκινικών κυττάρων in vitro και δεσµεύουν τα χολικά οξέα στο κόλον, τα οποία σχετίζονται µε πρόωρες εκφυλιστικές ασθένειες.
Η υψηλή αρτηριακή πίεση είναι ένας από τους κύριους παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη καρδιαγγειακών και εγκεφαλικών επεισοδίων. Μελέτες έχουν δείξει ότι τα παν-τζάρια µπορούν να µειώσουν την αρτηριακή πίεση ως και 4-10 mmHg, σε διάστηµα µόνο µερικών ωρών.
Η επιρροή φαίνεται να είναι µεγαλύτερη στη συστολική αρτηριακή πίεση, παρά στη διαστολική αρτηριακή πίεση ή πίεση όταν η καρδιά είναι χαλαρή. Το αποτέλεσµα µπορεί να είναι περισσότερο ορατό στα ωµά παντζάρια από ότι στα µαγειρεµένα. Αυτές οι επιδράσεις στη µείωση της πίεσης του αίµατος πιθανότατα οφείλονται στην υψηλή συγκέντρωση νιτρικών στα πολύτιµα αυτά λαχανικά.
