Γράφει ο Χρήστος Στρυφτός, Ιστορικός.
Στα τέλη του 18ου αιώνα η Κηφισιά ήδη ήταν έδρα ναχιγιέ, χαρακτηρίζονταν ως μια κωμόπολη περίπου 2.000 κατοίκων. Κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας δηλαδή προεπαναστατικά η Κηφισιά ήταν διοικητικό και ισλαμικό κέντρο αριθμώντας μόλις πάνω από 321 νοικοκυριά (από τον 16ο αιώνα και ύστερα). Διοικητικά η Κηφισιά άνηκε στον καζά των Αθηνών, όπου υπάγονταν στο σαντζάκι της Εύβοιας και ευρύτερα στο μπεηλερμπεάτο της Ρούμελης. Επρόκειτο για μια κωμόπολη (χτισμένη στην περιοχή του σημερινού Ιερού Ναού Αγίου Δημητρίου) η οποία χαρακτηρίζονταν ως βακούφι και η σημαντικότητά της προεπαναστατικά χαίρει του γεγονότος ότι εκεί κατοικούσε ο εκάστοτε Οθωμανός αξιωματούχος «βοεβόδας», ο οποίος είχε ισχυρές εξουσίες και αρμοδιότητες ως διοικητής του καζά. Στην Κηφισιά διέμενε και ο «κεχαγιάς» επίσης εκάστοτε Οθωμανός αξιωματούχος, ο οποίος ήτο υψηλά ιστάμενος, υπεύθυνος των οικονομικών, επιστάτης και προϊστάμενος της πόλης.
Το γεγονός λοιπόν ότι έμεναν υψηλόβαθμα πρόσωπα της οθωμανικής διοικητικής ελίτ της Αττικής στην Κηφισιά μαρτυρεί την παρουσία γενιτσαρικού σώματος στην περιοχή, αφού φυσικά ο διοικητής των γενιτσάρων «σερντάρης» κατοικούσε επίσης στην πόλη. Στην οθωμανοκρατούμενη Κηφισιά υπήρχε μιναρές, τζαμί (στην σημερινή Πλατεία Πλατάνου), τεκές, μεντρεσές και ισλαμικό σχολείο (μεκτέπ). Υπήρχε επίσης χαμάμ, κεντρικά της πόλης ένα χάνι και λίγα μαγαζιά όπου αποτελούσαν την αγορά. Επιπλέον μαρτυρείται η παρουσία τεμένους στο σημερινό ύψος οδών Κηφισίας και Κασσαβέτη. Η οικονομία της Κηφισιάς βασίζονταν με την παραγωγή σίτου, λαδιού, κριθαριού, κρασιού και με την κτηνοτροφία. Η αγροτική οικονομία αποτελούσε την απόδειξη ότι παρόλο που υπήρχε βαρύτατη φορολογία στα αγαθά που παρήγαγαν οι Κηφισιώτες, η πόλη τους εκείνη την περίοδο ήταν ένα καλοστεκούμενο προάστιο της Αττικής. Η γλώσσα στην οποία μιλούσαν οι κάτοικοι ήταν τα ελληνικά, εκτός από κάποιες συγκεκριμένες αθηναϊκές διαλέκτους.
Το 1820 μια ανάσα χρονολογικά από την Ελληνική Επανάσταση, μαθαίνουμε για την Κηφισιά μέσα από ένα δημόσιο έγγραφο τις οικονομικές εισφορές που κατέβαλαν οι έξαρχοι απεσταλμένοι του Πατριάρχη, στις οθωμανικές αρχές, ότι ο αριθμός των νοικοκυριών στην Κηφισιά είχε μειωθεί σημαντικά. Στην «Τζιβυσιά όπως την αποκαλούσαν οι Οθωμανοί υπήρχαν μέχρι πενήντα νοικοκυριά, τα οποία πλήρωναν σε γρόσια φόρους τις εποχής, τα επονομαζόμενα «εμβατίκα» και τις «ζητείες». Αυτό οφείλεται προφανώς στην απουσία πολλών κατοίκων από την περιοχή λίγο πριν το ξέσπασμα του Αγώνα. Κατά την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης η Κηφισιά παρέμεινε διοικητικά ως ήταν προεπαναστατικά. Όμως με την εφαρμογή του νόμου 12/30 τον Απρίλη του 1822 η Κηφισιά υπάγονταν πλέον στην επαρχία της Αθήνας με δικό της δημογέροντα. Το γεγονός αυτό αποδεικνύει πως στην Κηφισιά το χρονικό διάστημα αυτό έως και το 1826 ζούσαν πάνω από εκατό οικογένειες.
Η Ελληνική Επανάσταση βρίσκει την μικρή κοινωνία της Κηφισιάς σχετικά προετοιμασμένη. Οι ενέργειες της Φιλικής Εταιρείας, της οργάνωσης που αποτέλεσε τον βασικό οργανωτικό πυρήνα της Επανάστασης, ήταν να στείλει τους αποστόλους της σε όλη την Αττική προκειμένου να ξεσηκώσουν τους Έλληνες. Ο Αθανάσιος Ζαρίφης, ο Δημήτριος Ζωγράφος και ο Δήμος Αντωνιάδης ήταν οι απόστολοι της Φιλικής Εταιρείας οι οποίοι είχαν αρχίσει να ξεσηκώνουν τους κατοίκους των χωριών και των κωμοπόλεων της Αττικής, μεταξύ αυτών και στην Κηφισιά. Σύμφωνα με μαρτυρίες, ιστορικά στοιχεία και τεκμήρια μπορούμε να υποστηρίξουμε πως το επαναστατικό ελληνικό κίνημα του 1821 βρήκε πρόσφορο έδαφος ακόμη και στην Κηφισιά καθώς αρκετοί ντόπιοι κάτοικοι της αλλά και άλλοι απλοί διαμένοντες έλαβαν μέρος στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα.
ΠΗΓΕΣ
• Γ. Πάλλης, «Αρχαιολογικά ανάλεκτα εξ Αθηνών»,
Τομ 39, Αθήνα,2006
• Συλλογικό, Κηφισιά , Όψεις της Ιστορίας της πόλης και του δήμου – Αρχειακά τεκμήρια,
ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ / ΔΗΜΟΣ ΚΗΦΙΣΙΑΣ, Αθήνα, 2005
