Ειρήνη Χαϊδή
Υπ. Διδάκτωρ Τμήμα Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Επιστημονικός Συνεργάτης ΕΚΕΦΕ Demokritos- Net Media Lab
Dr. Αθανάσιος Δρίγκας
Διευθυντής Έρευνας του NetMediaLab Mind-Brain R&D
Εβιάνα Λύκου
Εκπαιδευτής Ειδικής Αγωγής στο Παμμακάριστος, Ίδρυμα για το Παιδί
Junior Επιστημονικός Συνεργάτης του NetMediaLab του ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος
Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 8 Μαρτίου και είναι αφιερωμένη στα δικαιώματα των γυναικών και την ισότητα των φύλων. Η ημέρα καθιερώθηκε από τον ΟΗΕ το 1977, αλλά οι ρίζες της βρίσκονται στις αρχές του 20ού αιώνα, όταν οι γυναίκες διεκδικούσαν καλύτερες συνθήκες εργασίας, δικαίωμα ψήφου και ισότιμη μεταχείριση.
Η 8η Μαρτίου, η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, είναι μια ημέρα που δεν αφορά μόνο την αναγνώριση των επιτευγμάτων των γυναικών, των αγώνων και των κατακτήσεων των γυναικών, αλλά και την ανάδειξη και επισήμανση των ανισοτήτων που εξακολουθούν να υφίστανται, όπως η έμφυλη βία, οι μισθολογικές ανισότητες και η υποεκπροσώπηση των γυναικών σε θέσεις εξουσίας. Παρά τις προόδους που έχουν σημειωθεί, οι γυναίκες σε όλο τον κόσμο συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν διακρίσεις, έμφυλη βία, περιορισμένες ευκαιρίες στην εργασία και στερεότυπα που καθορίζουν τους ρόλους τους στην κοινωνία. Πολλές χώρες διοργανώνουν εκδηλώσεις, διαδηλώσεις και δράσεις ευαισθητοποίησης, ενώ παράλληλα, σε αρκετές περιπτώσεις, η ημέρα έχει και εορταστικό χαρακτήρα, με λουλούδια και δώρα προς τις γυναίκες.
Ιστορική Αναδρομή της Παγκόσμιας Ημέρας της Γυναίκας
Οι ρίζες της Παγκόσμιας Ημέρας της Γυναίκας εντοπίζονται στις αρχές του 20ού αιώνα, όταν οι γυναίκες άρχισαν να διεκδικούν καλύτερες συνθήκες εργασίας, ίσα δικαιώματα και πολιτική εκπροσώπηση.
▸ Το 1908, χιλιάδες εργάτριες στη Νέα Υόρκη πραγματοποίησαν πορεία, απαιτώντας μικρότερο ωράριο, καλύτερους μισθούς και δικαίωμα ψήφου.
▸ Το 1910, η Γερμανίδα ακτιβίστρια Κλάρα Τσέτκιν πρότεινε τη θεσμοθέτηση μιας Διεθνούς Ημέρας της Γυναίκας, με σκοπό να στηρίξει τους αγώνες των γυναικών παγκοσμίως.
▸ Το 1911, η πρώτη επίσημη Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας γιορτάστηκε σε αρκετές χώρες, ενώ το 1977, ο ΟΗΕ αναγνώρισε επίσημα την 8η Μαρτίου ως ημέρα αφιερωμένη στα δικαιώματα των γυναικών.
Οι Κατακτήσεις των Γυναικών Μέσα στα Χρόνια
Χάρη στους αγώνες των προηγούμενων γενεών, οι γυναίκες έχουν πετύχει σημαντικές κατακτήσεις:
- Δικαίωμα ψήφου: Σε πολλές χώρες, οι γυναίκες απέκτησαν δικαίωμα ψήφου μόλις τον 20ό αιώνα, με πρωτοπόρο τη Νέα Ζηλανδία το 1893.
- Συμμετοχή στην εκπαίδευση και την εργασία: Οι γυναίκες πλέον σπουδάζουν και εργάζονται σε όλους τους τομείς, ακόμη και σε επαγγέλματα που παλαιότερα θεωρούνταν «ανδρικά».
- Νομοθετική προστασία: Σε πολλές χώρες έχουν θεσπιστεί νόμοι για την προστασία από τη βία, την παρενόχληση και τις διακρίσεις λόγω φύλου.
Παρόλα αυτά, οι ανισότητες και οι προκλήσεις δεν έχουν εξαλειφθεί όπως: μισθολογικό χάσμα, έμφυλη βία, γυναίκες με αναπηρία, υποεκπροσώπηση στην πολιτική και την ηγεσία.
