Γράφει η
Χρύσα Κιούση
Accredited Life Coach & Mentor,
Accredited NLP Coach, Parent Coach
Mindfulness & Compassion Practitioner
Αξία: η σπουδαιότητα, η τιμή, η σημαντικότητα ενός αγαθού, υλικού, πνευματικού, ηθικού.
Κρίση αξιών: το χάσιμο, ο αποπροσανατολισμός από τη σπουδαιότητα της αξίας.
Είναι γνωστό ότι ολόκληρος ο κόσμος βρίσκεται σε μια κρίση αξιών. Φαίνεται από τις τόσες προβληματικές, εχθρικές, εγωιστικές και ναρκισσιστικές ειδήσεις που ακούμε και βιώνουμε καθημερινά (πόλεμοι, δολοφονίες, κακοποιητικές σχέσεις, εκφοβισμοί, ομαδικές και πολιτικές ασυδοσίες και κακές ηγεσίες).
Οι αξίες χωρίζονται σε υποκατηγορίες όπως ηθικές, επαγγελματικές, κοινωνικές, θρησκευτικές, πνευματικές, πολιτισμικές κ.ά. Οι βασικές όμως αξίες είναι ηθικές, κοινωνικές και πολιτικές. Ας δούμε τη σπουδαιότητα αυτών των τριών ξεχωριστά.
Οι ηθικές αξίες σε ατομικό επίπεδο: Έχετε αναρωτηθεί πόσο σημαντικές είναι στη ζωή μας και κατά πόσο επηρεάζουν την καθημερινότητά μας; Αν κάνουμε μια βαθιά ενδοσκόπηση, και αναλογιστούμε τον τρόπο με τον οποίο αντιδρούμε στις προκλήσεις της ζωής, τον τρόπο που ενεργούμε, σκεφτόμαστε, συναναστρεφόμαστε στην καθημερινότητά μας, εκεί, στο βάθος, θα βρούμε ότι οι απαντήσεις στηρίζονται στο τι έχει αξία για εμάς. Με άλλα λόγια, οι αξίες, είναι οι βάσεις στις οποίες στηρίζουμε την ολότητα της ύπαρξής μας, και με τις οποίες πορευόμαστε καθημερινά.
Οι αξίες, είναι αυτές που μας δίνουν την ταυτότητά μας ως προσωπικότητες. Είναι αυτές που χαρακτηρίζουν τις κινήσεις μας, τα θέλω μας, τα όνειρά μας, τις κοινωνικές μας επαφές, τις δράσεις μας και τις αντιδράσεις μας αλλά και όλα τα αντίθετα των πιο πάνω (αδράνεια, εσωστρέφεια, μοναξιά).
Κάποιες από τις βασικότερες ηθικές αξίες είναι: Σεβασμός, αγάπη, σταθερότητα, σύνεση, υπευθυνότητα, ειλικρίνεια, εμπιστοσύνη, συμπόνια, γενναιοδωρία, φιλία, ελευθερία, δικαιοσύνη, ειρήνη. Υπάρχουν βέβαια πλήθος ακόμη αξιών, όπως φιλανθρωπία, χαρά, εργατικότητα, φιλομάθεια, χρήματα, επιτυχία, φιλοδοξία και πολλές άλλες.
Σε κοινωνικό επίπεδο οι αξίες συνεπάγονται την κοινωνική ευθύνη, τη συλλογικότητα και τη συνεργασία. Για παράδειγμα, μια εταιρεία που επικαλείται ότι αξίες της είναι η ισότητα και η δικαιοσύνη αλλά οι ενέργειές της αποδεικνύουν το αντίθετο (διάκριση και αδικία ανάμεσα στους εργαζομένους, κακή – τυραννική ηγεσία κ.ά.) Σε κοινωνικό συλλογικό επίπεδο θα βάζαμε λοιπόν τις αξίες της συνεργασίας, ισοτιμίας, συλλογικότητας, εμπιστοσύνης, δικαιοσύνης, αλληλεγγύης, αλτρουισμού κ.ά.
