Γράφει ο Σπύρος Ευσταθόπουλος, Περιφερειακός Σύμβουλος Βόρειου Τομέα Αθηνών, Εντεταλμένος συντονιστής Περιφερειακού Αναπτυξιακού Προγραμματισμού, ΕΣΠΑ και συγχρηματοδοτούμενων Ευρωπαϊκών Έργων, με τον Συνδυασμό «Νέα Αρχή για την Αττική».
Οι περισσότερες και οι περισσότεροι από εσάς έχουν ακούσει κάτι για τον πρόεδρο Μακρόν και τις εκλογές στη Γαλλία. Η Γαλλία, όμως, στο όχι τόσο μακρινό παρελθόν προχώρησε σε μια σημαντική μεταρρύθμιση, που είμαι σίγουρος ότι γι’ αυτή ελάχιστοι από εσάς έχουν ακούσει ή διαβάσει το παραμικρό! Μιλώ για τα μέτρα που έλαβε για τον περιορισμό της σπατάλης τροφίμων και χάρη στα οποία μάλιστα κέρδισε την πρώτη θέση παγκοσμίως όσον αφορά τη βιωσιμότητα τροφίμων, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση.
Τι έκανε η Γαλλία για να πετύχει αυτό τον στόχο; Από το 2016 έχει γίνει η πρώτη χώρα σε ολόκληρο τον κόσμο που απαιτεί από τα σουπερμάρκετ να δωρίζουν κοντόληκτα τρόφιμα για φιλανθρωπικούς σκοπούς. Και από τα εστιατόρια να παρέχουν σακούλες για τα υπολειπόμενα τρόφιμα αν το ζητούσαν οι πελάτες. Διαφορετικά να υπόκεινται σε τσουχτερό πρόστιμο ή ακόμη και σε φυλάκιση!
Είναι δε τα δεδομένα που έχουμε για τη σπατάλη τροφίμων τέτοια, που δεν αφήνουν κανένα περιθώριο για αυταπάτες! Περισσότεροι από 1,4 δισ. τόνοι τροφίμων απορρίπτονται παγκοσμίως κάθε χρόνο, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα. Κι αν το 1,4 δισ. τόνοι δεν γίνεται αντιληπτό, σκεφτείτε ότι περίπου 1 στα 3-4 τρόφιμα που παράγονται, καταλήγει τελικά στα… σκουπίδια!
Στις αναπτυγμένες χώρες η σπατάλη υπερτερεί στη φάση της κατανάλωσης και ιδίως στο ενδιάμεσο στάδιο μεταξύ λιανεμπόρων και καταναλωτών. Και στο σημείο αυτό, μια ακόμη παρατήρηση: ο μάγειρας δεν πετάει σχεδόν τίποτα. Η νοικοκυρά πλέον πετάει! 42% των αποβλήτων προέρχονται από τα νοικοκυριά και μόνον 14% από τα εστιατόρια. Κι οι περισσότερες αλυσίδες τροφίμων καθημερινά πετάνε τρόφιμα που θα μπορούσαν ακόμη να καταναλωθούν.
Μπορεί να αναρωτηθείτε τι κάνουν οι υπόλοιπες χώρες για να αντιμετωπίσουν αυτό το τόσο κρίσιμο πρόβλημα! Τρεις άλλες ευρωπαϊκές χώρες περιλαμβάνονταν στις πέντε πρώτες θέσεις μαζί με τη Γαλλία: η Γερμανία, η Σουηδία, και η Ισπανία, ενώ η Ιαπωνία κατέλαβε τη δεύτερη θέση. Η Ελλάδα κατέλαβε την 20ή θέση. Η έκταση της σπατάλης τροφίμων στη χώρα μας εξακολουθεί να είναι μεγάλη. Στη σχετική κατάταξη, ακριβώς πίσω από την Ελλάδα ακολουθούσαν οι ΗΠΑ, λόγω της υπερκατανάλωσης κρέατος, ζάχαρης και κορεσμένων λιπών. Τα πολύ πλούσια Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα κατέχουν την τελευταία θέση στον κατάλογο, καθώς κάθε άτομο στη χώρα αυτή σπαταλά έναν τόνο τρόφιμα ετησίως!