α) Ισότητα των Φύλων: Ένα Δικαίωμα, Όχι Προνόμιο
Η ισότητα των φύλων σημαίνει ότι γυναίκες και άνδρες έχουν ίσες ευκαιρίες, δικαιώματα και υποχρεώσεις σε όλους τους τομείς της ζωής. Αν και έχουν σημειωθεί βήματα προόδου, οι γυναίκες εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν:
- Μισθολογικό χάσμα, καθώς σε πολλές χώρες πληρώνονται λιγότερο από τους άνδρες για την ίδια εργασία.
- Περιορισμένες ευκαιρίες ανέλιξης, αφού η πλειοψηφία των ηγετικών θέσεων εξακολουθεί να κατέχεται από άνδρες.
- Έλλειψη πρόσβασης στην εκπαίδευση και σε βασικές υπηρεσίες, κυρίως σε αναπτυσσόμενες χώρες.
Η ισότητα των φύλων δεν αφορά μόνο τις γυναίκες, αλλά ολόκληρη την κοινωνία. Όταν οι γυναίκες έχουν τις ίδιες ευκαιρίες, η οικονομία αναπτύσσεται, η δημοκρατία ενδυναμώνεται και η κοινωνία γίνεται πιο δίκαιη.
β) Έμφυλη Βία: Ένα Διαρκές Πρόβλημα
Η έμφυλη βία είναι μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες παγκοσμίως. Περιλαμβάνει σωματική, ψυχολογική, λεκτική, οικονομική και σεξουαλική κακοποίηση, ενώ οι στατιστικές είναι αποκαρδιωτικές:
- 1 στις 3 γυναίκες παγκοσμίως έχει βιώσει κάποια μορφή βίας στη ζωή της.
- Τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας έχουν αυξηθεί σημαντικά, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια κρίσεων, όπως η πανδημία.
- Οι γυναικοκτονίες, δηλαδή οι δολοφονίες γυναικών λόγω του φύλου τους, εξακολουθούν να αποτελούν μάστιγα σε πολλές χώρες.
Η καταπολέμηση της έμφυλης βίας απαιτεί:
– Αυστηρότερη νομοθεσία και αποτελεσματική εφαρμογή των νόμων.
– Υποστήριξη των θυμάτων μέσω ξενώνων, γραμμών βοήθειας και ψυχολογικής υποστήριξης.
– Εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση για την εξάλειψη των κοινωνικών στερεοτύπων που συντηρούν τη βία.
γ) Γυναίκες με Αναπηρία: Ο Διπλός Αγώνας
Οι γυναίκες με αναπηρία αντιμετωπίζουν διπλές διακρίσεις, τόσο λόγω φύλου όσο και λόγω της αναπηρίας τους. Βασικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν:
- Πρόσβαση στην εκπαίδευση και την εργασία: Συχνά αποκλείονται από την εκπαίδευση και τις επαγγελματικές ευκαιρίες λόγω έλλειψης προσβασιμότητας και διακρίσεων.
- Οικονομική εξάρτηση: Οι περισσότερες γυναίκες με αναπηρία δυσκολεύονται να βρουν σταθερή εργασία, με αποτέλεσμα να εξαρτώνται οικονομικά από την οικογένεια ή το κράτος.
- Έμφυλη βία: Είναι τρεις φορές πιο πιθανό να πέσουν θύματα βίας, καθώς συχνά βρίσκονται σε ευάλωτες καταστάσεις.
- Έλλειψη πρόσβασης σε υγειονομικές υπηρεσίες, ειδικά όσον αφορά τη σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία. Η κοινωνία πρέπει να εξασφαλίσει ότι οι γυναίκες με αναπηρία έχουν ίσες ευκαιρίες και πρόσβαση σε εκπαίδευση, εργασία, υγειονομική περίθαλψη και προστασία από τη βία.
δ) Γυάλινη Οροφή: Το Αόρατο Όριο στην Καριέρα των Γυναικών
Η «γυάλινη οροφή» είναι ο όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει το αόρατο εμπόδιο που εμποδίζει τις γυναίκες να φτάσουν στις ανώτερες βαθμίδες της εξουσίας και της εργασίας.
Γιατί συμβαίνει αυτό;
- Στερεότυπα που θεωρούν τις γυναίκες λιγότερο ικανές για ηγετικές θέσεις.
- Έλλειψη γυναικείων προτύπων σε υψηλόβαθμες θέσεις.
- Οικογενειακές ευθύνες, καθώς οι γυναίκες συχνά αναλαμβάνουν περισσότερα καθήκοντα στο σπίτι.
- Μισθολογικό χάσμα που μειώνει τις ευκαιρίες ανέλιξης.
Η αλλαγή απαιτεί:
– Ενίσχυση της συμμετοχής των γυναικών σε ηγετικές θέσεις.