Στο πολιτικό σκηνικό οι αξίες είναι συνώνυμες με το δημοκρατικό ήθος, τις πολιτικές υποχρεώσεις απέναντι στους πολίτες και στο κράτος όπως δικαιοσύνη, ισοτιμία, ελευθερία, οικολογία, δημοκρατία, ανάληψη ευθυνών, φιλοπατρία, προάσπιση συμφερόντων της πατρίδας κ.ά. Δυστυχώς τα δικά μας πολιτικά σχήματα έχουν ξεχάσει τις πιο πάνω αξιακές υποχρεώσεις τους και τις έχουν αντικαταστήσει με τις έννοιες ενός προσωποκεντρικού συστήματος βασισμένο στη φιλαρέσκεια, τον ναρκισσισμό, στην αδιαλλαξία, στη συγκάλυψη, στον εγωισμό, στην ανισότητα και κυρίως στο προσωπικό συμφέρον.
Σε όλους τους πιο πάνω τομείς υπάρχουν αρκετά κοινά χαρακτηριστικά. Ένα από αυτά και πολύ βασικό είναι ότι γνωρίζοντας το αξιακό μας σύστημα είναι βέβαιο ότι θα μπορέσουμε να ικανοποιήσουμε τις επιδιώξεις μας (πάντα σε ηθικό επίπεδο και όχι να επηρεάζει αρνητικά το περιβάλλον μας). Πολλές φορές στόχοι, σχέδια, όνειρα που κάνουμε δεν υλοποιούνται και μένουμε με το αίσθημα του ανολοκλήρωτου. Ή σε κάποιες περιπτώσεις καταφέρνουμε να πετύχουμε τον στόχο μας, αλλά δεν παίρνουμε τη χαρά και την ικανοποίηση που περιμέναμε.
Πορευμένοι με βάση τις αξίες μας νοιώθουμε ευτυχία και πληρότητα. Αν ενεργήσουμε σε κάποια δεδομένη στιγμή αντίθετα με τα πιστεύω μας, τότε νοιώθουμε λύπη, ανασφάλεια, ελλιπείς.
Να θυμάστε, αν ένας στόχος σας δεν βασίζεται στις αξίες σας, δεν θα ολοκληρωθεί ποτέ. Ή αν ολοκληρωθεί και δεν αισθανθείτε χαρά, ευτυχία, πληρότητα, τότε να είστε σίγουροι πως ο στόχος αυτός δεν ήταν δικός σας στόχος, αλλά κάποιου άλλου, με βάση τις δικές του αξίες. Οφείλουμε να πορευόμαστε προς την επίτευξη του σκοπού μας με βάση τα δικά μας και μόνο τα δικά μας πιστεύω. Μόνο τότε ολοκληρωνόμαστε. Όπως επίσης οφείλουμε να σεβόμαστε τις αξίες των άλλων για να μπορέσουμε να επιτύχουμε την αρμονία στις σχέσεις μας.
Να λοιπόν γιατί σήμερα υπάρχει η κρίση αξιών. Ξεκινώντας από το ατομικό ηθικό κομμάτι που αφορά τον καθένα ξεχωριστά και προσχωρώντας στο συλλογικό και πολιτικό, θα πρέπει να αναρωτηθούμε: Πώς χάσαμε τον δρόμο μας; Τι ήταν αυτό που μας έβγαλε από τη σημαντικότητα των αξιών; Πόσο ανολοκλήρωτος νοιώθω χωρίς τις αξίες μου; Τι οφείλω να αλλάξω;
Εν κατακλείδι, οι αξίες είναι ο φάρος της ζωής μας. Χωρίς αυτές είμαστε καράβι ακυβέρνητο στον ωκεανό. Γνωρίζοντας τις πραγματικές μας αξίες, γνωρίζουμε τον εαυτό μας και όλα όσα μας απαρτίζουν. Οι σκέψεις μας, οι δράσεις μας, η ύπαρξή μας αποκτά νόημα.
Ανακαλύψτε τις πραγματικές σας αξίες και προχωρήστε εναρμονισμένοι στον σκοπό της ζωής σας!
«Η Ηθική δεν είναι το δόγμα που καθορίζει πώς να γίνουμε ευτυχισμένοι, αλλά πώς να είμαστε άξιοι για να γίνουμε ευτυχισμένοι».
Εμμάνουελ Καντ
Γερμανός φιλόσοφος