Ας συνειδητοποιήσουμε ότι αυτή η τεράστια σπατάλη τροφίμων περνάει πρώτα από όλα μέσα από το καλάθι μας στο σουπερμάρκετ! Εκεί πρέπει σταθερά να υπάρχουν προσφορές για τα κοντόληκτα. Εσείς κάνετε μια λεπτομερή λίστα με τα ψώνια σας και τηρήστε την απαρέγκλιτα. Βεβαιωθείτε για την ημερομηνία λήξης των τροφίμων που αγοράζετε και μη συγχέετε τις σημάνσεις «ανάλωση κατά προτίμηση πριν από…» με το «κατανάλωση πριν από…». Προσοχή στις προσφορές τύπου «δύο στην τιμή του ενός». Μη φορτώνεστε τρόφιμα που δεν πρόκειται να καταναλώσετε. Οργανώστε σωστά το ψυγείο σας! Αξιοποιήστε τα βρώσιμα πλεονάσματα.
Ευτυχώς στη χώρα μας υπάρχουν δραστήριοι φορείς που αποτελούν νησίδες καταπολέμησης της σπατάλης τροφίμων, καταπολέμησης της πείνας και της δίψας όπως η Τράπεζα Τροφίμων (που λειτουργεί από το 1995 και είναι ανεξάρτητος μη κερδοσκοπικός φορέας) και ενδιαφέρεται να μην καταστεί το τρόφιμο «απόβλητο», το Ταμείο Ευρωπαϊκής Βοήθειας προς τους Απόρους (ΤΕΒΑ, που λειτουργεί από το 2014) τα Κοινωνικά Παντοπωλεία (Δημοτικοί φορείς υλοποίησης) και αρκετοί άλλοι μικροί, διακριτικοί, αλλά δραστήριοι φορείς. Ενισχύστε τη δραστηριοποίηση φορέων της κοινωνίας των πολιτών στην καταπολέμηση της πείνας (επί τω κομψότερον «επισιτιστικής ένδειας και ανασφάλειας»). Τα δίκτυα διαχείρισης αναξιοποίητων πόρων είναι πολλά. Και σας περιμένουν!
Μπορεί να σας φαίνονται τα παραπάνω μέτρα που προτείνω αμελητέα. Να θεωρείτε δηλαδή ότι και να τα εφαρμόσετε κατά γράμμα δεν θα έρθει και καμία μεγάλη αλλαγή. Αυτό όμως το συνεχιζόμενο επί πολλές δεκαετίες απαράδεκτο και ανήθικο παγκόσμιο σκάνδαλο που «ακουμπά» μάλιστα περισσότερους από 800 εκ. ανθρώπους σε ολόκληρο τον πλανήτη μάς αφορά όλους και για την επίλυση του οποίου έχουμε όλοι ανεξαιρέτως μερίδιο ευθύνης.
Συμφωνούμε ότι η Οικολογία είναι στάση ζωής, το ίδιο όμως και η καταπολέμηση της σπατάλης. Το θέμα είναι να σώσουμε τα προϊόντα διατροφής πριν αυτά καταστούν απόβλητα, δηλ. πριν από το τέλος του κύκλου ζωής τους. Γνωρίζουμε βέβαια ότι η αντιμετώπιση του προβλήματος της σπατάλης των τροφίμων δεν πρόκειται από μόνη της να λύσει το ζήτημα της πείνας, θα το περιορίσει όμως δραστικά. Και αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό! Γιατί η πείνα αποδυναμώνει τον άνθρωπο, τον κάνει βίαιο, του αφαιρεί την αξιοπρέπεια και τελικά τον σκοτώνει.
Το άρθρο μου αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί ως συνέχεια εκείνου της 21ης Μαΐου που είχε ως τίτλο «Παγκόσμια επισιτιστική κρίση επί θύραις;».