– Ισότιμη κατανομή οικογενειακών υποχρεώσεων.
– Αλλαγή της εταιρικής κουλτούρας για ίσες ευκαιρίες.
Ρόλοι της Γυναίκας: Από την Παράδοση στη Σύγχρονη Κοινωνία
Οι γυναίκες, διαχρονικά, έχουν κληθεί να παίξουν πολλούς και διαφορετικούς ρόλους:
- Η παραδοσιακή εικόνα τις θέλει ως μητέρες, συζύγους και φροντίστριες.
- Σήμερα, οι γυναίκες είναι επιστήμονες, πολιτικοί, επιχειρηματίες, ακτιβίστριες. Εξακολουθούν όμως να επωμίζονται το μεγαλύτερο βάρος της οικογενειακής ζωής.
- Η κοινωνία πρέπει να προωθήσει την αντίληψη ότι οι γυναίκες μπορούν να επιλέγουν τον ρόλο που θέλουν, χωρίς περιορισμούς ή στερεότυπα.
Συμπέρασμα: Η Ισότητα Είναι Αγώνας Όλων
Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας μάς υπενθυμίζει ότι η ισότητα των φύλων δεν έχει επιτευχθεί ακόμα.
- Η έμφυλη βία πρέπει να εξαλειφθεί.
- Οι γυναίκες με αναπηρία πρέπει να έχουν ίσες ευκαιρίες.
- Η γυάλινη οροφή πρέπει να σπάσει.
- Οι ρόλοι των γυναικών πρέπει να καθορίζονται από τις ίδιες και όχι από την κοινωνία. Ο αγώνας για την ισότητα αφορά όλους και όλες. Δεν είναι μόνο υπόθεση των γυναικών, αλλά μια μάχη για μια δικαιότερη και ισότιμη κοινωνία.
Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, στις 8 Μαρτίου, δεν πρέπει να θεωρείται απλώς μια μέρα γιορτής, αλλά κυρίως μια υπενθύμιση των αγώνων που έχουν δοθεί για τα δικαιώματα των γυναικών και των προκλήσεων που εξακολουθούν να υπάρχουν. Πρόκειται για μια ημέρα αφιερωμένη στην ισότητα των φύλων, τη γυναικεία ενδυνάμωση και τη διεκδίκηση ενός κόσμου πιο δίκαιου και χωρίς διακρίσεις. Διεκδικήσεις που υπενθυμίζονται με εκδηλώσεις, πορείες και καμπάνιες ευαισθητοποίησης, μέσω κοινωνικών κινημάτων και οργανώσεων που πιέζουν για πολιτικές που θα προωθήσουν την ισότητα των φύλων.
Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας δεν είναι απλώς μια μέρα για λουλούδια και ευχές. Είναι μια ευκαιρία να αναγνωρίσουμε τους αγώνες του παρελθόντος, να τιμήσουμε τις γυναίκες που έχουν συμβάλει στην κοινωνική πρόοδο και να αναλογιστούμε τι μπορούμε να κάνουμε για έναν κόσμο όπου η ισότητα θα είναι πραγματικότητα.
Η ισότητα των φύλων δεν είναι μόνο γυναικείο ζήτημα
ΕΙΝΑΙ ΥΠΌΘΕΣΗ ΟΛΩΝ ΜΑΣ.
Η ομάδα του Netmedialab Demokritos ΙΠΤ EKΕΦΕ Δημόκριτος δίνει μεγάλη έμφαση στην έρευνα πάνω σε θέματα ισότητας, υποστήριξης, ενημέρωσης, εκπαίδευσης, καινοτομίας και κοινωνικής ενσωμάτωσης ευαίσθητων ειδικών κοινωνικών ομάδων, ώστε να γίνει γεφύρωση του τεχνολογικού χάσματος και αναίρεση των εμποδίων για ισότιμη συμμετοχή και συμπερίληψη σε όλα τα κοινωνικά δρώμενα, στην εκπαίδευση αλλά και ιδιαίτερα στην απασχόληση και την επιχειρηματικότητα.
Σε αυτό το πλαίσιο τιμά τις γυναίκες σε όλους τους ρόλους τους την 8η Μαρτίου ως την «Παγκόσμια Ημέρα Γυναίκας», μέσα από ένα πλήθος δημοσιεύσεων, τόσο για τον ρόλο των γυναικών και τη χρήση της τεχνολογίας, όσο και για την αξιοποίηση των ψηφιακών τεχνολογιών στη συμπερίληψη για όλους και ιδιαίτερα των κοριτσιών με αναπηρίες, για να αρθούν τα εμπόδια και να σπάσουν τα στερεότυπα, ώστε οι γυναίκες να πάρουν τη θέση τους στην κοινωνία που τους αρμόζει.
